Τι έρχεται μετά τη συμφωνία ΕΕ – ΗΠΑ για τους δασμούς

Τις λεπτομέρειες της συμφωνίας ΕΕ – ΗΠΑ για τους δασμούς αναμένουν να δουν τα κράτη μέλη για να έχουν μια πλήρη στάθμιση των αποτελεσμάτων, που προκύπτουν τα όσα έλαβαν χώρα στη Σκωτία μεταξύ του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντε Λάιεν.

Ωστόσο, η διαμόρφωση μιας φόρμουλας συνεννόησης, έστω κι αν στη συμφωνία προβλέπεται η δυνατότητα για αύξησης της “ταρίφας” ανά πάσα ώρα και στιγμή, δημιουργεί μια “βάση” για σταθερότητα και άρση του καθεστώτος αβεβαιότητας. Κάτι που επισημάνθηκε από την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Χαρακτηριστική, πάντως, η δήλωση, που έκανε πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι, ερωτηθείσα σχετικά από τους δημοσιογράφους. Τόνισε από την Αντίς Αμπέμπα της Αιθιοπίας πως «θεωρεί θετικό ότι προέκυψε συμφωνία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις Ηνωμένες Πολιτείες για τους δασμούς, αλλά δεν μπορεί να κρίνει αναλυτικά το περιεχόμενό της, διότι δεν έχει δει τις λεπτομέρειες». Σε θετικό κλίμα, συνολικά, πάντως, ήταν οι δηλώσεις των ηγετών της ΕΕ κάτι που διαμορφώνει ένα καλό κλίμα για το άνοιγμα των αγορών σήμερα.

Όλοι νίκησαν

Πάντως και οι δύο πλευρές εμφανιζονται ικανοποιημένες. “Τόσο ο Πρόεδρος Τραμπ όσο και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μπορούν να το παρουσιάσουν αυτό ως κάτι σαν νίκη. Για την ΕΕ, οι δασμοί θα μπορούσαν να ήταν χειρότεροι στο 15%, αντί για το 30% που είχε απειληθεί – αν και δεν είναι τόσο καλό όσο ο συντελεστής 10% του Ηνωμένου Βασιλείου” αναφέρει το BBC, δίνοντας τον τόνο.

Συμπληρώνει, δε, ότι “Για τις ΗΠΑ, αυτό ισοδυναμεί με την προσδοκία περίπου 90 δισεκατομμυρίων δολαρίων δασμολογικών εσόδων για τα κυβερνητικά ταμεία – με βάση τα στοιχεία του περασμένου έτους για το εμπόριο – συν το γεγονός ότι υπάρχουν 600 δισεκατομμύρια δολάρια επενδύσεων που πρόκειται να γίνουν τώρα στη χώρα” αναφέρει το βρετανικό δίκτυο, που σημειώνει, όμως, ότι “ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες”.

Συγκεκριμένα το BBC θέτει ερωτήματα για τις επενδύσεις και συγκεκριμένα  “το πότε ακριβώς θα γίνουν αυτές οι επενδύσεις και σε ποιους τομείς” κάτι που όπως τονίζεται, προς το παρόν δεν έχουν απαντηθεί.

Σύμφωνα με το δίκτυο, “αυτή η συμφωνία παρουσιάζεται ως μια ορόσημο στις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ” . Εστιάζει, δε σε πτυχές της, όπως το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ. “Πέρυσι αυτό σήμαινε ότι οι ΗΠΑ αγόρασαν 236 δισεκατομμύρια δολάρια σε αγαθά περισσότερα από την ΕΕ από ό,τι πούλησαν στην ΕΕ.  Ο Τραμπ υιοθετεί την κάπως απλοποιημένη άποψη ότι πρόκειται για αμερικανικό πλούτο που φεύγει άσκοπα από τη χώρα. Η πραγματικότητα είναι ότι το διεθνές εμπόριο είναι μια πιο περίπλοκη υπόθεση.  Το άλλο σημείο αιχμής των ΗΠΑ, ήταν ότι οι αυστηροί κανονισμοί της ΕΕ για τα πάντα, από τα αυτοκίνητα μέχρι τα κοτόπουλα, δυσκολεύουν τις αμερικανικές εταιρείες να πουλήσουν τα προϊόντα τους στην ΕΕ από ό,τι το αντίστροφο” αναφέρει το BBC που αναμένει περισσότερες λεπτομέρειες για αυτή τη συμφωνία, για να δει ολοκληρωμένα τις πτυχές της.

