Η Ευρώπη φοβάται ότι είναι ήδη σε πόλεμο και η Αμερική δεν το ξέρει

Παραβιάσεις εναέριου χώρου από ύποπτα ρωσικά drones και πολεμικά αεροσκάφη, κυβερνοεπιθέσεις και σαμποτάζ και απειλητικές δραστηριότητες στη θάλασσα. Θα μπορούσε κανείς να πει πως όλα τα παραπάνω περιγράφουν πλέον την καθημερινότητα στην Ευρώπη, η οποία παρακολουθεί την ασφάλεια και τη σταθερότητα της περιοχής να υπονομεύονται.

“Δεν βρισκόμαστε σε πόλεμο, αλλά ούτε και σε ειρήνη πια“. Η δήλωση αυτή του Γερμανού καγκελαρίου Φρίντριχ Μερτς τον περασμένο μήνα μπορεί να μην είναι τόσο μοιραία όσο το μήνυμα του Σερ Έντουαρντ Γκρέι την παραμονή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ότι “τα φώτα σβήνουν σε όλη την Ευρώπη“.

Ωστόσο, σηματοδότησε μια στροφή στην ιστορία που δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη.

Τον περασμένο μήνα η Πολωνία βρέθηκε αντιμέτωπη με μία από τις χειρότερες εισβολές και παραβιάσεις, όταν ρωσικά drones εισέβαλαν στον εναέριο χώρο της. Στις 19 Σεπτεμβρίου, αεροσκάφη του ΝΑΤΟ αναχαίτισαν τρία ρωσικά αεροσκάφη που παραβίασαν τον εναέριο χώρο της Εσθονίας. Το Διεθνές Αεροδρόμιο της Κοπεγχάγης αναγκάστηκε να κλείσει δύο φορές μέσα σε μια εβδομάδα μετά από μυστηριώδεις θεάσεις drone – η Δανία είναι σημαντικός υποστηρικτής της Ουκρανίας.

Οι πτήσεις στο αεροδρόμιο του Όσλο στη Νορβηγία ανεστάλησαν για σύντομο χρονικό διάστημα τον περασμένο μήνα και ξανά αυτή την εβδομάδα επίσης μετά από θεάσεις drone. Το αεροδρόμιο του Μονάχου έκλεισε δύο φορές την περασμένη εβδομάδα για τον ίδιο λόγο.

Οι παραπάνω παραβιάσεις αν κάτι αποκάλυψαν ήταν την έλλειψη ετοιμότητας της Ευρώπης μετά από δεκαετίες στρατηγικής αδράνειας και έθεσαν υπό αμφισβήτηση το κατά πόσον οι κυβερνήσεις, αποδυναμωμένες από τον λαϊκιστικό θόρυβο, μπορούν να συγκεντρώσουν την πολιτική βούληση για επανεξοπλισμό.

Και ποτέ δεν υπήρξε μεγαλύτερη αβεβαιότητα σχετικά με τη δύναμη των εγγυήσεων ασφάλειας των ΗΠΑ προς τους εταίρους του ΝΑΤΟ. Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ισχυρίζεται ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν θα είχε ξεκινήσει ποτέ αν ήταν πρόεδρος. Αλλά ο συναγερμός που έχει σημάνει, γίνεται υπό την εποπτεία του. Μήπως η αμφιθυμία του απέναντι στη δυτική συμμαχία, η σύγχυση σχετικά με τα όριά του και το ψυχοδραματικό παιχνίδι κολακείας και απόρριψης με τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν άνοιξαν το δρόμο για τον επικίνδυνο ρωσικό τυχοδιωκτισμό;

Η δήλωση του πρώην προέδρου της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ ότι ελπίζει οι εισβολές αυτές να κάνουν τους ψηφοφόρους στη Γαλλία και τη Γερμανία να στραφούν εναντίον των ηγετών τους, περικλείει το κλίμα που επικρατεί: “Το κύριο θέμα είναι ότι οι κοντόφθαλμοι Ευρωπαίοι νιώθουν τον κίνδυνο του πολέμου στο πετσί τους. Ότι φοβούνται και τρέμουν σαν ζώα σε κοπάδι που οδηγείται στη σφαγή“.

Τι θέλει η Ρωσία;

Αν υποθέσουμε ότι όλα αυτά τα περιστατικά μπορούν να αποδοθούν σε έναν ρωσικό πόλεμο της “γκρίζας ζώνης“, ποιος είναι ο στρατιωτικός στόχος της Μόσχας;

“Φαίνεται πολύ ότι είναι ρωσικό έργο. Και έχουν πολλούς λόγους για να θέλουν να το κάνουν αυτό”, δήλωσε η Κίρστεν Φόντενροουζ, πρόεδρος της Red Six Solutions, η οποία παρέχει τεχνική εμπειρογνωμοσύνη εγκεκριμένη από την αμερικανική κυβέρνηση για την καταπολέμηση των drones. Μιλώντας στο CNN International, η Φόντενροουζ πρόσθεσε: “Δοκιμάζετε τα όρια της δέσμευσης των χωρών του ΝΑΤΟ μεταξύ τους.

