Η θρυλική gabarra της Αθλέτικ Μπιλμπάο πλέει ξανά στον Νερβιόν

Έχουν περάσει 37 χρόνια από τον Μάιο του 1984, τότε που η Αθλέτικ πανηγύρισε για τελευταία φορά την κατάκτηση ενός τίτλου στο ισπανικό ποδόσφαιρο. Για την ακρίβεια, εκείνη τη σεζόν (1983/84) τα “λιοντάρια” του Μπιλμπάο πήραν και πρωτάθλημα και Κύπελλο, γιορτάζοντας την επιτυχία τους με τη θρυλική gabarra (φορτηγίδα) στον ποταμό Νερβιόν που διασχίζει την πρωτεύουσα της επαρχίας Βιθκάγια στη Χώρα των Βάσκων. Βέβαια, από τότε μέχρι και σήμερα, η Αθλέτικ έχει προσθέσει δυο ακόμα τίτλους στη συλλογή της, τα ισπανικά Σούπερ Καπ του 2015 και του 2021, όμως, όπως θα εξηγήσουμε και στη συνέχεια, η gabarra βγαίνει στον Νερβιόν μόνο όταν πρόκειται για κάποιον “πρωτοκλασάτο” τίτλο, δηλαδή πρωτάθλημα, Κύπελλο ή ευρωπαϊκό τρόπαιο. Και η αλήθεια είναι ότι στο επόμενο 15θήμερο οι “leones” θα έχουν δυο συνεχόμενες ευκαιρίες για να ξαναγιορτάσουν με τη φορτηγίδα.

Η πανδημία τα έφερε έτσι, ώστε η Αθλέτικ να έχει μπροστά της δυο τελικούς του ισπανικού Κυπέλλου, τον περσινό με αντίπαλο τη Ρεάλ Σοθιεδάδ (3/4) και τον φετινό με αντίπαλο την Μπαρτσελόνα (17/4)! Θα μου πείτε, πώς γίνεται κάτι τέτοιο, από τη στιγμή που όλες οι ποδοσφαιρικές διοργανώσεις επανεκκίνησαν – και ολοκληρώθηκαν – πέρυσι στην Ισπανία; Η εξήγηση είναι απλή. Οι δυο ομάδες της Χώρας των Βάσκων που έφτασαν στον τελικό του 2020, Αθλέτικ (Μπιλμπάο) και Ρεάλ Σοθιεδάδ (Σαν Σεμπαστιάν), ζήτησαν από τη διοργανώτρια αρχή (RFEF) να αναβάλλει το παιχνίδι (που ήταν προγραμματισμένο για τις 18 Απριλίου πέρυσι), έτσι ώστε να έχουν τη δυνατότητα να παίξουν μπροστά σε κόσμο και όχι σε άδειες κερκίδες. Αμφότερες είχαν την ελπίδα ότι ο κορονοϊός θα είχε υποχωρήσει, αλλά τελικά ο Covid-19 δεν τους έκανε το χατήρι.

Έτσι λοιπόν, απόψε (3/4) έχουμε το πρώτο από τα δυο παιχνίδια, σε μια ιστορική αναμέτρηση, αφού είναι η πρώτη φορά που οι δυο μεγάλοι βασκικοί σύλλογοι θα τεθούν αντιμέτωποι σε έναν τελικό Κυπέλλου. Οι δυο τους έχουν συναντηθεί δυο φορές στο παρελθόν (1910 & 1913) διεκδικώντας το συγκεκριμένο τρόπαιο, όμως δεν ήταν μονός τελικός, αλλά μίνι τουρνουά μεταξύ τριών ομάδων. Το δεύτερο παιχνίδι θα ακολουθήσει δυο εβδομάδες αργότερα, το Σάββατο 17 Απριλίου και εκεί η Αθλέτικ θα έχει αντίπαλο την Μπάρσα. Και οι δυο τελικοί θα διεξαχθούν στη Σεβίλλη, στο στάδιο της “La Cartuja”, αμφότεροι χωρίς θεατές. Αφού είδαμε τα “διαδικαστικά”, ας επιστρέψουμε τώρα στην Αθλέτικ και τον ξεχωριστό τρόπο με τον οποίο πανηγυρίζει τους τίτλους της. Πριν όμως από αυτό, πάμε πρώτα να δούμε μερικά σημαντικά στοιχεία από την ιστορία των “λιονταριών” του Μπιλμπάο.

Στο γυμνάσιο Zamacois το 1898

Το ποδόσφαιρο έγινε γνωστό στο Μπιλμπάο από τους Άγγλους ναυτεργάτες που δούλευαν στο λιμάνι. Τα παιχνίδια που οργάνωναν στις ελεύθερες ώρες τους, προκάλεσαν αρχικά την περιέργεια και κατόπιν το ενδιαφέρον των Βάσκων. Στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας του 19ου αιώνα όλο και περισσότεροι αυτόχθονες άρχισαν να παίζουν “football”, μέχρι που το 1898 μια παρέα από μαθητές του Γυμνασίου Zamacois αποφάσισε να ιδρύσει ένα ποδοσφαιρικό σωματείο κατά τα βρετανικά πρότυπα. Το ονόμασαν Athletic Club, το οργάνωσαν και ξεκίνησαν να παίζουν με αντίπαλους τους Άγγλους. Το επίσημο καταστατικό κατατέθηκε τρία χρόνια αργότερα, τον Απρίλιο του 1901, μέχρι τότε όμως είχε προλάβει να ιδρυθεί ακόμα ένα σωματείο, το Bilbao Football Club. Οι δυο ομάδες άρχισαν να παίζουν μεταξύ τους και πολύ γρήγορα δημιουργήθηκε αντιπαλότητα.

Τα δυο σωματεία συμφώνησαν το 1902 να κατεβάσουν μια κοινή ομάδα για να εκπροσωπήσει την πόλη στο εθνικό τουρνουά της Μαδρίτης προς τιμήν της ενηλικίωσης του μονάρχη Αλφόνσο του 13ου. Η Bizcaya, όπως ονομάστηκε η μικτή ομάδα, κέρδισε στον τελικό την Μπαρτσελόνα 2-1 στον Ιππόδρομο της ισπανικής πρωτεύουσας και κατέκτησε το τρόπαιο, πρόδρομο του γνωστού μας Copa del Rey. Η επιτυχία της κοινής εμφάνισης οδήγησε ένα χρόνο αργότερα (1903) στην ένωση των δυο σωματείων με την ονομασία Athletic Club, ένα πραγματικό σύμβολο για το Μπιλμπάο, την Βιθκάγια και τη Χώρα των Βάσκων. Στη δεκαετία που ακολούθησε, ο σύλλογος πρόσθεσε τα δυο στοιχεία που διαμόρφωσαν τη φυσιογνωμία του και τον μετέτρεψαν σε θρύλο του παγκόσμιου ποδοσφαίρου. Το ένα ήταν η απόφαση για χρησιμοποίηση μόνο Βάσκων παικτών στην ομάδα (1911) και το άλλο η ανέγερση του “Καθεδρικού Ναού” της ποδοσφαιρικής Ισπανίας, του “Σαν Μαμές” (1913).

