Μακελειό στο Όρεγκον: Όταν τα tweets γίνονται πιο σημαντικά από την ανθρώπινη ζωή

Όταν η ιστορία είναι πιο σημαντική από την ανθρώπινη ζωή, τότε η δημοσιογραφία έχει χάσει το νόημα, τον στόχο και την υπόσταση της.

Βασική αρχή του επαγγέλματος, είναι να ενημερώνει τον άνθρωπο για όσα κάνει ο άνθρωπος ή για όσα τον αφορούν. Όταν λειτουργεί με γνώμονα την προσωπική καταξίωση του συντάκτη και μόνο, τότε δεν έχει νόημα. Κοινώς, όπως λέει και ο λαός, ας το κλείσουμε το μαγαζί.

Οι κίτρινοι τίτλοι, η αμετροέπεια, η προσπάθεια συγκέντρωσης βλεμμάτων και η έπαρση, είναι δυστυχώς η σκοτεινή πλευρά της δουλειάς, που ασκεί και ο υπογράφων. Η καθημερινότητα και η διαχείριση της ενημερωτικής ατζέντας, χρειάζεται νηφαλιότητα. Είτε καταγράφεις ειδήσεις, είτε αρθρογραφείς επώνυμα, χρειάζεται η ίδια νηφαλιότητα. Από τον καιρό που οι δημοσιογράφοι πέρασαν στα social media, μπήκαν στην κούρσα της ενδυνάμωσης του ψηφιακού “εγώ”.

Κλικς, views, followers, like στο facebook και πάει λέγοντας. Θα μου πεις, πάντα έτσι ήταν τα πράγματα, μόνο που τώρα το διαδίκτυο βοηθάει όπως και να το κάνεις, εκείνους που είχαν από πριν την τάση της ναρκισσιστικής καταξίωσης στα μιντιακά δρώμενα.

Σημασία για αυτούς δεν έχει η ενημέρωση, αλλά η υπογραφή. Πώς φτιάχνεις την υπογραφή; Είτε με υπομονή, επιμονή και συνέπεια, είτε με τον εύκολο τρόπο. Ο εύκολος τρόπος είναι η “κιτρινογραφία”. Σε αυτή, μετράει μόνο η ταχύτητα και η καταστρατήγηση, η παραβίαση κάθε ηθικού νόμου.

Ας δούμε το πιο πρόσφατο παράδειγμα από την πρόσφατη ειδησεογραφία. Το βράδυ της Πέμπτης (ώρα Ελλάδας), ένας ένοπλος μπήκε σε πανεπιστήμιο του Όρεγκον των ΗΠΑ και σκότωσε δεκαπέντε άτομα. Ιστορία, συνηθισμένη πλέον και σχεδόν ρουτίνας, για τα αμερικανικά ΜΜΕ.

Το βασικό για τους ρεπόρτερ-κοράκια, είναι το ποιος θα “πουλήσει” την ιστορία πιο γρήγορα, και με όσο το δυνατόν περισσότερο δάκρυ και αίμα. Εν προκειμένω, και χάρη στη δύναμη των κοινωνικών δικτύων, μαθητές και καθηγητές του Umpqua Community College μετέδιδαν ζωντανά τα όσα γίνονταν, αφενός για να καλέσουν σε βοήθεια και αφετέρου για να αποτρέψουν άλλους να βρεθούν στο σημείο.

Και συνέβη το παρακάτω, το οποίο πρέπει να διδάσκεται σαν αντι-παράδειγμα δημοσιογραφίας:

Οι δημοσιογράφοι “όρνεα” όρμισαν πάνω στο συμβάν, μόνο και μόνο για να “φανούν” στον αφρό πρώτοι. Και μετά ξέχασαν τα πάντα με την ίδια ευκολία που έσπευσαν να καπηλευτούν τον πόνο και το εν εξελίξει δράμα.

Όπως βλέπουμε 9/10 φορές, μετά το γεγονός, η ακολουθία ενημερωτικών κειμένων συνοψίζεται στις πιο “πιασάρικες” πληροφορίες.

-Ήταν τζιχαντιστής ο παλαβός φονιάς;

-Τι είπε η μητέρα του πιο νεαρού θύματος;

Ελάχιστοι θα μάθουν τα ονόματα των περισσοτέρων νεκρών, η είδηση μετά από δύο μέρες θα πάψει να υπάρχει. Ο κανιβαλισμός θα έχει υλοποιηθεί, μέχρι νεωτέρας.

Αναρωτιέσαι αν τα παραπάνω γίνονται μόνο στην Αμερική; Να σου θυμίσω το εξώφυλλο εφημερίδας (δεν θα γράψω ποια, δεν θα προβώ σε έμμεση διαφήμιση) μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Εξώφυλλο που απεικόνιζε τον ίδιο με τη σύντροφο του, και δημοσιεύθηκε την επομένη του φονικού, χωρίς την άδεια των οικείων του.

Κοινώς, η δημοσιογραφία των ορνέων κατατρώει το πτώμα της αξιοπρέπειας.