“Έχουμε αυτή την αντιστοιχία… για το βράσιμο ενός βατράχου σε μια κατσαρόλα, όπου ο βάτραχος δεν πηδά έξω για να σωθεί, επειδή το νερό βράζει τόσο αργά που δεν καταλαβαίνει ότι βράζει. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τη Ρωσία, η οποία αυξάνει σιγά-σιγά την πίεση στις χώρες του ΝΑΤΟ. Πόσο μακριά μπορεί να το πάει;“.

Η Ρωσία επίσης παίζει και το δικό της γεωπολιτικό παιχνίδι.

Όπως υποστηρίζει η Κριστίν Μπερζίνα, ανώτερη συνεργάτιδα στο German Marshall Fund των ΗΠΑ, “αυτή τη στιγμή, η Ρωσία δοκιμάζει τα όρια της προστασίας που προσφέρει η Ευρώπη. Είναι πραγματική η στροφή της Ευρώπης σε πιο σκληρή ισχύ και άμυνα; Ανέπτυξαν οι Ευρωπαίοι πραγματικές δυνατότητες για να σταματήσουν τη Ρωσία; Και ποια είναι η διάθεση των ΗΠΑ να στηρίξουν την Ευρώπη;”.

Ο Πούτιν προσπαθεί από καιρό να διαιρέσει τα μέλη του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη, καθώς και να δημιουργήσει ρήγματα μεταξύ των ΗΠΑ και των υπολοίπων χωρών του ΝΑΤΟ. Ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, τα μέλη της συμμαχίας που βρίσκονται πιο μακριά από τη ζώνη μάχης φαίνεται να μην αισθάνονται τόσο απειλούμενα όσο οι χώρες που βρίσκονται στην ανατολική Ευρώπη, εκεί όπου εκτυλίσσονταν οι πιο έντονες συγκρούσεις στον Ψυχρό Πόλεμο.

Ένας άλλος πιθανός στόχος του πολέμου της “γκρίζας ζώνης” για τη Μόσχα, όπως άφησε να εννοηθεί ο Μεντβέντεφ, είναι να προκαλέσει ανησυχία στους δυτικούς εκλογείς, με σκοπό να αποδυναμώσει την πολιτική βούληση για συνέχιση της στρατιωτικής υποστήριξης προς την Ουκρανία.

Η Δύση ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα της Ρωσίας ενισχύοντας τις αεροπορικές άμυνες κατά μήκος της ανατολικής της πλευράς. Η Βρετανία και η Γαλλία έστειλαν αεροσκάφη, ενώ η Πολωνία επικαλέστηκε το άρθρο 4 του ΝΑΤΟ για να συγκαλέσει συζητήσεις σχετικά με το τι πρέπει να γίνει. Κορυφαίοι Ευρωπαίοι ηγέτες μίλησαν για τη δημιουργία ενός “τείχους drone” κατά των ρωσικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Και σε μια εντυπωσιακή αντιστροφή της δυναμικής του πολέμου, η Ουκρανία — η οποία διαθέτει πλέον τον πιο δοκιμασμένο σε μάχες στρατό στην Ευρώπη — έστειλε προσωπικό για να εκπαιδεύσει ορισμένες χώρες του ΝΑΤΟ στις ρωσικές τακτικές και δυνατότητες.

Σε ευρύτερο επίπεδο, τα κράτη μέλη χάρισαν στον Τραμπ μια νίκη στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ φέτος, υποσχόμενα να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες στο 3,5% του ΑΕΠ.

Η ιδιοφυΐα της υποτιθέμενης ρωσικής στρατηγικής είναι ότι κατάφερε να θέσει σε συναγερμό τους Ευρωπαίους αντιπάλους της με σχετικά μικρή προσπάθεια και κόστος.

Η Majda Ruge, ανώτερη σύμβουλος πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων στο Βερολίνο, επεσήμανε ότι η Ευρώπη δεν διαθέτει έναν οικονομικό τρόπο αντίδρασης. “Η χρήση των F-35 από την Πολωνία για την κατάρριψη φθηνών ρωσικών drones έχει κάνει τους περισσότερους Ευρωπαίους ηγέτες να συνειδητοποιήσουν ότι πρέπει να κινηθούν πολύ γρήγορα για την ανάπτυξη πιο αποτελεσματικής και φθηνότερης τεχνολογίας”, δήλωσε.

Μπορεί ο Τραμπ να επιδεινώσει την κατάσταση;

Και κάπου εδώ εμφανίζεται ο Τραμπ.

