Ευρω-κοινωνικός τουρισμός

Είναι ωραίο να μιλάς σε θεωρητικό επίπεδο για μια Ευρώπη των πολιτών, χωρίς σύνορα και διακρίσεις, αλλά η ζωή καμιά φορά δεν θέλει να συμβαδίσει με τις φαντασιώσεις σου. Ειδικά όταν η πολιτική της λιτότητας έχει ανοίξει διάπλατα την ψαλίδα του βιοτικού επίπεδου των πολιτών εντός της ΕΕ. Σε μια Ευρώπη πραγματικά “Ηνωμένων Πολιτειών” θα ήταν αυτονόητο ότι ο πολίτης μιας φτωχής χώρας, που μαστίζεται από την ανεργία θα μπορούσε να “μετακομίσει” ελεύθερα σε μια άλλη “περιοχή” και να απολαμβάνει ισότιμα όλες τις προβλεπόμενες κοινωνικές παροχές.

Φυσικά Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης δεν υπάρχουν αλλά στη θεωρία η μετακίνηση αυτή είναι δυνατή. Και κάποιοι Ευρωπαίοι πολίτες αποφάσισαν να εκμεταλλευτούν αυτή τη δυνατότητα, μεταναστεύοντας -πού αλλού- στη Γερμανία. Πριν από τις εκλογές του περασμένου Σεπτεμβρίου αλλά και πριν από τις πρόσφατες ευρωεκλογές η ακροδεξιά αλλά και οι Χριστιανοκοινωνιστές της Βαυαρίας είχαν κάνει σημαία τους την μάχη ενάντια στον “κοινωνικό τουρισμό”, όπως θα μπορούσαμε να τον αποδώσουμε σε ελεύθερη μετάφραση.

Στο στόχαστρο είχαν μπει οι “φτωχοί νεο-μετανάστες” από την Ανατολική Ευρώπη, κυρίως από τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Στόχος τους δεν ήταν βεβαίως ο… τουρισμός αλλά η εξασφάλιση των στοιχειωδών αναγκών, που δεν καλύπτονταν στις χώρες τους από ένα ανύπαρκτο κοινωνικό κράτος και στη συνέχεια η αναζήτηση δουλειάς. Ευτυχώς στο στόχαστρο δεν έχουν μπει (ακόμα;) οι Ελληνες νεο-μετανάστες στη Γερμανία.

Το θέμα προκάλεσε πολλές αντιπαραθέσεις και έφερε σε δύσκολη θέση την κυβέρνηση Μέρκελ, που από τη μια πρέπει να προσέχει πάντα τις “διαρροές” προς τα δεξιά της, από την άλλη δεν θέλει να κατηγορηθεί και για λαϊκισμό. Τα στοιχεία δείχνουν ότι έτσι και αλλιώς το φαινόμενο δεν έχει τόσο γιγαντιαίες διαστάσεις, όπως θέλουν να το παρουσιάσουν ορισμένοι. Ο αριθμός Βούλγαρων και Ρουμάνων, που ζουν στη Γερμανία των 82 εκατομμυρίων κατοίκων υπολογίζεται ότι έφτανε τις 181.000 το 2012. Συνολικά ο αριθμός των πολιτών της ΕΕ που ζουν μόνιμα εκεί έφτασε στα τέλη του περασμένου χρόνου τα 3,1 εκατομμύρια.

Τώρα ο μεγάλος συνασπισμός αποφάσισε να κατευνάσει τους διαμαρτυρόμενους “πατριώτες” εισάγοντας μια νομοθεσία που προβλέπει αυστηρές ποινές, μέχρι και φυλάκιση ή απέλαση για πολίτες της ΕΕ, που καταχρώνται τις παροχές του κοινωνικού κράτους, εκείνους για παράδειγμα που εισπράττουν επίδομα τέκνων χωρίς να το δικαιούνται ή για εκείνους που δηλώνουν ψευδή στοιχεία για να αποκομίσουν διάφορα οφέλη. Επίσης περιορίζει το χρονικό διάστημα, που μπορεί να έχει στη διάθεσή του ένας Ευρωπαίος πολίτης για την αναζήτηση εργασίας στη Γερμανία.

Μπορεί η νέα νομοθεσία να μην είναι τόσο “δρακόντεια” όσο θα ήθελαν οι θεματοφύλακες της καθαρότητας του γερμανικού κοινωνικού κράτους αλλά η αντιπολίτευση και κάποιες πιο ψύχραιμες δημοσιογραφικές φωνές προειδοποιούν ότι αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα προς τα πίσω, σε ότι αφορά την ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Οχι γιατί θέλει να αντιμετωπίσει τις μάλλον περιορισμένες περιπτώσεις καταχρήσεων και εξαπάτησης των κοινωνικών υπηρεσιών. Κυρίως γιατί “σηκώνει” ψηλά στην πολιτική ατζέντα το θέμα. Ουσιαστικά αποτελεί μια υποχώρηση απέναντι σε μια υπερβολική και φοβική προπαγάνδα συγκεκριμένων κύκλων. “Η όλη συζήτηση βάζει στα σαλόνια λογικές διακρίσεων και προκαταλήψεων” επεσήμανε η ανθρωπιστική οργάνωση Caritas.

Δεν είναι βεβαίως το πρώτο δείγμα γραφής από τη μεριά της πολιτικής, ότι τα παλιά φιλόδοξα σχέδια, που ήταν πολύ της μόδας για να καθησυχάσουν τις φοβίες των εταίρων στα χρόνια της γερμανικής ενοποίησης, για μια Ευρώπη όπου πολίτες, αγαθά, υπηρεσίες και κεφάλαια θα κινούνται απεριόριστα, μάλλον περιείχαν αρκετές παρενθέσεις. Και ότι ακόμα και στις πιο ισχυρές οικονομίες αυτό, που προέχει είναι το εθνικό συμφέρον. Ευρωπαϊκή προσέγγιση δεν υπάρχει, όπως φυσικά δεν υπάρχει και ευρωπαϊκή “κοινή γνώμη”

Ποιό είναι το συμπέρασμα; Απλό και όχι καινούριο. Για να μιλάμε για μια μεγάλη, ενιαία και ειρηνική Ευρώπη θα πρέπει να φτάσουμε σε ένα επίπεδο όπου οι διαφορές σε επίπεδο οικονομίας αλλά και κοινωνικού κράτους δεν θα είναι πια χαοτικές, όπου οι πολίτες θα νοιώθουν σε όποιο σημείο της Ευρώπης και αν βρίσκονται ισότιμοι στην καθημερινότητά τους και όχι στα λόγια. Αλλά η μέχρι τώρα πολιτική του Βερολίνου κάθε άλλο παρά δείχνει να ενισχύει αυτήν την πολυπόθητη “σύγκλιση”. Μάλλον δείχνει να βολεύεται με το αντίθετο.

* Ο Κώστας Αργυρός είναι δημοσιογράφος. Στις ευρωεκλογές του Μαΐου ήταν υποψήφιος ευρωβουλευτής με το “Ποτάμι”.