Τα “καμπανάκια” της Fitch

Πολύ σημαντικό είναι ότι ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch αναβάθμισε το αξιόχρεο της Ελλάδας στη βαθμίδα ΒΒΒ με σταθερές προοπτικές από ΒΒΒ- με θετικές προοπτικές. Αυτό, σε” απλά ελληνικά”, δίνει περαιτέρω ώθηση την προσπάθεια για βελτίωση της πρόσβασης της χώρας, των τραπεζών και των επιχειρήσεων σε πηγές χρηματοδότησης, που συνδυαστικά με κινήσεις, όπως αυτή της Euronext για εξαγορά της ΕΧΑΕ, που έχει υπό την ομπρέλα της το Χρηματιστήριο Αθηνών, ανοίγουν την “πόρτα” για τη χώρα και της επιχειρήσεις, σε ένα ευρύ χάρτη επενδυτικών κεφαλαίων. Κάτι τέτοιο, δε, είναι σημαντικό μια και η Ελλάδα θα πρέπει να καταβάλει μεγάλη προσπάθεια για να καλύψει το επενδυτικό κενό, με τους μέσους όρους της ΕΕ.

Σημειώνεται ότι μια βαθμίδα πάνω από το investment grade, στο ΒΒΒ διατηρούν το ελληνικό rating S&P και DBRS, όπως και η Scope η οποία αναβάθμισε τις προοπτικές σε θετικές την προηγούμενη εβδομάδα. Μια θέση χαμηλότερα, στο Baa3 με σταθερό outlook, η αξιολόγηση της Moody’s.Ο οίκος Fitch είχε δώσει την επενδυτική βαθμίδα στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο του 2023 και φέτος τον Μάιο αναβάθμισε τις προοπτικές του αξιόχρεου της σε θετικές.

Ωστόσο, παρά τα πολύ σημαντικά αυτά δεδομένα, έχει ενδιαφέρον να καταγραφεί το τι αναφέρει ως ρίσκο η Fitch.

Έτσι, με βάση τα όσα αναφέρει, οι αξιολογήσεις υποστηρίζονται από επίπεδα του κατά κεφαλήν εισοδήματος υψηλότερα του μέσου όρου των χωρών με αξιολόγηση ΒΒΒ και δείκτες διακυβέρνησης αντίστοιχους με αυτόν, καθώς και από ένα αξιόπιστο πλαίσιο πολιτικής που υποστηρίζεται από την ένταξη στην ΕΕ και την Ευρωζώνη. Η δημοσιονομική και μακροοικονομική προσαρμογή έχουν επιταχυνθεί τα τελευταία χρόνια, βασιζόμενες στη βελτίωση των θεμελιωδών μεγεθών και την αξιοπιστία της πολιτικής.

Ωστόσο, με βάση τον οίκο Fitch, υτά τα πλεονεκτήματα αντισταθμίζονται από την κληρονομιά της κρίσης του δημόσιου χρέους, ιδίως το πολύ υψηλό αλλά σταθερά μειούμενο δημόσιο χρέος, τη σημαντική απώλεια οικονομικής παραγωγής, τις επίμονες εξωτερικές ανισορροπίες και τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις του τραπεζικού τομέα.

Διεθνής ανταγωνιστικότητα

Παράλληλα ο οίκος εστιάζει στο “μεγάλο και επίμονο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών”, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει. Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών κυμαίνεται γύρω στο 6% του ΑΕΠ από το 2023, σημαντικά υψηλότερο από τον μέσο όρο χωρών «BBB» που είναι 0,3 %. Από δομική άποψη, το χαμηλό ποσοστό αποταμίευσης είναι ο κύριος λόγος για το σημαντικό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, ενώ οι επενδύσεις με έντονη εισαγωγική διάσταση αναμένεται να εντείνουν την πίεση μεσοπρόθεσμα.

«Η συμμετοχή στην Ευρωζώνη μετριάζει τους κινδύνους εξωτερικής χρηματοδότησης και δεν αναμένουμε διαταραχές στις εξωτερικές ροές κεφαλαίων», σημειώνει ο Fitch που καταγράφει έτσι δομικά ζητήματα της οικονομίας αλλά και τα θέματα ανταγωνιστικότητας.