Στα πρώτα χρόνια της, η Αθλέτικ χρησιμοποιούσε αυτόχθονες παίκτες και Άγγλους, μόνιμους κατοίκους της περιοχής, όπως όλες οι ισπανικές ομάδες της εποχής. Το 1909 οι δυο μεγάλες ομάδες της Χώρας των Βάσκων, Αθλέτικ και Ρεάλ Σοθιεδάδ, έφεραν τους πρώτους “ξένους” παίκτες από την Αγγλία, ξένους με την έννοια της προέλευσης και όχι της καταγωγής, αφού όπως είπαμε, Βρετανοί ποδοσφαιριστές αγωνίζονταν ήδη στην Ισπανία. Οι νεοφερμένοι ήταν ερασιτέχνες, αφού τότε η αγγλική ομοσπονδία απαγόρευε στους επαγγελματίες να αγωνίζονται στο εξωτερικό. Με την προσθήκη λοιπόν των ερασιτεχνών Βρετανών, η Ρεάλ Σοθιεδάδ κατέκτησε το Κύπελλο Ισπανίας το 1909. Την επόμενη χρονιά ήταν η σειρά της Αθλέτικ να κερδίσει το Κύπελλο έχοντας τρεις Άγγλους στη σύνθεσή της.

Η ιστορική απόφαση του 1911

Όταν όμως θέλησε να επαναλάβει το ίδιο το 1911, η Ρεάλ Σοθιεδάδ (η οποία εκείνη τη σεζόν κατέβηκε χωρίς ξένους) διαμαρτυρήθηκε, αναγκάζοντας την Μπιλμπάο να αφήσει εκτός τους δυο Άγγλους και να κρατήσει μόνο τον ένα. Υπήρχε τότε ένας κανονισμός που προέβλεπε πως κάθε ξένος θα έπρεπε προηγουμένως να έχει μείνει τουλάχιστον έξι μήνες στην πόλη του συλλόγου, με την ομάδα του οποίου ήθελε να αγωνιστεί. Επειδή στη διάρκεια ολόκληρης της σεζόν οι γκρίνιες σχετικά με το θέμα των ξένων ήταν συνεχείς, η διοίκηση της Αθλέτικ πήρε την απόφαση (1911), στην ομάδα να παίζουν αποκλειστικά παίκτες από τη Βιθκάγια, τη μια δηλαδή από τις τρεις επαρχίες της Χώρας των Βάσκων, αυτή με πρωτεύουσα το Μπιλμπάο (οι άλλες δυο είναι η Άλαβα με πρωτεύουσα τη Βιτόρια και η Γκιπούθκοα με πρωτεύουσα το Σαν Σεμπαστιάν).

Για 50 περίπου χρόνια στην Αθλέτικ αγωνίστηκαν – χωρίς καμία εξαίρεση – μόνο ποδοσφαιριστές με καταγωγή από τη συγκεκριμένη επαρχία. Στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 αυτό άρχισε να αλλάζει σιγά-σιγά και η ομάδα δέχτηκε τους πρώτους παίκτες από τις υπόλοιπες δυο επαρχίες του Εουσκάδι. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι Γκουισασόλα και Ιρίμπαρ, αμφότεροι από την Γκιπούθκοα. Ακολούθησαν οι Ιρουρέτα, Λάσα και Τσουρούκα ανάμεσα σε άλλους και έτσι, προς το τέλος της δεκαετίας του ’70 παγιώθηκε η παρουσία στην ομάδα παικτών από ολόκληρη τη Χώρα των Βάσκων. Στη δεκαετία του ’80, χωρίς πάντως να επισημοποιηθεί ποτέ από κάποια διοίκηση, φτάσαμε στο σημερινό στάτους. Πριν το παρουσιάσουμε, να ανοίξουμε μια μικρή αλλά χρήσιμη γεωγραφική παρένθεση.

Η Euskal Herria (Πατρίδα των Βάσκων)

Στο καταστατικό της Αυτονομίας της Χώρας των Βάσκων, το περίφημο Estatuto de Guernica, που ψηφίστηκε το 1979, αλλά και σύμφωνα με παλαιότερες αναφορές που ξεκινούν από τα μέσα του 16ου αιώνα, χρησιμοποιείται ο βασκικός όρος Euskal Herria για να προσδιορίσει τα εδάφη της Χώρας των Βάσκων, ή αν προτιμάτε, της Πατρίδας των Βάσκων. Ως Euskal Herria (πατρίδα, χώρα, επικράτεια των Βάσκων) περιγράφεται η περιοχή που βρίσκεται στις δυο μεριές των Πυρηναίων και οριοθετείται γεωγραφικά και διοικητικά από τις εξής 7 επαρχίες: Στην Ισπανία από τις Vizcaya (Μπιλμπάο), Álava (Βιτόρια), Guipúzcoa (Σαν Σεμπαστιάν) και Navarra (Παμπλόνα). Στη Γαλλία από τις Labourd (Μπαγιόν), Soule (Μολεόν) και Basse Navarre (Σεν Ζαν Πιέ ντε Πορτ). Οι Βάσκοι ονομάζουν τις 4 επαρχίες επί ισπανικού εδάφους, Euskadi και τις 3 γαλλικές, Iparralde.

Στον χάρτη μπορείτε να δείτε τις 7 επαρχίες, οι οποίες εδώ και αιώνες θεωρούνται αμιγώς βασκικές και αποτελούν την Euskal Herria. Κλείνουμε την παρένθεση για να συνεχίσουμε με το τι ισχύει τα τελευταία 40 χρόνια στην Αθλέτικ. Στις τάξεις της μπορούν πλέον να αγωνίζονται παίκτες που κατάγονται από τις 7 επαρχίες της Euskal Herria, αλλά και όσοι δεν έχουν βασκική καταγωγή, όμως είναι “προϊόντα” των ακαδημιών της Lezama, ή ακαδημιών άλλων βασκικών ομάδων. Ο πρώτος παίκτης που αγωνίστηκε στην Αθλέτικ χωρίς να είναι Βάσκος, ήταν ο Λουίς ντε λα Φουέντε (από τη Ριόχα), αφού πρώτα πέρασε 4 χρόνια στη Λεθάμα. Άλλα αντίστοιχα παραδείγματα είναι ο Πάτσι Φερέιρα (Σαλαμάνκα) και βέβαια ο “δικός μας” Ερνέστο Βαλβέρδε (Εξτρεμαδούρα). Μια ημερομηνία – σταθμός στην ιστορία της Αθλέτικ σε ό,τι αφορά τους παίκτες της και την καταγωγή τους, είναι η ακόλουθη.

Υπερηφάνεια και ρομαντισμός

Στις 2 Μαρτίου του 2011, ακριβώς εκατό χρόνια μετά την αρχική απόφαση του συλλόγου που προέβλεπε ότι στην ομάδα θα αγωνίζονται μόνο παίκτες από την Βιθκάγια, η Αθλέτικ παρατάχθηκε για πρώτη φορά στα 113 χρόνια της χωρίς ούτε έναν ποδοσφαιριστή από την εν λόγω επαρχία! Αναφέραμε νωρίτερα τον λόγο για τον οποίο η διοίκηση της Αθλέτικ αποφάσισε το 1911 να αγωνίζονται μόνο αυτόχθονες παίκτες στην ομάδα. Στα 110 χρόνια που ακολούθησαν αυτή την απόφαση, οι εκάστοτε διοικήσεις και βέβαια τα μέλη που ορίζουν με την ψήφο τους την πολιτική του συλλόγου στο συγκεκριμένο θέμα, δεν υποχώρησαν ούτε βήμα από τον κανόνα αυτό. Να πούμε εδώ ότι η Αθλέτικ δεν είναι ποδοσφαιρική ανώνυμη εταιρεία (SAD), αλλά ανήκει (όπως και οι Μπαρτσελόνα, Ρεάλ Μαδρίτης και Οσασούνα) στα μέλη της.

