Αντώνης Κοτσακάς: Η μετεξέλιξη της Αριστεράς από τη Γαλλική Επανάσταση μέχρι τις μέρες μας

Στην ιστορική διαδρομή της ανθρωπότητας, η Αριστερά- υπό την ευρεία έννοια του όρου- ήταν πάντα παρούσα. Όταν οι λαοί εξεγείροντο, ενάντια στις κάθε λογής εξουσίες, ήταν μία μορφή Αριστεράς. Η Γαλλική Επανάσταση, είχε αριστερά χαρακτηριστικά. Ο Διαφωτισμός διαμόρφωσε, όρους και προϋποθέσεις, για μία άλλη περίοδο. Οι πανανθρώπινες αξίες (ειρήνη, ισότητα, δικαιοσύνη, αδελφοσύνη) πυροδότησαν διεργασίες, που οδήγησαν στο Μαρξισμό. Οι θεωρητικές επεξεργασίες των Μαρξ και Έγκελς, διαμόρφωσαν το επιστημονικό πλαίσιο και την τεκμηρίωση για την Αριστερά.

Ο όρος Αριστερά, είναι ευρύς και συμπεριληπτικός. Έτσι διαμορφώθηκε η Διεθνής. Η Διεθνής οδηγήθηκε στη Δεύτερη Διεθνή, όπου επικράτησαν οι Σοσιαλδημοκρατικές θέσεις. Επόμενο βήμα η Τρίτη διεθνής και το Κομμουνιστικό Κίνημα. Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση εξ αιτίας των διαφωνιών του Στάλιν με τον Τρότσκι διαμορφώθηκε η τέταρτη Διεθνής. Μεταγενέστερα, έχουμε το Κίνημα των Νεομαρξιστών, Εθνικοαπελευθερωτικά Κινήματα και τον Ευρωκομουνισμό.

Όλα αυτά είναι κομμάτια της μεγάλης Αριστεράς και εδράζονται στον επιστημονικό Μαρξισμό. Η έμπρακτη εφαρμογή, στη Σοβιετική Ένωση (κομμουνισμός) και στον Ευρωπαϊκό χώρο (Σοσιαλδημοκρατία) πέρα από τα θετικά βήματα οδήγησαν σε αποτυχία και αποδυνάμωσαν το όραμα. Η κατάρρευση του “υπαρκτού” στην Ανατολή και η συντηρητική στροφή της Σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη, αποδυνάμωσαν την έννοια της Αριστεράς.

Για μία ΑΛΛΗ Αριστερά

Στη φάση που διανύουμε, έχουμε επιτάχυνση των ρυθμών εξέλιξης. Οι γεωστρατηγικές ανακατατάξεις, η τεχνητή νοημοσύνη και η ρομποτική, η γενετική επιστήμη και η βιοηθική, η κλιματική κρίση, τα δημογραφικά προβλήματα, η νέα υπό διαμόρφωση τάξη(πρεκαριάτο) και τόσα άλλα επιβάλλουν αναστοχασμό.

Σε όλη τη διαδρομή των δύο αιώνων, η βασική διαιρετική τομή, ήταν εργασία- Κεφάλαιο. Σήμερα όμως δεν είναι αρκετή για να ερμηνεύουμε τα πολυσύνθετα προβλήματα που ανακύπτουν. Εξ αιτίας όλων αυτών το παγκόσμιο Κίνημα, έχει βρεθεί, χωρίς συγκροτημένη εναλλακτική πρόταση (αλτερνατίβα) και χωρίς ισχυρό όραμα.

Προφανώς η ταξική διαστρωμάτωση των κοινωνιών, έχει αλλάξει “ο μεσαίος χώρος” συμπιέζεται προς τα κάτω και αναπτύσσει ριζοσπαστισμό. Εξ αιτίας του ριζοσπαστισμού, οι πολίτες κινούνται οριζόντια, στο πολιτικό φάσμα. Διαπερνούν τις κομματικές περιχαρακώσεις, από την Άκρα Δεξιά έως την Άκρα Αριστερά. Φαίνεται ότι ένα μέρος των πολιτών, του ακραίου φιλελεύθερου κέντρου, κινείται προς την άκρα Δεξιά αναζητώντας ριζοσπαστισμό. Το μεγαλύτερο μέρος όμως τοποθετείται,στη γκρίζα περιοχή των δημοσκοπήσεων, ή κινείται προς τα Αριστερά.

Ίσως ήρθε η ώρα μίας άλλης Αριστεράς. Ας αναζητήσουμε συμπεράσματα, από τη μέχρι σήμερα πορεία του Αριστερού κινήματος. Όλα τα ιστορικά ρεύματα, που αναφέρθηθηκαν, στην αρχή του κειμένου, είχαν θετικά και αρνητικά. Είναι υπόθεση της παγκόσμιας Αριστερής διανόησης αλλά και των κομμάτων του χώρου, των κινημάτων και των πολιτών. Η διαμόρφωση του πλαισίου της Άλλης ΑΡΙΣΤΕΡΑΣπρέπει να γίνει, στο έδαφος του επιστημονικού Μαρξισμού, με συμπερίληψη όμως, των σύγχρονων μεγάλων διαιρετικών τομών, που τότε δεν υπήρχαν.