Οι τράπεζες και ο αναβαλλόμενος φόρος

Παράλληλα, όπως αναφέρει ο οίκος Fitch, αν και αναβάθμισε τις αξιολογήσεις των τεσσάρων συστημικών τραπεζών σε επενδυτική βαθμίδα κατά τη διάρκεια του 2025, υπάρχουν ανοικτά ζητήματα, Με βάση τον οίκο, συγκεκριμένα, υπάρχουν, με αιχμή τις τράπεζες, βελτιώσεις στο επιχειρηματικό περιβάλλον της Ελλάδας και στα πιστωτικά προφίλ των τραπεζών, συμπεριλαμβανομένου ενός μεγαλύτερης διάρκειας ιστορικού υγιών κερδών, της ολοκλήρωσης του μεγαλύτερου μέρους της εξυγίανσης της ποιότητας του ενεργητικού τους, της ενίσχυσης της κεφαλαιακής τους θέσης και της σταθερής χρηματοδότησης τους με βάση τις καταθέσεις.

Επίσης, ο οίκος Fitch αναμένει ότι ο τραπεζικός τομέας θα επωφεληθεί από την ανθεκτική οικονομική ανάπτυξη, τη διαρκή ανάπτυξη των επιχειρήσεων και τη σταδιακή ανάκαμψη του λιανικού τομέα.

Ωστόσο, όπως τονίζει, ένα ζήτημα που έχει μείνει ως κατάλοιπο της κρίσης χρέους είναι η μοναδικά στενή διασύνδεση μεταξύ του κράτους και των τραπεζών λόγω του μεγάλου ποσοστού των αναβαλλόμενων φορολογικών πιστώσεων (DTC) στο κεφάλαιο των τραπεζών (τέλος Ιουνίου 2025: 12 δισεκ. ευρώ ή 45% του κοινού κεφαλαίου Tier 1). Οι DTC παραμένουν ενδεχόμενη υποχρέωση για το κράτος, η οποία δεν υφίσταται σε κανένα άλλο κράτος-μέλος της ευρωζώνης, παρά τα πρόσφατα σχέδια των τραπεζών να επιταχύνουν την απόσβεση των DTC, κάτι που θα συμβάλει στην ομαλοποίηση της κεφαλαιακής τους διάρθρωσης.

Επιπλέον, οι εγγυήσεις του Δημοσίου για τις ανώτερες σειρές του προγράμματος Ηρακλής, το οποίο αποσκοπούσε στην επιτάχυνση της μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων στο τραπεζικό σύστημα, ανέρχονται σε περίπου 18 δισεκ. ευρώ ή 8% του ΑΕΠ του 2025 στο τέλος Σεπτεμβρίου 2025.

Καμπανάκι για το κράτος δικαίου

Σε σχέση με τα θέματα ESG-Διακυβέρνησης υπάρχουν και θετικές και αρνητικές όψεις. Όπως αναφέρεται, η Ελλάδα έχει βαθμολογία ESG «5[+]» για την πολιτική σταθερότητα και τα δικαιώματα, καθώς και για το κράτος δικαίου, την ποιότητα των θεσμών και των κανονιστικών ρυθμίσεων και τον έλεγχο της διαφθοράς.

Παράγοντες που θα μπορούσαν, μεμονωμένα ή συλλογικά, να οδηγήσουν σε αρνητική δράση/υποβάθμιση:

• Δημόσια Οικονομικά: Σταθεροποίηση του λόγου χρέους γενικής κυβέρνησης προς ΑΕΠ, για παράδειγμα λόγω διαρθρωτικής δημοσιονομικής χαλάρωσης.
• Μακροοικονομικά/Εξωτερικά: Ένα αρνητικό σοκ που θα επηρέαζε το μεσοπρόθεσμο αναπτυξιακό δυναμικό της Ελλάδας ή θα επιδείνωνε τις εξωτερικές ανισορροπίες.

Παράγοντες που θα μπορούσαν, μεμονωμένα ή συλλογικά, να οδηγήσουν σε θετική δράση/αναβάθμιση

• Δημόσια Οικονομικά: Περαιτέρω σημαντική μείωση του λόγου χρέους γενικής κυβέρνησης προς ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα, προερχόμενη από υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα και συνεχιζόμενη ανθεκτική ανάπτυξη.
• Μακροοικονομικά: Βελτίωση του μεσοπρόθεσμου αναπτυξιακού δυναμικού και της απόδοσης, για παράδειγμα μέσω υψηλότερων επενδύσεων ή υλοποίησης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.