Ο λόγος που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα αυτή η παράδοση, είναι η υπερηφάνεια που νιώθουν οι φίλοι της ομάδας, γνωρίζοντας ότι όποιος βρίσκεται μέσα στο γήπεδο φορώντας τη φανέλα της Αθλέτικ, είτε είναι Βάσκος, είτε έχει μάθει το ποδόσφαιρο στη Χώρα των Βάσκων. Είναι ρομαντικό, όσο και αν αντιτίθεται σε κάθε λογική του σύγχρονου ποδοσφαίρου. Και εκεί βρίσκεται η αξία του. Διαχρονική και αδιαπραγμάτευτη. Από τη μια, στη ζυγαριά, η πεποίθηση ότι το να βγάζεις ποδοσφαιριστές από τα “σπλάχνα” σου ή να παίρνεις παίκτες που έμαθαν τα μυστικά της μπάλας στη χώρα σου, είναι αξία ανεκτίμητη. Από την άλλη, η βεβαιότητα πως με αυτή την πολιτική, οι τίτλοι θα είναι δύσκολοι, η μάχη για την κορυφή άνιση, οι διακρίσεις λιγοστές, ο κίνδυνος μιας κακής χρονιάς πάντα ορατός.

Και όμως, 123 χρόνια ιστορίας δεν έχουν αλλάξει το μοτίβο γύρω από το οποίο υπάρχει και λειτουργεί η Αθλέτικ. Η συνέπεια, μια έννοια τόσο δύσκολη στην εφαρμογή της, είναι νόμος απαράβατος. Και βέβαια, η ψυχολογία των πιτσιρικάδων που περνούν την πόρτα της Λεθάμα, διαμορφώνεται αυτομάτως ανάλογα. Γιατί καθένας τους ξέρει ότι εξαρτάται από τον ίδιο το να φτάσει μέχρι την πρώτη ομάδα και πως ο συναγωνισμός θα είναι σκληρός, αλλά δίκαιος. Και το γνωρίζει αυτό, επειδή ξέρει πως ο σύλλογος είναι συνεπής στις αρχές του και το έχει αποδείξει κατ’ επανάληψη. Οι περιπτώσεις του Γκονσάλο Ιγουαΐν, του Κέπα Μπλάνκο, του Χόρχε Λόπεθ και άλλων το αποδεικνύουν. Όλοι τους βασκικής καταγωγής, όμως γεννημένοι αλλού και έχοντας μάθει το ποδόσφαιρο έξω από την Euskal Herria, όταν προτάθηκαν στην Αθλέτικ, απορρίφθηκαν χωρίς δεύτερη σκέψη.

Και για να κλείσουμε το κεφάλαιο, η “φιλοσοφία” της Αθλέτικ δεν είναι “επιλεκτική”. Οι φίλοι της δεν πιστεύουν ούτε σε κάποια ανωτερότητα της φυλής τους, ούτε είναι ρατσιστές απέναντι στους “ξένους”, ούτε τους διακρίνει “ελιτισμός”. Και αυτός είναι ο βασικός λόγος που αυτή η “πολιτική” δεν έχει περάσει ποτέ επίσημα στο καταστατικό του συλλόγου. Ακριβώς για να αποφευχθούν νομικά προβλήματα που θα μπορούσαν να προκύψουν λόγω παρερμηνείας του σκεπτικού. Περνάμε τώρα στην ενότητα του “Σαν Μαμές”. Η Αθλέτικ αγωνιζόταν αρχικά στο Λαμίακο, μια περιοχή που βρίσκεται στο δέλτα του Νερβιόν, ενώ στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο γήπεδο της Χοσαλέτα στο Γκέτσο, μια κωμόπολη περίπου 15 χιλιόμετρα έξω από το Μπιλμπάο.

Στην εκκλησία; Όχι, στον καθεδρικό!

Ενώ οι φίλοι της Αθλέτικ συνεχώς αυξάνονταν, έγινε φανερή η ανάγκη για την κατασκευή ενός γηπέδου πιο κοντά στο κέντρο του Μπιλμπάο, που να μπορεί να στεγάσει τις χιλιάδες του κόσμου που πλέον ήθελαν να παρακολουθούν τους αγώνες της ομάδας τους. Έτσι λοιπόν ξεκίνησε η κατασκευή του πιο ιστορικού γηπέδου της Ισπανίας, του “Σαν Μαμές”. Ο θεμέλιος λίθος μπήκε τον Ιανουάριο του 1913 και οχτώ μήνες αργότερα έγιναν τα επίσημα εγκαίνια. Το γήπεδο χτίστηκε δίπλα στις όχθες του ποταμού Νερβιόν, σε έκταση που ανήκε στο ταμιευτήριο ΒΒΚ και η οποία εξαγοράστηκε κάποια χρόνια αργότερα από τον σύλλογο. Στις 21 Αυγούστου του 1913 η Αθλέτικ αντιμετώπισε στο “Σαν Μαμές” την Ράθινγκ του Ιρούν, την οποία νίκησε 2-1. Το πρώτο ιστορικό γκολ στο καινούργιο γήπεδο σημειώθηκε από τον Ραφαέλ Μορένο Αραθάντι, πιο γνωστό με το προσωνύμιο “Πιτσίτσι”.

Δίπλα στο νεόκτιστο γήπεδο βρισκόταν η εκκλησία του Σαν Μαμές (Αγίου Μάμα), από την οποία πήρε την ονομασία της η έδρα της Αθλέτικ. Επειδή τον συγκεκριμένο Άγιο τον είχαν πετάξει οι Ρωμαίοι στα λιοντάρια, τα οποία όμως σύμφωνα με την παράδοση, δεν τον ακούμπησαν, οι παίκτες της Αθλέτικ ονομάζονται από τότε “leones” (λιοντάρια στα ισπανικά). Στα πρώτα χρόνια, ήταν πολύ δημοφιλής η εξής φράση ανάμεσα στους φίλαθλους της Αθλέτικ. “Που πάς;” “Στο Σαν Μαμές”. “Στην εκκλησία;” “Όχι, στον καθεδρικό!”. Για να ξεχωρίσουν το ναό από το γήπεδο, οι κάτοικοι του Μπιλμπάο “βάφτισαν” το “Σαν Μαμές” με το παρατσούκλι “Catedral”, που το ακολουθεί ακόμα και σήμερα, στο καινούργιο “San Mamés Barria” που κατασκευάστηκε το 2013, ακριβώς δίπλα στο παλιό, εκατό χρόνια μετά τα πρώτα του εγκαίνια.

