Ο Κρέων και ο Ταγίπ

Ο Ταγίπ Ερντογάν πιθανότατα δεν γνωρίζει ποιος είναι ο Κρέων. Ούτε τη μοίρα που του επεφύλαξαν οι Θεοί για την ύβρη που διέπραξε απαγορεύοντας την ταφή του ανιψιού του Πολυνείκη. Ο τελευταίος είχε προδώσει την πατρίδα του, ηγούμενος εκστρατείας των Αργείων κατά της Θήβας της οποίας ηγεμόνευε ο αδελφός του Ετεοκλής. Αν τα γνώριζε όλ’ αυτά ενδεχομένως να είχε λάβει διαφορετική απόφαση σχετικά με την ταφή των πραξικοπηματιών.

Τα ταφικά έθιμα διαφέρουν ανάλογα με τον λαό ή τη θρησκεία. Ξεκίνησαν ενδεχομένως ως ανάγκη αλλά μετετράπησαν σε μια ένδειξη σεβασμού προς το νεκρό. Το να αφήσει κανείς άταφους τους νεκρούς του, θεωρήθηκε σχεδόν σε όλες τις θρησκείες και σε όλες τις περιόδους, βλάσφημη πράξη. Η απίστευτης σκληρότητας απόφαση της Διεύθυνσης Θρησκευτικών Υποθέσεων στη γειτονική χώρα να μην κηδευτούν οι πραξικοπηματίες, ξεπερνά τα όρια εξουσίας του κοσμικού κράτους ή των θρησκευτικών ηγετών. Κυρίως όμως καταδεικνύει ότι ο “Σουλτάνος” έχει χάσει αυτό που αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν “μέτρον” και το οποίο είναι θεμελιώδες προσόν για κάθε άνθρωπο. Πολύ περισσότερο για έναν ηγέτη.

Ούτως ή άλλως ο Ερντογάν δεν διστάζει να επαναφέρει τη θανατική ποινή. “Γιατί θα πρέπει να τους κρατάω και να τους ταΐζω στις φυλακές για τα επόμενα χρόνια” ήταν η φράση την οποία με κυνισμό απέδωσε στους οπαδούς του, οι οποίοι ζητούν εκδίκηση για το παρ’ ολίγον πραξικόπημα. Η απόφαση θα προέλθει φυσικά μέσω κοινοβουλευτικών διαδικασιών, ξεκαθάρισε ο Τούρκος Πρόεδρος. Η ισχύς του όμως κάνει και τους λιγότερο καχύποπτους να υποθέτουν ότι ο ίδιος μπορεί -αν θέλει- να δρομολογεί τις εξελίξεις.

Η εκδίκηση κατά των στασιαστών είναι άλλωστε μια στάση που επίσης δεν ενέκριναν οι θεοί στην αρχαία Ελλάδα. Οι οπαδοί του στασιαστή Ολυμπιονίκη Κύλωνα, σφαγιάστηκαν από τους οπαδούς του Άρχοντα της Αθήνας, Μεγακλή. Η αυτοδικία ήταν η συνήθης πρακτική τότε, αλλά οι οπαδοί του Κύλωνα κατέφυγαν ως ικέτες για προστασία στον ναό της Αθηνάς. Η πράξη των οπαδών του Μεγακλή εξόργισε τους Θεούς που έστειλαν μια σειρά από θεομηνίες στην πόλη. Ο συμβολισμός του μύθου που έμεινε γνωστός ως “Κυλώνειο άγος”, είχε σαν αποτέλεσμα το τέλος της αυτοδικίας ως αποδεκτής πρακτικής. Υπό την παλλαϊκή κατακραυγή ο Δράκων, θεσμοθέτησε τους πρώτους νόμους που είχαν σαν αποτέλεσμα τη θεμελίωση ενός κράτους δικαίου και οδήγησαν στους νόμους του Σόλωνα μερικά χρόνια αργότερα. 

Ο τρόπος με τον οποίο φέρεται στους ηττημένους ο Ερντογάν θα αποτελούσε ύβρη κατά την αρχαιοελληνική κοσμοθεωρία. Βασικά συστατικά της, η αλαζονεία απέναντι στους συμπολίτες του, στους νόμους αλλά κυρίως απέναντι στους Θεούς. Προκύπτει δε, από την υπερεκτίμηση των ικανοτήτων του ανθρώπου και την προσπάθεια να μοιάσει στους θεούς. Η τιμωρία ήταν σκληρή. Ο Δίας έστελνε την “άτην” σε όσους διέπραταν ύβρη. Δηλαδή το θόλωμα του νου, που οδηγούσε με τη σειρά της σε νέες πράξεις ύβρεως, μέχρι να διαπράξει κάποια μεγάλη ανοησία και να οδηγηθεί διά της “νεμέσεως” στην “τίσιν”. Δηλαδή στην καταστροφή του.

Ο Ερντογάν μοιάζει πανίσχυρος και κερδισμένος μετά από όσα συνέβησαν το βράδυ της Παρασκευής. Η διαφύλαξη της δημοκρατίας στην Τουρκία είναι μια δύσκολη υπόθεση. Απέχει όμως παρασάγγας από την λήψη αποφάσεων που αγνοούν τους ηθικούς κανόνες. Η χώρα που Κυβερνά έκανε ένα μεγάλο βήμα όταν το 2004 κατάργησε τη θανατική ποινή. Η επαναφορά της, δεν θα έχει το αποτέλεσμα που νομίζει ο “σουλτάνος”. Δεν θα φοβίσει απλά τους πολίτες που διαφωνούν ή τους επίδοξους στασιαστές. Η βία γεννά βία και η ύβρις θα τον οδηγήσει σε νέες φρικαλέες αποφάσεις μέχρι την “τίσιν” του…

*Ο Σταμάτης Ζαχαρός είναι Αρθρογράφος του NEWS 247 και Σύμβουλος Έκδοσης της 24 MEDIA ( @SZacharos).