Πάντως, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, φάνηκε να αναγνωρίζει την ανάγκη αντιμετώπισης του ελλείμματος.  Ανακοινώνοντας τη συμφωνία, είπε, χαρακτηριστικά. ότι “πρέπει να την επαναφέρουμε σε ισορροπία. Έχουμε μια εξαιρετική εμπορική σχέση.  Είναι ένας τεράστιος όγκος εμπορίου που έχουμε μαζί. Έτσι, θα το κάνουμε πιο βιώσιμο”.

Τα κράτη-μέλη

Ένα άλλο σημείο που χρήζει προσοχής είναι πιθανές επιμέρους συμφωνίες των κρατών μελών. Κάτι που και στο παρελθόν έχει γίνει, ομολογουμένως με ευνοϊκή εξέλιξη για χώρες, όπως η Ελλάδα.

Το “αντίδωρο”

Προφανώς η συμφωνία έγινε εφικτή, με ένα κατά γενική ομολογία γενικό δασμό, που μπορεί να είναι διαχειρίσιμος από τις επιχειρήσεις, έπειτα από τα σχετικά “αντίδωρα”, που δεν ήταν άλλα από τις δεσμεύσεις της ΕΕ για αγορές ενεργειακών αγαθών και αμυντικού υλικού.

Συγκεκριμένα η συμφωνία περιλαμβάνει σημαντικά γεωοικονομικά ανταλλάγματα. Έτσι η ΕΕ δεσμεύεται να αγοράσει αμερικανική ενέργεια 750 δισ. δολαρίων. Επιπλέον, προβλέπεται επενδυτικό πακέτο 600 δισ. δολαρίων σε αμερικανικές επιχειρήσεις. Παράλληλα, όπως αναφέρεται, τα ευρωπαϊκά κράτη θα αγοράσουν «τεράστιες ποσότητες» αμερικανικού στρατιωτικού εξοπλισμού.

Όπως, μάλιστα,  δήλωσε ο υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ, Χάουαρντ Λάτνικ, οι αποφάσεις για φαρμακευτικά προϊόντα και ημιαγωγούς —τομείς που βρίσκονται υπό ξεχωριστή έρευνα και δυνητικά θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν ειδικούς δασμούς— αναμένονται εντός δύο εβδομάδων.

Είναι προφανές ότι  μπορεί να υπάρχει, ήδη, μια συμφωνία-πλαίσιο, ωστόσο σε κρίσιμους τομείς αναμένεται να συνεχιστεί το “παζάρι”.

Μετά την Ιαπωνία η ΕΕ

Σημειώνεται, πάντως, ότι η ΕΕ ακολούθησε το δρόμο της Ιαπωνίας, που συμφώνησε δασμούς 15% για τα αυτοκίνητά της και πέτυχε να διατηρήσει την πρόσβαση στην αμερικανική αγορά. Αυτό σταθμίστηκε θετικά από τις αγορές. Παρόμοιες συμφωνίες με αμοιβαίους συντελεστές 15%–20% έχουν ήδη πετύχει χώρες όπως η Ινδονησία, οι Φιλιππίνες και η Ιαπωνία.

Επίσης, οι ΗΠΑ σύναψαν μια άλλη σημαντική συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο, με συμφωνημένη “ταρίφα” στο 10%, πιο χαμηλό από την ΕΕ.   Οι άλλες μεγάλες συμφωνίες που εξακολουθούν να βρίσκονται στο τραπέζι είναι με τους τρεις μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ – το Μεξικό, τον Καναδά και την Κίνα.  Και με τον πρόεδρο των ΗΠΑ σε διάθεση για σύναψη συμφωνιών, θα μπορούσαν να υπάρξουν πιο θετικά νέα για την παγκόσμια οικονομία τις επόμενες 48 ώρες, αναφέρει χαρακτηριστικά το BBC. Να σημειωθεί ότι για τρίτη φορά μέσα σε τόσους μήνες, οι ΗΠΑ και η Κίνα πραγματοποιούν τις επόμενες εμπορικές συνομιλίες τους στη Στοκχόλμη της Σουηδίας, τη Δευτέρα και την Τρίτη. Εκκρεμού, επίσης συμφωνίες με εταίρους της Ουάσινγκτον, όπως η Ελβετία, η Νότια Κορέα και η Ταϊβάν και βέβαια