Athletic και πολιτική

Αντίθετα με ό,τι πιστεύουν πολλοί εδώ στην Ελλάδα, η Αθλέτικ ποτέ δεν αποτέλεσε “βήμα” για τους εθνικιστές Βάσκους και τις διεκδικήσεις τους. Ο σύλλογος, εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων, παρέμεινε ένα ποδοσφαιρικό σύμβολο για τους Βάσκους. Χωρίς πολιτικούς χρωματισμούς, όπως, ας πούμε, η Μπαρτσελόνα. Έτσι κι αλλιώς, η πολιτική πραγματικότητα στη Βασκονία υπήρξε πάντοτε πολύ πιο δύσκολη από ότι στην Καταλονία. Η ύπαρξη της ΕΤΑ τρομοκράτησε για δεκαετίες, πολύ περισσότερο από τους Ισπανούς, τους ίδιους τους Βάσκους και η Αθλέτικ λειτούργησε διαχρονικά ως κάτι το οποίο ένωνε το Euskadi. Πάντοτε υπήρξαν τοποθετήσεις υπέρ του βασκικού ζητήματος από διοικητικούς παράγοντες του συλλόγου ή ακόμα και παίκτες, όμως όλες ήταν προσεκτικά διατυπωμένες και αρκετά “συντηρητικές” στο περιεχόμενό τους.

Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε την Αθλέτικ ως το αθλητικό PNV (Partido Nacionalista Vasco) της Βασκονίας, τη μετριοπαθή δηλαδή πλειοψηφία όσων νιώθουν Βάσκοι, χωρίς να όμως να συμφωνούν με τις εγκληματικές πρακτικές που εφάρμοσε επί μισό αιώνα η ΕΤΑ. Όποτε χρειάστηκε μάλιστα, οι ίδιοι οι παίκτες στάθηκαν απέναντι στους εθνικιστές τρομοκράτες, στέλνοντας ξεκάθαρα μηνύματα. Τον Δεκέμβριο του 1985, όταν η οργάνωση απήγαγε τον Χουάν Πέδρο Γκουθμάν, βιομήχανο και μέλος της διοίκησης της Αθλέτικ, οι παίκτες της Αθλέτικ και της Ρεάλ Σοθιεδάδ εξέδωσαν κοινή δήλωση, στην οποία υπογράμμιζαν τα εξής: “Κατηγορούμε τους απαγωγείς ότι ζουν μέσα από τη βία και τον εκβιασμό, στηρίζοντας την έλλειψη ανοχής και τον δογματισμό των λίγων. Μέχρι πρότινος, όλα αυτά συνέβαιναν στη δουλειά, στο δρόμο, στα σπίτια. Τώρα μπήκαν και στον γιορτινό περίγυρο του αθλητισμού. Εμείς φωνάζουμε φτάνει, μέχρι εδώ”. Τελικά ο Γκουθμάν απελευθερώθηκε λίγες μέρες αργότερα από την Ertzaintza (βασκική αστυνομία).

Προσπαθώντας να κρατήσει αποστάσεις από τις εκδηλώσεις υπέρ ή κατά της ΕΤΑ, η Αθλέτικ, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες ομάδες της Euskal Herria, απέφυγε για δεκαετίες ολόκληρες να τιμήσει με ενός λεπτού σιγή τη μνήμη κάποιου από τα θύματα της οργάνωσης. Η στάση της αυτή συχνά παρεξηγήθηκε, όχι μόνο από την ισπανική κοινωνία, αλλά και από αρκετούς Βάσκους. Η Αθλέτικ έζησε την πιο δύσκολη στιγμή της – κοινωνικά – τον Ιούλιο του 1997. Τότε που η ΕΤΑ απήγαγε τον Μιγκέλ Άνχελ Μπλάνκο, έναν 29χρονο δημοτικό σύμβουλο της μικρής πόλης Έρμουα και τον εκτέλεσε δυο μέρες αργότερα με μια σφαίρα στο σβέρκο, προκαλώντας την οργή όλης της Ισπανίας και τη φρίκη όλης της Βασκονίας. Οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας εναντίον της ΕΤΑ που διοργανώθηκαν αυθόρμητα σε κάθε πόλη της επικράτειας, θεωρούνται από τις μεγαλύτερες στην ισπανική ιστορία.

Για μέρες ολόκληρες, οι ικουρίνιας (βασκικές σημαίες) κυμάτιζαν μεσίστιες σε όλη την Euskal Herria. Όλες, εκτός από τη σημαία του “Σαν Μαμές”. Η κατακραυγή υπήρξε σύσσωμη. Και ανελέητη. Πολλοί απλοί, ανώνυμοι φίλαθλοι της Αθλέτικ ένιωσαν προδομένοι, ενώ ο πρόεδρος, Χοσέ Μαρία Αράτε, άκουσε τα σχολιανά του από όλο τον ισπανικό Τύπο. Η σημαία παρέμεινε ψηλά στον ιστό μέχρι που το γεγονός ξεθύμανε. Αλλά δεν ξεχάστηκε. Τουλάχιστον όχι από τους Βάσκους, που ναι μεν “συγχώρεσαν” την Αθλέτικ, αλλά ποτέ δεν κατανόησαν την επιλογή της. Χρειάστηκε να περάσει μια δεκαετία από τότε, για να δώσει άδεια η διοίκηση ώστε να υπάρξει για πρώτη φορά στην ιστορία του συλλόγου ενός λεπτού σιγή για θύμα της ΕΤΑ. Ήταν 9 Μαρτίου του 2008, δυο μέρες μετά την εκτέλεση του Ισαΐας Καράσκο, πρώην μέλους του σοσιαλιστικού κόμματος, όταν στο “Σαν Μαμές” ο διαιτητής της συνάντησης ξεκίνησε να μετράει το χρόνο. Μετά από 8 δευτερόλεπτα, αναγκάστηκε να σταματήσει τη “σιωπή”, αφού οπαδοί των ακραίων συνδέσμων Herri Norte Taldea και Abertzale Sur, δε σεβάστηκαν τη στιγμή, αποδοκιμάζοντας και φωνάζοντας συνθήματα πολιτικού περιεχομένου.

Οι μεγάλες φουρνιές της Αθλέτικ

Στα 123 χρόνια της ιστορίας της, η Αθλέτικ έβγαλε μεγάλες φουρνιές ποδοσφαιριστών που πρωταγωνίστησαν σε διαφορετικές εποχές, γράφοντας χρυσές σελίδες στην ιστορία του συλλόγου. Ας δούμε επιγραμματικά τις εφτά πιο γνωστές, αυτές που ξεχώρισαν στην υπεραιωνόβια πορεία της ομάδας του Μπιλμπάο. Από την “Primera delantera histórica” μέχρι και την ομάδα του Μπιέλσα, εδώ ανήκουν οι σημαντικότερες στιγμές της Αθλέτικ.

• Η πρώτη γνωστή “ομάδα” ήταν η περίφημη “primera delantera histórica” (πρώτη ιστορική επιθετική γραμμή) που την αποτελούσαν οι Lafuente, Iraragorri, Bata, Chirri II και Gorostiza. Με προπονητή τον Άγγλο Fred Pentland, εκείνη η Αθλέτικ κατέκτησε 2 πρωταθλήματα (1929/30 & 1930/31) και 4 συνεχόμενα Κύπελλα (1930-33), ενώ πέτυχε και το σκανδαλώδες 12-1 επί της Μπαρτσελόνα, που είναι και το ρεκόρ μεγαλύτερης νίκης στην ιστορία της Πριμέρα Ντιβισιόν, με τον Μπάτα να σημειώνει 7 τέρματα!

