Το μακελειό και τα μονοσήμαντα

Ο ένας (δηλαδή ο πρωθυπουργός) στην αρχή σιώπησε. Στη συνέχεια αναφέρθηκε στις βεντέτες, στην εκδίκηση και στην παράνομη οπλοκατοχή. Ο άλλος, ασχολήθηκε μόνο με το οργανωμένο έγκλημα, σε συνδυασμό με – ή χωρίς –ευθύνες τοπικών πολιτικών παραγόντων. Πολλοί εντόπισαν το πρόβλημα μόνο στα ορεινά χωριά της Κρήτης.

Έτσι ο καθένας κάποιον ενοχοποίησε και κάποιους αθώωσε. Ο διώκτης των πολιτικών αθώωσε την κοινωνία. Ο πολιτικός, τους συναδέλφους του. Ο τιμητής της κρητικής βεντέτας ξέχασε ότι εκδικήσεις και βεντέτες ενδημούν και σε άλλες περιοχές της χώρας μας – και επίσης εκτός αυτής -, όχι μόνο στην Κρήτη. Καθώς και ότι το οργανωμένο έγκλημα όσο περνούν τα χρόνια δυναμώνει. Και οι συνήθεις οπαδοί της πανάκειας του είδους «θεσπίζουμε πιο αυστηρές ποινές και τελειώσαμε με το έγκλημα» παρακαλούν από μέσα τους να μη θυμηθούν οι Έλληνες ψηφοφόροι ότι οι συνταγές της αύξησης των ποινών διαψεύδονται διαρκώς και σταθερά: Η διαρκής και μάταια αύξηση των ποινών είναι ένας δόλιος αυτοσκοπός.

Στην πραγματικότητα τα αίτια είναι πολλά, οι αποπροσανατολισμοί με τις απλουστεύσεις και τα μονοσήμαντα προσεκτικοί, και οι γενικεύσεις αποτελούν μέρος του προβλήματος.

Σε ένα σύντομο κατάλογο, πρώτο θα έβαζα το οργανωμένο έγκλημα. Αν ψάχνεις τον αίτιο, ξεκίνα αναζητώντας το οικονομικό όφελος, διδάσκει η παραδοσιακή αστυνομία. Και σήμερα στην κορυφή δεν είναι πια η ζωοκλοπή και ο φράχτης στο χωράφι. Τα ναρκωτικά, τα όπλα, γεννούν μεγάλες περιουσίες και εξουσία, η οπλοκατοχή διευκολύνει. Η διαφθορά έχει τους φύλαρχους (και φίλαρχους, εννοείται) προστάτες της σε υψηλά κλιμάκια, είτε στο προσκήνιο της επίσημης πολιτικής είτε στο σκοτεινό παρασκήνιό της. Οι ηθικοί αυτουργοί και οι μπράβοι, όλο το σύστημα, παράγουν όχι μόνο τα φονικά αλλά και την φοβέρα και την ομερτά που απευθύνουν στους τριγύρω. Και ποιος τολμά να ξαναγίνει γίνει προστατευόμενος μάρτυρας για να αποκαλύψει ευθύνες, μετά το κυνήγι στην υπόθεση Νοβάρτις;

Όσο για την εκδίκηση και τις βεντέτες, ακόμη κι αν δεν φαίνεται να είναι εδώ το αίτιο, αποτελούν κι αυτές μια ανοιχτή πληγή και πηγή φονικής επιθετικότητας. Τα ελληνικά δικαστήρια επί Καποδίστρια πάλευαν για να πείσουν τους πολίτες να προσφεύγουν στη δίκη και να μη λύνουν τις διαφορές τους ιδιωτικά με αιματηρές αυτοδικίες. Δυο αιώνες απέχουμε πια, αλλά σαν να ήταν χθες μοιάζει για κάποιους, έστω λίγους. Βλοσυρές μικροκοινωνίες διδάσκουν πως όποιος δεν ξεπλύνει την ντροπή δεν έχει πρόσωπο να βγει στην κοινωνία. Άραγε δεν γίνεται πιο πιθανό το τράβηγμα της σκανδάλης από όποιον έχει αφομοιώσει το κήρυγμα του μίσους, την ώρα που οι συμμορίες απέναντί του θα τρίζουν τα δόντια;

Αποπροσανατολίζουν όμως και οι γενικεύσεις και αδικούν και απογοητεύουν τους τίμιους, συντοπίτες, γείτονες, συγγενείς, αυτούς που μπορεί να τύχει κάποτε να βρεις ανάμεσα στα θύματα, αλλά ποτέ ανάμεσα στους δράστες. Δεν είναι όλοι εκδικητές. Τραγουδήσαμε περήφανα «τ’ αλφαβητάρι και το καρυοφύλλι», αλλά μετά το τέλος του πολέμου της ανεξαρτησίας κάποιοι κράτησαν το καρυοφύλλι και πέταξαν το αλφαβητάρι. Η παραπεταμένη δημόσια εκπαίδευση όμως, που κοντεύει να γίνει το κρυφό σχολειό του μέλλοντος, είναι η εγγύηση για την κοινωνική ειρήνη.