Επί της ουσίας, αν κάτι πρέπει να γίνει, αυτό το κάτι συνοψίζεται στα εξής δύο. Πρώτον, καταδίκη τέτοιων πρακτικών αρθρογραφίας και προβολής, τόσο από ανθρώπους εντός του χώρου, όσο και εκτός.

Δεύτερον, ουσιαστική έρευνα, παρουσίαση, ρεπορτάζ και εργασία με το κεφάλι χαμηλά και με εστιασμένες κινήσεις. Για να μιλάμε πάλι με παραδείγματα, στα των ΗΠΑ και των πυροβολισμών στα σχολεία, η ιστορία πάει ως εξής: Ένας μακελάρης μπαίνει σε ένα κολέγιο, σκοτώνει καμιά εικοσαριά άτομα, αυτοκτονεί ή τον σκοτώνουν, όλοι εκφράζουν τις ευχές τους, οι δημοσιογράφοι έχουν μια “καυτή” ιστορία για τις επόμενες δέκα ώρες, ο εκάστοτε πρόεδρος εκφράζει από τη δική του μεριά την απογοήτευση και τη θλίψη του και η ζωή συνεχίζεται.

Η ουσιαστική αρθρογραφία θα επέτασσε εν προκειμένω την ομαδική συσπείρωση των κειμενογράφων σε μια καμπάνια κατά της οπλοκατοχής. Προφανώς και αυτό δεν συμφέρει πολλούς και ποικιλοτρόπως. Τόσο τη σχετική βιομηχανία όπλων, όσο και τη βιομηχανία γραφιάδων.

Οι ειδήσεις που δεν έχουν αίμα, δάκρυ και σπέρμα, δεν είναι ειδήσεις για πολλούς. Περνάνε στα ψιλά, σε κάποια στήλη δεξιά ή αριστερά της ιστοσελίδας, δεν προβάλλονται το ίδιο, δεν απασχολούν τις μάζες. Το κοινό εκλαμβάνεται ως μάζα και όχι ως δημόσια σφαίρα με γνώμη και αντίληψη. Ο κίτρινος Τύπος δίνει εφήμερα νέα και γράφει αυτά που η μεσαία τάξη ή η κατώτερη τάξη, θέλει να διαβάσει. Βασίζεται επίσης, στη λογική της “κλειδαρότρυπας”. Και σε ένα τέτοιο πρωτοσέλιδο, θα δεις από σκάνδαλα εφοπλιστών, μέχρι δολοφόνους παιδιών και ερωτικά τρίγωνα και τετράγωνα διασήμων. Το κακό είναι πως τα παραπάνω, περνούν όλο και περισσότερο στα social media. Η πραγματική πληροφορία χάνεται, το θανατικό γίνεται συνήθεια, η εικόνα μοιάζει με ταινία. Αλλά δεν είναι ταινία, είναι πραγματικότητα. Και η πραγματικότητα πρέπει να πηγαίνει πακέτο με την ηθική και τους κώδικες δεοντολογίας. Δεοντολογία σημαίνει να σέβεσαι τον νεκρό ή εκείνον που κινδυνεύει και να κλείνεις το μικρόφωνο σε εκείνον που χυδαιολογεί.

Χωρίς να θέλω να γενικεύω, απλά επισημαίνω πως ο όρος “κίτρινη δημοσιογραφία” ή “κίτρινος Τύπος”, γεννήθηκε, ανδρώθηκε και άκμασε στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Σε ό,τι αφορά βέβαια την Ελλάδα, τα είπαμε και παραπάνω. Είμαστε οι καλύτεροι μαθητές στην αντιγραφή. Στην πρόχειρη αντιγραφή μάλιστα.

Για να μη μακρηγορούμε. Ανέκαθεν υπήρχε ο κίτρινος Τύπος και ο ανήθικος γραφιάς. Οι άνθρωποι τείνουν να κινούνται σε αγέλες, ψάχνοντας το Μέσο που διαβάζουν οι πολλοί, χάνοντας την ατομικότητα τους. Όταν παύεις να είσαι Άτομο, ενδιαφέρεσαι με έναν τρόπο διεστραμμένο, για τη ζωή ή τον θάνατο του άλλου. Και στην ουσία, κάνεις μάγκα τον δημοσιογράφο που προβάλει το Εγώ του, στήνοντας τεχνάσματα εις βάρος τρίτων. Κάνεις μάγκα εκείνον που προσπαθεί να σου αποδείξει πως είμαστε όλοι το ίδιο δυστυχισμένοι και το ίδιο άμυαλοι, την ώρα που αυτός πλουτίζει.

Για όποιον ενδιαφέρεται. Ο κώδικας δεοντολογίας των δημοσιογράφων, εδώ.

*Ο Χρήστος Δεμέτης είναι δημοσιογράφος. Σπούδασε Επικοινωνία και ΜΜΕ στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών όπου και ολοκλήρωσε το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών, “Πολιτισμικές Σπουδές και Ανθρώπινη Επικοινωνία”. Εργάστηκε στον Όμιλο του Πηγάσου. Από τον Μάιο του 2012 βρίσκεται στην 24 Media και αρθρογραφεί στο NEWS247.