• Στη δεκαετία του ’40 σειρά είχε η “segunda delantera histórica” (δεύτερη ιστορική επιθετική γραμμή) με τους Iriondo, Venancio, Zarra, Panizo και Gaínza. Ήταν η εποχή που ο Φράνκο είχε αφαιρέσει κάθε ξενική ονομασία από το ισπανικό ποδόσφαιρο, αναγκάζοντας έτσι την Αθλέτικ να μετονομαστεί σε Atlético de Bilbao. Αυτή η ομάδα κατέκτησε το πρωτάθλημα του 1942/43 και 4 Κύπελλα (1943, 1944, 1945 & 1950). Στην περίοδο αυτή ο Θάρα βγήκε έξι φορές πρώτος σκόρερ!

• Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’50, μεγαλούργησε η λεγόμενη ομάδα των “once aldeanos” (των έντεκα χωρικών), η οποία με αστέρια τους Gaínza, Garay, Artetxe, Arieta και προπονητή τον Σλοβάκο Φέρντιναντ Ντάουτσικ, κατέκτησε το πρωτάθλημα (1955/56) και 3 Κύπελλα (1955, 1956 & 1958). Έχει μείνει ιστορικός ο διάλογος μεταξύ του δικτάτορα Φράνκο και του Γκαΐνθα στην απονομή του “Copa del Generalísimo” του 1956. Με γνωστή την αντιπάθειά του προς τους Βάσκους, τη στιγμή που έδινε το Κύπελλο στον αρχηγό της Αθλέτικ, του είπε ειρωνικά: “Ustedes otra vez aquí?” (Πάλι εδώ εσείς;) Με τον Γκαΐνθα να απαντάει ατάραχος: “Y el año que viene volveremos!” (Και του χρόνου εδώ θα είμαστε πάλι). Εκείνη η ομάδα της Αθλέτικ έπαιξε για πρώτη φορά στην Ευρώπη, στο Κύπελλο πρωταθλητριών της περιόδου 1956/57 και έφτασε μέχρι τα προημιτελικά, όπου αποκλείστηκε από την Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, έχοντας κερδίσει στο πρώτο ματς μέσα στο χιονισμένο “Σαν Μαμές” 5-3 σε μια επική συνάντηση.

• Η επόμενη μεγάλη φουρνιά της Αθλέτικ εμφανίστηκε τη δεκαετία του ’70. Οι Βάσκοι έφτασαν στη σεζόν 1976/77 στον πρώτο ευρωπαϊκό τελικό της ιστορίας τους, στο Κύπελλο ΟΥΕΦΑ με αντίπαλο τη Γιουβέντους και αφού προηγουμένως είχαν αποκλείσει μεγαθήρια της εποχής όπως η Μίλαν και η Μπαρτσελόνα. Η Αθλέτικ τελικά δεν κατάφερε να κατακτήσει το ευρωπαϊκό τρόπαιο, αφού στον πρώτο αγώνα ηττήθηκε στην Ιταλία 1-0, ενώ στον επαναληπτικό κέρδισε μεν 2-1, αλλά το εκτός έδρας τέρμα του Μπέτεγκα της στέρησε τον τίτλο. Τα μεγάλα ονόματα εκείνης της ομάδας ήταν οι Alexanco, Uriarte, Villar, Churruca, Irureta, Amorrortu, Dani και Txetxu Rojo, όμως το αστέρι ήταν ο τερματοφύλακας, Χοσέ Άνχελ Ιρίμπαρ, ο επονομαζόμενος “el Txopo” (η λεύκα) λόγω του ύψους του. Ο Ιρίμπαρ υπερασπίστηκε την εστία της Αθλέτικ από το 1962 μέχρι το 1980. Αγαπήθηκε όσο λίγοι παίκτες από τους φίλαθλους στο Μπιλμπάο, οι οποίοι συνήθιζαν να φωνάζουν ένα από τα πιο γνωστά συνθήματα που έχουν ακουστεί ποτέ στο “Σαν Μαμές”: “Iribar, Iribar, Iribar es cojonudo, como Iribar no hay ninguno!” (Ο Ιρίμπαρ είναι τρομερός, σαν τον Ιρίμπαρ δεν υπάρχει κανένας)!

• Το ξεκίνημα της δεκαετίας του ’80 ανήκει χωρίς καμία αμφιβολία στους Βάσκους. Μετά τα δυο συνεχόμενα πρωταθλήματα που κέρδισε η Ρεάλ Σοθιεδάδ (1980/81 & 1981/82), ήρθε η σειρά της ανανεωμένης Αθλέτικ που μέσα σε μια διετία κέρδισε 4 τίτλους. Με τον Χαβιέρ Κλεμέντε στον πάγκο της και μεγάλα αστέρια τους Zubizarreta, Goikoetxea, Urkiaga, Dani, Patxi Salinas και Sarabia, τα “λιοντάρια” κατέκτησαν δυο συνεχόμενα πρωταθλήματα (1982/83 & 1983/84), ενώ τη δεύτερη χρονιά έκαναν το νταμπλ κερδίζοντας τη Μπαρτσελόνα του Μαραντόνα σε έναν αξέχαστο τελικό, κυρίως λόγω των επεισοδίων που ακολούθησαν τη λήξη του αγώνα ανάμεσα στους παίκτες και βέβαια το Σούπερ Καπ (άνευ αγώνος). Οι τίτλοι της ομάδας του Κλεμέντε είναι και οι τελευταίοι που έχει κατακτήσει μέχρι σήμερα η Αθλέτικ (εξαιρώντας πάντα τα δυο πρόσφατα ισπανικά Σούπερ Καπ).

• Η επόμενη μεγάλη φουρνιά της Αθλέτικ ήταν η ομάδα του “centenario” (της εκατονταετηρίδας). Με προπονητή τον Γάλλο-Ισπανό Λουίς Φερνάντεθ (ή Λουί Φερναντέζ) και μεγάλα ονόματα τους Guerrero, Etxeberria, Ziganda, Alcorta, Larrazabal, Alkiza, Rios και Lasa, τα “λιοντάρια”, τη χρονιά που συμπληρώθηκαν 100 χρόνια ιστορίας του συλλόγου (1997/98), πραγματοποίησαν μια εκπληκτική πορεία, τερματίζοντας στη δεύτερη θέση της Πριμέρα Ντιβισιόν και κερδίζοντας για πρώτη φορά ένα εισιτήριο για τους ομίλους του Champions League.

• Η τελευταία μεγάλη ομάδα της Αθλέτικ ήταν αυτή του Μαρσέλο Μπιέλσα στην πρώτη χρονιά της προεδρίας του Γιόσου Ουρούτια. Εκείνη τη σεζόν (2011/12), οι Βάσκοι, με πρωταγωνιστές τους Iraizoz, Llorente, Herrera, Javi Martínez, Susaeta, Muniain, Iturraspe και Amorebieta, έφτασαν σε δυο τελικούς, σε αυτόν του Copa del Rey και σε αυτόν του Europa League. Μπορεί να έχασαν και τους δυο (με το ίδιο σκορ), το Κύπελλο 3-0 από την Μπαρτσελόνα και το Europa 3-0 από την Ατλέτικο Μαδρίτης, όμως ενθουσίασαν με την απόδοση και τη διάρκειά τους, τους φίλους της Αθλέτικ.