Η ιστορία

Υπενθυμίζεται ότι ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ εδώ και ένα μήνα είχε προειδοποιήσει τα κράτη μέλη της ΕΕ, ότι η Ένωση θα αντιμετωπίσει δασμούς 30% στις περισσότερες εξαγωγές της από την 1η Αυγούστου. Παράλληλα με έναν καθολικό δασμό, ο Τραμπ έχει επιβάλλει δασμό 25% στα αυτοκίνητα και τα ανταλλακτικά αυτοκινήτων και 50% στον χάλυβα και το αλουμίνιο.Απείλησε επίσης να επιβάλει νέους δασμούς στα φαρμακευτικά προϊόντα και τους ημιαγωγούς από τον επόμενο μήνα, και πρόσφατα ανακοίνωσε δασμό 50% στον χαλκό. Συνολικά, η ΕΕ εκτιμά ότι οι αμερικανικοί δασμοί καλύπτουν περίπου το 70% των εξαγωγών της προς τις ΗΠΑ, αξίας περίπου 380 δισεκ. ευρώ.

Πάντως, ένα σενάριο αύξησης των δασμών στην ΕΕ στο 30%,  θα ήταν καταστροφικό για τα Ευρωπαϊκά και Ελληνικά προϊόντα. Στο φόντο αυτό η ΕΕ έχει ήδη εγκρίνει πιθανούς δασμούς σε αμερικανικά προϊόντα αξίας 21 δισ. ευρώ. Η ΕΕ έχει επίσης ετοιμάσει και έναν κατάλογο δασμών με επιπλέον αμερικανικά προϊόντα αξίας 72 δισ. ευρώ ως απάντηση στους λεγόμενους αμοιβαίους δασμούς και τους δασμούς αυτοκινήτων του Τραμπ.

Εν τω μεταξύ, η Wall Street Journal και το Bloomberg ανέφεραν ότι ένας αυξανόμενος αριθμός χωρών μελών της ΕΕ είχαν δηλώσει την υποστήριξή του στην χρησιμοποίηση του μέσου κατά του οικονομικού καταναγκασμού από την Ένωση. Αυτό είναι το πιο ισχυρό εμπορικό εργαλείο της ΕΕ, το οποίο θα έδινε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ευρείες εξουσίες κατά των ΗΠΑ. Στο ίδιο κλίμα ήταν και δημοσίευμα του Politico που μεταφέρει οτι στις Βρυξέλλες καταγράφονται θέσεις για μια πιο ακτιβιστική προσέγγιση έναντι των ΗΠΑ με κυρώσεις κτλ.  Ετσι, εκτός από ένα πρώτο πακέτο αντιποίνων, που αναμένεται να πλήξει αμερικανικά αγαθά αξίας 93 δισεκατομμυρίων ευρώ σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί συμφωνία, οι Βρυξέλλες με βάση το δημοδιρυβσ εξετάζουν ήδη έναν νέο γύρο αντιποίνων κατά των ΗΠΑ, ο οποίος θα πλήξει και τις υπηρεσίες.

Η Ελλάδα

Με δεδομένη τη συμφωνία εκπρόσωποι του ελληνικού εξαγωγικού εμπορίου θεωρούν ότι οι προκλήσεις της επόμενης μέρας είναι διαχειρίσιμες, καθώς τα ελληνικά προϊόντα θα είναι μπορούν με απορρόφηση του κόστους των δασμών να παραμείνουν ελκυστικά για τους Αμερικανούς καταναλωτές, ειδικά  σε σχέση με άλλα ανάλογα από τρίτες χώρες, που μάλιστα, είναι και ανταγωνίστριές μας, όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος, ή η Τυνησία.

Εν τω μεταξύ πάντως, πολλές επιχειρήσεις, για να προλάβουν τις εξελίξεις, στέλνουν μαζικά κοντέινερ με προϊόντα ώστε, προ της νέας δασμολογικής πολιτικής, να  χτίσουν στοκ.

