Αν σε λένε Μαρία: Tοιχοκολλώντας την επανάσταση των μικρών πραγμάτων

Αυτός ο χειμώνας θα είναι ατελείωτος. Για μύριους λόγους. Παντού κρύο και βροχές, φόροι και περικοπές, λίστες και καταθέσεις, διώξεις και διαψεύσεις. Όλα σκοτεινά και άραχνα.

Κι εκεί που διασχίζω την Αλεξάνδρας και περιμένω στην ενδιάμεση νησίδα μέχρι να ανάψει το πράσινο, το βλέπω. Μια λευκή κόλλα Α4, τοιχοκολημένη με σελοτέιπ στην τσιμεντένια κολόνα αριστερά. Και πάνω γραμμένο με μπλε κεφαλαία γράμματα: ΑΝ ΣΕ ΛΕΝΕ ΜΑΡΙΑ ΚΑΙ ΕΧΑΣΕΣ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ ΤΩΝ ΛΕΩΦΟΡΕΙΩΝ, ΣΤΕΊΛΕ ΜΟΥ E-MAIL ΓΙΑ ΝΑ ΣΟΥ ΤΗ ΔΩΣΩ (k……[email protected]).

Και όπως πάω να προσπεράσω, κάνω ένα βήμα πίσω και κοντοστέκομαι. Μαρία, σκέφτομαι, σου ‘φέξε. Εκεί που έτρεχες αφηρημένη να προλάβεις ποιος ξέρει τί, πίσω σου περπατούσε ο φύλακας-άγγελός σου. Ο (k……[email protected]) ένας άγγελος αληθινός ή ηλεκτρονικός, λίγη σημασία έχει. Κάποιος τέλος πάντων, που έσκυψε και μάζεψε αυτό που σου έπεσε, και έτρεξε πίσω σου να σου το δώσει. Και όταν δε σε πρόλαβε γιατί είχες πια χαθεί μέσα στο πλήθος, πήγε στο κοντινό πεζούλι, ζήτησε από κάποιον μια κόλλα χαρτί, σου έγραψε μήνυμα με το μπλε στυλό του, κι έπειτα αγόρασε σελοτέιπ από το απέναντι περίπτερο, και γύρισε στην κεντρική νησίδα του δρόμου για να το τοιχοκολλήσει.

Κάποιος που πίστεψε ότι μπορεί κι εσύ, έστω και για μια στιγμή, να πιστέψεις ότι αυτό που έχασες, μπορεί να βρεθεί. Και να γυρίσεις να το αναζητήσεις. Κάποιος που η εμπιστοσύνη του στον διπλανό του τροφοδοτείται από τη δική του ενσυναίσθηση, το δικό του ενδιαφέρον, το δικό του αίσθημα αλληλεγγύης. Και που αντιστοίχως ανανεώνεται από την δική σου πεποίθηση σ´αυτήν. Ακόμα και χωρίς να γνωρίζεστε μεταξύ σας. Η έννοια δηλαδή της εμπιστοσύνης μέσα στην κοινωνία. Αυτή που στη δική μας κοινωνία, σαν ιδέα αλλά και σαν πρακτική, έχει τρωθεί ανεπανόρθωτα.

Σκέφτηκε ότι θα γυρίσεις σπίτι σου χωρίς να το έχεις πάρει χαμπάρι, αλλά ότι το επόμενο πρωί, μόλις έρθει η στιγμή που θα ξαναχρειαστείς την κάρτα που μόλις πριν λίγες μέρες αγόρασες, θα στενοχωρηθείς. Σκέφτηκε ότι τα λίγα λεπτά που θα αφιερώσει, μπορεί να σου γλυτώσουν ταλαιπωρία, χρόνο και χρήματα. Το σκέφτηκε ίσως επειδή το τίμημα της κάρτας απεριορίστων διαδρομών του πέφτει κάθε μήνα βαρύ, αλλά παρ´όλα αυτά το καταβάλλει. Και επίσης, έκανε τον κόπο να σκεφτεί ότι αυτό που μόλις πάτησε μέσα στη βιασύνη του, και που για τον ίδιο δεν έχει καμμία αξία, για κάποιον άλλο ίσως έχει αξία μεγαλύτερη. Και σκέφτηκε ότι όταν θα ξαναπεράσεις από το ίδιο σημείο ψάχνοντας μάταια με το βλέμμα σου, θα δεις το μήνυμά του. Και τότε, χωρίς να πιστεύεις στα μάτια σου, μια ξαφνική χαρά θα τα φωτίσει.

Για αυτόν ακριβώς το λόγο λοιπόν, σκέφτηκε ότι το τελικό αποτέλεσμα του χρόνου και της προσπάθειας που θα αφιερώσει σηκώνοντας το πατημένο καρτελάκι μέσα από τη λάσπη, τοιχοκολλώντας ένα μήνυμα, και επιστρέφοντας το απωλεσθέν στην ιδιοκτήτριά του, θα είναι πολλαπλάσιο του αθροίσματος των ενεργειών.

Αυτό το ενδεχόμενο του πολλαπλάσιου αποτελέσματος δημιουργεί το πραγματικό πλεόνασμα μιας κοινωνίας, πέρα από τους αριθμούς και τα οικονομικά στοιχεία. Εκεί αρχίζει μια κοινωνία να ευημερεί.

Κι έπειτα αναρωτήθηκα αν θα έκανα κι εγώ το ίδιο, στη θέση του k. Αν θα έσκυβα να μαζέψω την κάρτα από τα λασπόνερα, και αν θα έψαχνα την κάτοχό της για να της την επιστρέψω. Η, αν θα της έριχνα μια αδιάφορη ματιά και θα την προσπερνούσα, θεωρώντας το χάσιμο χρόνου. Η, αν ήμουν στη θέση της Μαρίας, αν θα επέστρεφα στο ίδιο σημείο να την αναζητήσω, ή αν απλώς θα το θεωρούσα μάταιο.

Και αφού τα σκέφτηκα όλα αυτά, άρχισα να αναρωτιέμαι γιατί δεν σκεφτόμαστε όλοι όπως ο k. Και ακόμα περισσότερο, γιατί δεν κάνουμε με κάθε ευκαιρία αυτό που έκανε για τη Μαρία: μικρές, απρόσμενες, καθημερινές “επαναστάσεις” ανθρωπιάς, σαν αντίδοτο στη διάχυτη απογοήτευση που φέρνει η κρίση. Όχι απαραίτητα μεγάλες, αλλά μικρές, τόσο μικρές που μπορεί να βρίσκονται μπροστά μας και να μην τις βλέπουμε. Μικρές πράξεις, λέξεις και σκέψεις που επουλώνουν τα τραύματα του διαρρηγμένου κοινωνικού ιστού, που αποκαθιστούν, έστω και διστακτικά, την εμπιστοσύνη στον διπλανό, που αντικαθιστούν τη θλίψη και τον φόβο με την αλληλεγγύη και την ευρηματικότητα, και οδηγούν στην άρση της δυσπιστίας ανάμεσά μας.

(Σκέφτηκα κι άλλα πολλά σχετικά και άσχετα, όπως ότι μπορεί με τον k. να συναντηθείτε ξανά και ξανά… Και κάθε μήνα, με βροχή ή με λιακάδα, εσείς να αγοράζετε μια επετειακή κάρτα λεωφορείων, για να μην ξεχνάτε αυτή την πρώτη που παραλίγο να χαθεί. Και τέλος, ότι, τί κρίμα που δεν με λένε κι εμένα Μαρία.)

* Η Ναντίνα Χριστοπούλου είναι ανθρωπολόγος.