Η gabarra του 1983

Αφού είδαμε κάποια βασικά ιστορικά στοιχεία της Αθλέτικ, πάμε τώρα και στη θρυλική “gabarra”, που είναι και το κυρίως θέμα του σημερινού κειμένου. Θα πρέπει βέβαια να γυρίσουμε πίσω τον χρόνο, στη σεζόν 1982/83, την πρώτη από τις δυο που η Αθλέτικ κατέκτησε τα δυο τελευταία της – συνεχόμενα – πρωταθλήματα. Ένα χρόνο νωρίτερα, το καλοκαίρι του 1981, είχε αναλάβει τον πάγκο της ομάδας ο Χαβιέρ Κλεμέντε, πρώην παίκτης των “λιονταριών”, που λόγω τραυματισμού, είχε αναγκαστεί να σταματήσει την καριέρα του στα 24 χρόνια του. Ο Κλεμέντε βρήκε στο Μπιλμπάο μια χαρισματική γενιά ποδοσφαιριστών, με μεγάλα αστέρια τους Θουμπιθαρέτα, Ουρκιάγα, Πάτσι Σαλίνας, Σαράμπια, Γκοϊκοετσέα και Ντάνι. Η Αθλέτικ είχε πάρει τον τελευταίο της τίτλο στη Λίγκα το 1956, είχε μείνει δηλαδή 27 χρόνια μακριά από την κορυφή, ενώ είχε κερδίσει το τελευταίο της Κύπελλο το 1973.

Μετά από μια φοβερή μάχη ανάμεσα στους Βάσκους και τους “μερένγκες”, οι δυο ομάδες έφτασαν στην τελευταία αγωνιστική με διαφορά μόλις ενός βαθμού, 49 η Ρεάλ, 48 η Αθλέτικ. Οι “μπλάνκος” είχαν υπέρ τους την πιθανή ισοβαθμία με τα “λιοντάρια”, αφού είχαν νικήσει και τα δυο μεταξύ τους παιχνίδια, κάτι που σήμαινε ότι μια ισοπαλία τους αρκούσε για να πάρουν τον τίτλο (σύστημα βαθμολογίας 2-1-0). Οι δυο διεκδικήτριες του τίτλου έπρεπε να αντιμετωπίσουν εκτός έδρας δυο ομάδες που πάλευαν να σωθούν, η μεν Ρεάλ τη Βαλένθια, η δε Αθλέτικ τη Λας Πάλμας. Οι Βάσκοι δεν ήταν ιδιαίτερα αισιόδοξοι, θεωρούσαν ότι εύκολα ή δύσκολα, οι “μερένγκες” θα έφταναν στη νίκη και θα κατακτούσαν το πρωτάθλημα. Οι ίδιοι έκαναν το “καθήκον” τους, με το εντυπωσιακό 1-5 και περίμεναν με αγωνία την ολοκλήρωση του αγώνα στη Βαλένθια.

Εκεί η Ρεάλ Μαδρίτης έχανε 1-0 από το 39′ με τέρμα του Τεντίγιο και χρειαζόταν ένα γκολ για να τερματίσει πρώτη. Όμως οι Μέτγκοντ και Σαντιγιάνα σημάδεψαν τα δοκάρια του Χοσέ Ραμόν Μπερμέιγ και το σκορ δεν άλλαξε μέχρι τη λήξη, με τους Βάσκους να πανηγυρίζουν έξαλλα την κατάκτηση του τίτλου, του πρώτου μετά από 27 ολόκληρα χρόνια. Ήταν Πρωτομαγιά του 1983 και ολόκληρο το Μπιλμπάο γιόρταζε τον θρίαμβο. Πρόεδρος της Αθλέτικ ήταν τότε ο Πέδρο Αουρτενέτσε. Ένα από τα μέλη της διοίκησης, ο Θεθίλιο Γκερικαμπέιτια, θεωρούσε ότι η πλατεία του Δημαρχείου στο Μπιλμπάο, σημείο όπου παραδοσιακά εορτάζονταν οι τίτλοι της ομάδας, θα ήταν πολύ μικρή για να χωρέσει όλο τον κόσμο που θα ήθελε να πανηγυρίσει. Και του ήρθε μια ξεχωριστή ιδέα, από τους στίχους ενός βασκικού τραγουδιού.

“Por el río Nervión, bajaba una gabarra…” (απο τον ποταμό Νερβιόν, κατέβαινε μια φορτηγίδα), ξεκινούσε το κουπλέ, με ευθεία αναφορά στις φορτηγίδες που μετέφεραν το σιδηρομετάλλευμα μέχρι το δέλτα του Μπιλμπάο, εκεί που εκβάλλουν τα δυο ποτάμια, ο Νερβιόν και ο Ιμπαϊθάμπαλ. Η διαδικασία εκβιομηχάνισης που ξεκίνησε στην Βιθκάγια στο τέλος του 19ου αιώνα, έκανε αυτό το είδος των πλοιάριων, “πρωταγωνιστή” στη μετακίνηση του ορυκτού πλούτου της περιοχής. Το υπέδαφος όλης της περιοχής ήταν γεμάτο από κοιτάσματα σιδήρου και ήταν η “ría”, δηλαδή η διαδρομή μέσω των ποταμών, εκείνη που είχε επιλεγεί για τη μεταφορά του ορυκτού από τα ορυχεία στις 23 αποβάθρες φόρτωσης που βρίσκονταν ανάμεσα στην Ολαμπεάγα και το Πορτουγαλέτε, συνοικίες του Μπιλμπάο. Από εκεί, με τρένα, ο σίδηρος μεταφερόταν σε εργοστάσια και υψικάμινους σε όλη τη χώρα.

Οι “gabarras” (φορτηγίδες) ξεκινούσαν από την Ουραθουρούτια, συνοικία δίπλα στο παλιό Μπιλμπάο και κατευθύνονταν προς την Ασούα (άλλη συνοικία της πόλης). Εκεί χωρίζονταν, ανάλογα με το τί μετέφεραν. Εκείνες με τον σίδηρο, συνέχιζαν κανονικά την πορεία τους προς τις αποβάθρες, ενώ όσες μετέφεραν δυναμίτη, ακολουθούσαν άλλη κατεύθυνση και είχαν μια μεγάλη κόκκινη σημαία για να προειδοποιούν για το επικίνδυνο φορτίο τους. Ο Γκερικαμπέιτια πρότεινε λοιπόν, να χρησιμοποιηθεί μια τέτοια φορτηγίδα για τους παίκτες της πρωταθλήτριας Αθλέτικ, ώστε να διασχίσουν μέσα σε αυτή τον Νερβιόν από τη μια μεριά της πόλης στην άλλη, δίνοντας έτσι την ευκαιρία σε πολύ περισσότερο κόσμο να αποθεώσει τους θριαμβευτές. Η ιδεά του έγινε δεκτή με ενθουσιασμό και έτσι, μέσα σε λίγες ώρες, μια gabarra μετονομάστηκε σε “Athletic” και ετοιμάστηκε για τη φιέστα.