Πάντως, όπως αναφέρεται, πλεονέκτημα των ελληνικών προϊόντων όπως είναι για παράδειγμα το ελαιόλαδο και η φέτα είναι η μοναδική τους ποιότητα και η υψηλή τους διατροφική αξία, αλλά και η ανελαστική ζήτηση που καταγράφεται γιαυτά από την Ελληνική Διασπορά.

Το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή

Με φόντο τις πρόσφατες εξαγγελίες του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ για την επιβολή δασμών στις περισσότερες εισαγωγές από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή ανέλυσε τις άμεσες επιπτώσεις των αμερικανικών δασμών της περιόδου 2018-2019 στις ελληνικές εξαγωγές, διαπιστώνοντας ότι ο συνολικός αντίκτυπος ήταν περιορισμένος, αλλά η επίδραση ανά κλάδο παρουσίασε μεγάλες αποκλίσεις, καταγράφοντας σημαντική μείωση των εξαγωγών σε αρκετούς κλάδους, αύξηση σε ορισμένους κλάδους και ασήμαντες διακυμάνσεις σε άλλους.

Τα βασικά συμπεράσματα της ανάλυσης

Από την ανάλυση των στοιχείων που επεξεργάστηκε το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, προέκυψε ότι:

8 κλάδοι υπέστησαν στατιστικά σημαντική μείωση των εξαγωγών [«Αλιεύματα (Ψάρια)», «Τσιμέντα υδραυλικά», «Παρασκευασμένα λαχανικά, φρούτα εκτός από ελιές», «Ορυκτά καύσιμα», «Τεχνουργήματα από χάλυβα», «Κρασιά», «Ελαιώδεις καρποί», «Ηλεκτρικέςσυσκευές»).Η μείωση των εξαγωγών σε σύγκριση με την ομάδα προϊόντων τα οποία εξαιρέθηκαν από τους δασμούς κυμάνθηκε από 15% («Παρασκευασμένα λαχανικά, φρούτα εκτός από ελιές») έως 85% («Τεχνουργήματα από χάλυβα»].

5 κλάδοι γνώρισαν στατιστικά σημαντική αύξηση των εξαγωγών («Αργίλιο», «Μηχανήματα», «Φρούτα», «Λαχανικά», «Φαρμακευτικά»). Η αύξηση κυμάνθηκε από 10% («Φαρμακευτικά») έως 37% («Αργίλιο»). Μια ενδεχόμενη ερμηνεία αυτού του ευρήματος είναι ότι οι εξαγωγείς των προϊόντων αυτών κατάφεραν να εφαρμόσουν στρατηγικές αποφυγής (αντιμετώπισης) των δασμών ή είχαν την ευελιξία να απορροφήσουν τις συνέπειές τους στις τιμές.

4 κλάδοι («Ροφήματα», «Αεροπλοΐα», «Χάλυβας», «Υλικά») δεν εμφάνισαν στατιστικά αξιόλογη μεταβολή.

Μολονότι όπως τονίζεται η συνολική επίδραση των αμερικανικών δασμών της περιόδου 2018-2019 στις ελληνικές εξαγωγές προκύπτει πως ήταν περιορισμένη, το γεγονός ότι υπήρξαν αρκετοί κλάδοι που επηρεάστηκαν αρνητικά αναδεικνύει την ανάγκη να εντοπιστούν και να στηριχθούν στοχευμένα οι εξαγωγικοί κλάδοι που είναι πιο ευάλωτοι σε δυσμενείς εμπορικές διαταραχές.

Στο πλαίσιο αυτό, η μελέτη παροτρύνει για ανακατεύθυνση των εξαγωγών προς νέες διεθνείς αγορές, αλλά τονίζει ότι αυτή συνεπάγεται κόστος. Συνεπώς, «ένα κομβικό εργαλείο πολιτικής θα πρέπει να είναι ο σχεδιασμός και η εφαρμογή συστημάτων χρηματοδότησης των εξαγωγών με βάση τις ταμειακές ροές για να βοηθηθούν οι επιχειρήσεις που δεν διαθέτουν εσωτερική ρευστότητα ή λειτουργική ευελιξία ώστε να αντεπεξέλθουν γρήγορα σε εμπορικές διαταραχές».