Η Αριστερά ως κοσμοαντίληψη, υπήρχε υπάρχει και θα υπάρχει όσο υπάρχουν, ισχυροί και αδύναμοι, εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενοι. Η αποτυχία κάποιων εκδοχών της δεν συνεπάγεται συνολική αποτυχία της Αριστεράς. Γεγονότα όπως αυτό με το Ζοχράν Μαμντάνι στην Ν.Υόρκη ή τις εκλογές στην Ισλανδία, θα υπάρξουν στο άμεσο μέλλον.Προοδευτικές-Αριστερές δυνάμεις με εναλλακτικές ατζέντες, και όχι με τις γνωστές μεθόδους της παραδοσιακής Αριστεράς, θα σημειώνουν εκλογικές επιτυχίες.

ΓΙΑ ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΚΟΜΜΑΤΟΣ

Τα κόμματα στις σύγχρονες κοινοβουλευτικές Δημοκρατίες, έχουν συγκεκριμένη δομή και λειτουργίες. Σχεδόν όλα προσομοιάζουν με το κόμμα “νέου τύπου” όπως αυτό διαμορφώθηκε από τον Λένιν. Είναι το λεγόμενο “πυραμιδικό κόμμα” ,όπου λειτούργησε τους δύο προηγούμενους αιώνες, ανταποκρίθηκε στις ανάγκες και συνέβαλε ουσιαστικά. Το παραγωγικό μοντέλο, την ίδια περίοδο (φορντικό) και απαιτούσε, χιλιάδες εργατικά χέρια, για παραγωγή “εν σειρά”.

Τώρα η τεχνολογία και η επιστήμη, έφεραν ανατροπές. Η ρομποτική μπήκε στην παραγωγή και επεκτείνεται. Στα πλαίσια της Αριστερής διανόησης, βρίσκεται σε εξέλιξη διάλογος και αναζήτηση, ενός νέου μοντέλου. Τις περασμένες δεκαετίες, οι πολίτες συμμετείχαν στα κόμματα, για συγκεκριμένους λόγους. Για να βελτιώσουν τους όρους της ζωής τους, για να έχουν πληροφόρηση και άποψη, για να συμμετέχουν στις αποφάσεις.

Σήμερα όμως, το διαδίκτυο και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, υπερκαλύπτουν το θέμα της ενημέρωσης. Η δε συμμετοχή στη λήψη των αποφάσεων, περιορίζεται, σε σπάνιες περιπτώσεις ψηφοφοριών. Τελευταία δε, ανέκυψε και το θέμα της αδιαμεσολάβητηςεπικοινωνίας με τη βάση. Όχι μόνο την κομματική, αλλά και την εκλογική. Οδηγούμαστε δηλαδή, σ΄έναν ιδιότυπο εξουσιοδοτισμό , ο οποίος ακυρώνει, όχι μόνο τη δομή αλλά και κάθε έννοια συμμετοχής των μελών στις αποφάσεις.

Ανατρέχοντας στη βιβλιογραφία, για το θέμα του μοντέλου, θα βρούμε πολύ λίγα. Έχουν υπάρξει, εγχειρήματα, με μερική εφαρμογή. Υπάρχει το μοντέλο του ανεστραμένου κεφαλαίου Ταφ. Υπάρχει το μοντέλο των δύο ομόκεντρων κύκλων. Υπάρχει το μοντέλο με ακτινωτή διάταξη (ισχυρές οργανώσεις βάσεις με κατάργηση των Ν.Ε). Υπάρχει και το διαδικτυακό κόμμα.

Όταν το 1974 πρόσφεραν στον Ανδρέα την προεδρία της “Ένωσης Κέντρου”, εκείνος δεν την αποδέχθηκε. Επιχείρησε, από μηδενική βάση, να συγκροτήσει ΚΙΝΗΜΑ με αυτοοργάνωση. Κίνημα για να εκφράσει τη γενιά της Εθνικής Αντίστασης, τη γενιά του 114 και τη γενιά του πολυτεχνείου. Κίνημα για να εκφράσει, συμπεριληπτικά τάξεις και στρώματα, υπό τον τίτλο “μη προνομιούχοι”. Σήμερα οι όροι, πολιτισμικά, κοινωνικά και οικονομικά, είναι εντελώς διαφορετικοί. Όμως όροι εναλλακτικής διακυβέρνησης, δεν μπορούν να υπάρξουν από συγκολλήσεις κομμάτων και αναγκαστικά πρέπει να προσανατολισθούμε, σε ανασύνθεση του χώρου, όταν η αποχή από τις εκλογές έχει φθάσει στη χώρα μας στο 60%.

Υ.Γ. Οι απόψεις που εκτέθηκαν, δεν διεκδικούν το αλάθητο. Ας χρησιμεύσουν όμως, μαζί με άλλες, για έναν ανοιχτό διάλογο, με στρατηγικά χαρακτηριστικά. Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα των συντακτών