Εδώ να πούμε, ότι ο Κλεμέντε και οι παίκτες που επέστρεφαν από τα Κανάρια Νησιά, δεν είχαν την παραμικρή ιδέα για το τί θα συνέβαινε. Στις 3 Μαΐου, προπονητής και ποδοσφαιριστές επιβιβάστηκαν στην gabarra που τους περίμενε έξω από τον Ναυτικό Όμιλο. Ξεκίνησαν στις 4 το απόγευμα, με ένα ρυμουλκό, το “Αμάγια”, να τους βγάζει στον Νερβιόν, με κατεύθυνση τη γέφυρα του Σαν Αντόν, ενώ δίπλα τους, μπροστά τους και πίσω τους, τους συνόδευε ένας ατελείωτος αριθμός από κωπηλατικά σκάφη (η περιοχή έχει τεράστια παράδοση στην κωπηλασία), βενζινακάτους, βάρκες και πλοιάρια, με αναμμένους πυρσούς και βεγγαλικά. Όμως το εντυπωσιακό ήταν το πλήθος που είχε συγκεντρωθεί στις δυο όχθες του ποταμού και το οποίο ξεπέρασε το ένα εκατομμύριο! Έμοιαζε σα να είχε μαζευτεί εκεί ολόκληρη η Βιθκάγια.

Η gabarra του 1984

Στην αριστερή όχθη στέκονταν οι εργάτες των υψικάμινων με τις χαρακτηριστικές μπλε φόρμες, από την άλλη μεριά χαιρετούσαν οι εργάτες των ναυπηγείων, οι μαθητές ήταν κι αυτοί εκεί αφού τα σχολεία είχαν κλείσει για την περίσταση, ακόμα και οι φοιτητές είχαν φύγει από τις σχολές τους ονομάζοντας την κοπάνα τους, “απεργία της φιέστας”. Η gabarra χρειάστηκε τρεις ώρες για να διασχίσει όλη τη ría, σε μια ημέρα που έμεινε αξέχαστη σε όλη την πόλη. Θα περνούσε μόνο ένας χρόνος, μέχρι οι φίλοι της Αθλέτικ να ξαναζήσουν ανάλογες στιγμές. Και αυτή τη φορά ο λόγος θα ήταν διπλός, όχι μόνο το πρωτάθλημα, αλλά και το Κύπελλο. Η Λίγκα της σεζόν 1983/84 εξελίχθηκε σε τριπλή μάχη ανάμεσα σε “λιοντάρια”, “μερένγκες” και “μπλαουγκράνα”. Οι τρεις τους έφτασαν στην τελευταία αγωνιστική ως εξής: Αθλέτικ 47, Ρεάλ Μαδρίτης 47 και Μπαρτσελόνα 46.

Η Αθλέτικ είχε την ισοβαθμία απέναντι στη Ρεάλ, όχι όμως και απέναντι στη Μπαρτσελόνα, ενώ οι Μαδριλένοι είχαν την ισοβαθμία απέναντι στους Καταλανούς. Τα τρία παιχνίδια στα οποία θα κρινόταν ο τίτλος, ήταν το Ατλέτικο Μαδρίτης – Μπαρτσελόνα, το Εσπανιόλ – Ρεάλ Μαδρίτης και το βασκικό ντέρμπι, Αθλέτικ – Ρεάλ Σοθιεδάδ. Οι ιδιαιτερότητες-συμπτώσεις ήταν σχεδόν απίστευτες, αφού η Μπάρσα έπαιζε με την μισητή συμπολίτισσα της Ρεάλ, η Ρεάλ με τη μισητή συμπολίτισσα της Μπάρσα και βέβαια η Αθλέτικ με το αντίπαλο δέος στη Χώρα των Βάσκων! Το πρώτο ημίχρονο ολοκληρώθηκε με την Μπάρσα να προηγείται 1-2, την Αθλέτικ να κερδίζει 1-0 και τη Ρεάλ να βρίσκεται στο 0-0. Η εικονική βαθμολογία είχε ως εξής: Αθλέτικ 49, Ρεάλ 48 και Μπαρτσελόνα 48. Τελικά και οι τρεις διεκδικήτριες νίκησαν τις αντιπάλους τους, όλες με το ίδιο σκορ (2-1), όμως ήταν η Αθλέτικ εκείνη που πήρε το τρόπαιο.

Τα πανηγύρια για τον θρίαμβο ξεκίνησαν μέσα από τον “Καθεδρικό” και συνεχίστηκαν σε ολόκληρη την πόλη του Μπιλμπάο και τη Χώρα των Βάσκων. Οι παίκτες όμως του Κλεμέντε, δεν είχαν περιθώρια για φιέστες, αφού έξι μέρες μετά (5/5/1984), ακολουθούσε ο τελικός του ισπανικού Κυπέλλου με αντίπαλο την Μπαρτσελόνα στο “Σαντιάγο Μπερναμπέου”. Εκεί όπου περίμεναν ο Μαραντόνα και η παρέα του. Το κλίμα ήταν τεταμένο ανάμεσα στις δυο ομάδες, τόσο από τα δολοφονικά χτυπήματα του Γκοϊκοετσέα το 1981 εναντίον του Μπερντ Σούστερ και το 1983 εναντίον του Ντιεγκίτο, όσο και από την πολύ σκληρή μάχη που είχε δοθεί για το πρωτάθλημα. Οι τόνοι ανέβηκαν ακόμη περισσότερο, όταν ο Μαραντόνα δήλωσε ότι θα προτιμούσε να είχε πάρει τον τίτλο η Ρεάλ, για να τον αποκαλέσει ο Κλεμέντε “βλάκα από τους λίγους”!

Τελικά, ένα γκολ του Εντίκα στο 13’ χάρισε τη νίκη και το νταμπλ στην Αθλέτικ. Ο Μαραντόνα δεν άντεξε την ήττα από τους Βάσκους και μόλις έληξε το ματς, άρχισε να μοιράζει κλωτσιές δεξιά και αριστερά, με τη βοήθεια του Μιγκέλι. Ο Αργεντινός, αλλά και οι υπόλοιποι πρωταγωνιστές της κλωτσοπατινάδας (Μιγκέλι, Κλος, Γκοϊκοετσέα, Ντε Αντρές και Σαράμπια) τιμωρήθηκαν με αποκλεισμό τριών μηνών, γεγονός που συνέβαλε αποφασιστικά στην αποχώρηση του “πελούσα” από τη Βαρκελώνη, με προορισμό τη Νάπολι. Στο Μπιλμπάο πάντως, ήταν έτοιμοι να γιορτάσουν το “νταμπλ”, μια πρώτης τάξης ευκαιρία για να “ξεχαστούν” οι Βάσκοι από τις καταστροφικές πλημμύρες που είχαν πλήξει την πόλη εννιά μήνες νωρίτερα. Η gabarra ετοιμάστηκε και στις 7 Μαΐου του 1984, στη μια το μεσημέρι, ξεκίνησε από τις εκβολές των δυο ποταμών για να καλύψει τα δέκα χιλιόμετρα μέχρι το κέντρο του Μπιλμπάο.