Αλλά είναι όλα αυτά πραγματικά απαραίτητα;, ρωτάει ρητορικά το CNN. Μερικά drones που μπήκαν στον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ δεν σκότωσαν κανέναν. Ίσως είναι καλύτερο να γυρίσουμε και το άλλο μάγουλο, καθώς μια ενδεχόμενη υπερβολική αντίδραση του ΝΑΤΟ -για παράδειγμα, αν ένα κράτος μέλος κατέρριπτε ένα ρωσικό αεροσκάφος- θα μπορούσε να οδηγήσει σε κλιμάκωση της σύγκρουσης, κάτι που το ΝΑΤΟ προσπαθεί να αποφύγει σε όλη τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία. Μια τέτοια άποψη, ωστόσο, υποτιμά το γεγονός ότι η σοβαρότερη απειλή δεν προέρχεται από τα σμήνη drone, αλλά από τον υβριδικό και κρυφό πόλεμο στον κυβερνοχώρο – ο οποίος περιλαμβάνει και έντονες ρωσικές πράξεις σαμποτάζ σε όλη την Ευρώπη.

Ένα άλλο ζήτημα είναι η αντίδραση των ΗΠΑ, η οποία σίγουρα θα ήταν πολύ πιο έντονη υπό οποιονδήποτε σύγχρονο πρόεδρο εκτός από τον Τραμπ.

“Πάμε!“, έγραψε ο Τραμπ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αφού ρωσικά drones πέταξαν πάνω από την Πολωνία, μοιάζοντας περισσότερο με έναν μπερδεμένο σχολιαστή παρά ως ηγέτης του ελεύθερου κόσμου. Αργότερα σκέφτηκε ότι η εισβολή μπορεί να ήταν λάθος. Ωστόσο, τον περασμένο μήνα στα Ηνωμένα Έθνη, πρότεινε στα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ να καταρρίψουν ρωσικά αεροσκάφη, υπό προϋποθέσεις.

Έτσι, οι ηγέτες του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη βρίσκονται σε αδιέξοδο καθώς προσπαθούν να καταλάβουν πώς ακριβώς περιμένει ο πρόεδρος να αντιδράσουν και πόσο θα βοηθήσουν οι ΗΠΑ. Ο Τραμπ αγαπά να διατηρεί την αβεβαιότητα ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής, αλλά σε αυτό το πλαίσιο, η αμφιβολία μπορεί να είναι επικίνδυνη, ειδικά αν προκαλέσει τη Ρωσία να κλιμακώσει τις προκλήσεις της λόγω μιας εσφαλμένης ερμηνείας της αμερικανικής αδιαφορίας απέναντι στους συμμάχους.

Είναι επίσης δύσκολο να ξεδιαλύνει κανείς τις στρατηγικές προθέσεις του Τραμπ από τις συναισθηματικές διακυμάνσεις της σχέσης του με τον Πούτιν. Αυτή τη στιγμή, είναι απογοητευμένος που ο φίλος του αγνόησε τις ειρηνευτικές του προσπάθειες στην Ουκρανία, μέρος της προσπάθειάς του να κερδίσει το Νόμπελ Ειρήνης. Ωστόσο, έχει δείξει στο παρελθόν ότι είναι ευάλωτος στη χειραγώγηση του ισχυρού άνδρα του Κρεμλίνου.

Η σταθερότητα της Ευρώπης τίθεται επίσης υπό αμφισβήτηση. Ανήσυχοι για τον ρωσικό επεκτατισμό και την εχθρότητα του Τραμπ με το σύνθημα “Πρώτα η Αμερική”, οι κεντρώοι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν δεσμευτεί να ενισχύσουν τον επανεξοπλισμό και να κάνουν περισσότερα για να υπερασπιστούν την περιοχή τους. Ωστόσο, η πολιτική κρίση στη Γαλλία, η πολιτική πολιορκία που πλήττει τη βρετανική κυβέρνηση των Εργατικών και οι πολιτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Μερτς καθιστούν δύσκολη τη συγκέντρωση χρημάτων από τις χρεωμένες οικονομίες και την την εξασφάλιση των απρόθυμων θυσιών από απαίτηση από τους ψηφοφόρους που θεωρούν δεδομένη την προστασία των ΗΠΑ.

Ένα “κινητικό περιστατικό” ή μια ξαφνική κλιμάκωση που θα εμπλέκει τη Ρωσία μπορεί να είναι το μόνο πράγμα που θα καταφέρει να ταρακουνήσει την αυταρέσκεια, δήλωσε η Μπερζίνα. “Αυτό είναι πολύ τρομακτικό, γιατί υπάρχουν αρκετά σημάδια εδώ και καιρό, και αυτός ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει παραταθεί για αρκετό διάστημα, και η Ρωσία έχει μάθει πάρα πολλά τα τελευταία τρεισήμισι χρόνια, για να είναι η Ευρώπη τόσο απροετοίμαστη όσο είναι“.