Οι εικόνες ξεπέρασαν εκείνες της περασμένης χρονιάς, με πάλι περισσότερο από ένα εκατομμύριο κόσμο να συγκεντρώνεται στις δυο όχθες του Νερβιόν για να αποθεώσει τους παίκτες και τον προπονητή. Βεγγαλικά, πυρσοί και κόρνες από τα δεκάδες πλοιάρια που συνόδευαν την gabarra, δημιούργησαν μια απίστευτη ατμόσφαιρα ενθουσιασμού και ντελίριου, με τους φιλάθλους να τραγουδάνε τον ύμνο της Αθλέτικ, την ίδια στιγμή που πάνω από τον ποταμό πετούσαν ελικόπτερα νοικιασμένα από πλούσιους επιχειρηματίες Βάσκους, αλλά ακόμα και αερόστατα και ανεμοπλάνα από τοπικές λέσχες! Όπως χαρακτηριστικά έγραφαν οι τοπικές εφημερίδες, εκείνη τη μέρα είχαν δώσει το παρών στη φιέστα οι πάντες: “τα γραφεία, τα μαγαζιά, τα σχολεία, τα εργοστάσια, τα ορυχεία και τα χωράφια”. Το σύνθημα “Aúpa Athletic” δονούσε τον Νερβιόν για ώρες ολόκληρες.

Ο σκόρερ του τελικού του Κυπέλλου, Εντίκα, δεν είχε λόγια για να εκφράσει αυτό που έζησε εκείνη την ημέρα: “Ήμουν σίγουρος ότι θα ήταν κάτι αξέχαστο, αλλά ποτέ δεν περίμενα κάτι τόσο τεράστιο”. Ενώ ο σκόρερ του χρυσού γκολ στην τελευταία αγωνιστική, που χάρισε το πρωτάθλημα στην Αθλέτικ, “Ρόκι” Λιθεράνθου, δήλωνε ενθουσιασμένος: “Ναι, εδώ ξέρουμε να απολαμβάνουμε τους θριάμβους”. Το σίγουρο ήταν, ότι μετά και τη φιέστα του 1984, η gabarra έγινε οριστικά μέρος της παράδοσης του συλλόγου και προστέθηκε στο ήδη υπάρχον τρίπτυχο, α) των παικτών που προέρχονται αποκλειστικά από την Euskal Herria, β) της προσφοράς λουλουδιών στην προτομή του Πιτσίτσι και γ) στην κληρονομιά του παλιού “Σαν Μαμές”. Όμως από τότε πέρασαν 37 ολόκληρα χρόνια χωρίς η ιστορική φορτηγία να ξαναβγεί στη ría του Μπιλμπάο.

Η gabarra του 2021

Πού βρίσκεται όμως όλα αυτά τα χρόνια η gabarra; Να πούμε ότι μέχρι το 2013 ήταν αραγμένη σε μια όχθη του Νερβιόν και τότε μεταφέρθηκε στο Ναυτικό Μουσείο του Μπιλμπάο (Itsasmuseum). Η συγκεκριμένη φορτηγίδα κατασκευάστηκε το 1960 και έχει μήκος 18,5 μέτρα, πλάτος 8,5 μέτρα, ύψος 1,7 μέτρα και βύθισμα 1,14 μέτρα. Το περασμένο καλοκαίρι αποφασίστηκε σε συνεννόηση του μουσείου με την Αθλέτικ η ολική ανακαίνισή της, που κόστισε 200.000 ευρώ. Ο δήμαρχος του Μπιλμπάο, Χουάν Μάρι Αμπούρτο, φρόντισε βέβαια να ξεκαθαρίσει ότι αυτή η κίνηση δεν σήμαινε σε καμία περίπτωση ότι η Αθλέτικ προεξοφλούσε την κατάκτηση του Κυπέλλου, αλλά ότι “με όλο τον σεβασμό προς τη Ρεάλ Σοθιεδάδ, ήταν το ξεκίνημα ενός ονείρου, που όλοι οι φίλοι του συλλόγου εύχονται να γίνει πραγματικότητα”.

Οι εργασίες αποκατάστασης διήρκεσαν οχτώ μήνες και ολοκληρώθηκαν πριν μερικές εβδομάδες, στο τέλος Φεβρουαρίου. Στις 9 Μαρτίου η φορτηγίδα μεταφέρθηκε δίπλα στον ποταμό Νερβιόν, στο ύψος του “Σαν Μαμές” και ένας γερανός την εναπόθεσε στο νερό, για να ελεγχθεί η πλευστότητά της από ειδικούς τεχνικούς του Λιμεναρχείου, ώστε να μπορέσει να εκδοθεί η απαραίτητη άδεια που δίνεται στα πλεούμενα για τη ría του Μπιλμπάο. Στο μεταξύ όμως προέκυψε ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα, που δεν είναι άλλο από την αντίδραση της τοπικής κυβέρνησης της Χώρας των Βάσκων. Ο εκπρόσωπος Τύπου που είναι παράλληλα και σύμβουλος Πολιτισμού, Μπίνγκεν Θουπίρια, έχει δηλώσει σχετικά πριν λίγες μέρες: “Δε θέλω να βυθιστεί, αλλά δεν πρέπει αυτή τη στιγμή να καλλιεργούμε ψευδαισθήσεις γύρω από μια τεράστια γιορτή”.

Απομένει να δούμε δυο πράγματα. Το πρώτο, αν η Αθλέτικ θα καταφέρει να φτάσει στην κατάκτηση του Κυπέλλου στη διπλή ευκαιρία που έχει απέναντι σε Ρεάλ Σοθιεδάδ (3/4) και Μπαρτσελόνα (17/4). Και το δεύτερο, αν τελικά στεφθεί Κυπελλούχος είτε του 2020 είτε του 2021, τί θα συμβεί με την gabarra, αν δηλαδή θα ξαναβγεί στον Νερβιόν μαζί με τους παίκτες και το προπονητικό τιμ ή όχι. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η ιστορική φορτηγίδα θα συνεχίσει να αποτελεί μέρος της παράδοσης των “λιονταριών”, μιας παράδοσης που ξεκίνησε με τις φιέστες του 1983 και του 1984, έχοντας όμως τις ρίζες της πολύ παλιότερα, στις 4 Μαΐου του 1924, τότε που μια ταπεινή ομάδα της συνοικίας Ολαμπεάγα του Μπιλμπάο, η Acero Club, γιόρτασε την κατάκτηση του Κυπέλλου Ισπανίας για τη Β’ κατηγορία, μέσα σε μια gabarra, με την τότε διοίκηση μάλιστα της Αθλέτικ, να καλεί τους φιλάθλους της να πάνε στον Νερβιόν για να χειροκροτήσουν τους παίκτες της Αθέρο για την επιτυχία τους!

* Βίντεο: Η πρώτη έξοδος της gabarra στον ποταμό Νερβιόν το 1983.

* Βίντεο: Η gabarra στον ποταμό Νερβιόν, έξω από το “Σαν Μαμές” (2021).

 

* Πηγές: as.com, Deia, Noticias de Gipuzkoa, Mundo Deportivo, laliga.com, europapress.es, elpais.com, aupaathletic.com, 20minutos.es, goal.com, elcorreo.com, futbolretro.es, vavel.com