25 χρόνια, 25 καταστροφές: Η Κλιματική Κρίση σε φωτογραφίες

Κάποτε το λέγαμε “κακοκαιρία” ή “ακραίο καιρικό φαινόμενο”. Μιλούσαμε για επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Σήμερα ωστόσο, οι προσδιορισμοί αυτοί είναι περιττοί. Ο καιρός δεν είναι πια τυχαίος: Είναι προβλέψιμα απρόβλεπτος. Η κλιματική κρίση είναι εδώ, σε πλήρη εξέλιξη. Και δεν είναι ισότιμα κατανεμημένη. Χτυπά περισσότερο τους φτωχούς, τις γυναίκες, τους αγρότες, τα παιδιά και τους ηλικιωμένους. Και έχει καταφέρει να γίνεται καθημερινή είδηση, χωρίς να προκαλεί πλέον αίσθηση ή την αναμενόμενη αντίδραση.

Οι ακραίες καιρικές συνθήκες δεν είναι πλέον σπάνιες, αλλά αποτελούν μέρος της νέας κανονικότητας. Πλημμύρες, πυρκαγιές, καύσωνες και τυφώνες πλήττουν τον πλανήτη με αυξανόμενη συχνότητα και ένταση, αφήνοντας πίσω τους ανθρώπινα δράματα και καταστροφές.

Η επιστημονική κοινότητα έχει πλέον σαφή εικόνα για τη σύνδεση μεταξύ της ανθρώπινης δραστηριότητας και της αύξησης των ακραίων καιρικών φαινομένων. Σύμφωνα με την έκθεση του Διακυβερνητικού Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), η μέση παγκόσμια θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά περίπου 1,2°C από την προβιομηχανική εποχή, γεγονός που ενισχύει την ένταση και τη συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων. Η αύξηση της θερμοκρασίας οδηγεί σε μεγαλύτερη εξάτμιση, ενισχύοντας τις βροχοπτώσεις και τις πλημμύρες, ενώ ταυτόχρονα προκαλεί ξηρασίες και καύσωνες σε άλλες περιοχές.

Οι συνέπειες αυτών των φαινομένων είναι ισοπεδωτικές: Το 2022, οι πλημμύρες στο Πακιστάν επηρέασαν το ένα τρίτο της χώρας, εκτοπίζοντας πάνω από 33 εκατομμύρια ανθρώπους. Την ίδια χρονιά, η ξηρασία στην Κένυα άφησε 4,2 εκατομμύρια ανθρώπους αντιμέτωπους με την πείνα. Στις ΗΠΑ, οι καταιγίδες και οι πυρκαγιές έχουν προκαλέσει ζημιές δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ στην Ευρώπη, οι καύσωνες και οι πλημμύρες έχουν οδηγήσει σε εκατοντάδες θανάτους. Τα γεγονότα δεν είναι μεμονωμένα· αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης τάσης που υπογραμμίζει την επιτακτικότητα της ανάγκης για άμεση και συντονισμένη δράση σε παγκόσμιο επίπεδο.

Στη λίστα που ακολουθεί, συγκεντρώνουμε 25 από τα πιο καταστροφικά καιρικά φαινόμενα της τελευταίας 25ετίας. Ο απολογισμός είναι ασύλληπτος:

• Πάνω από 400.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.
• Δεκάδες εκατομμύρια εκτοπίστηκαν.
• Ζημιές εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων κατέστρεψαν οικονομίες ολόκληρων περιοχών.
• Ανυπολόγιστες οι επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και στα οικοσυστήματα.

Δεν πρόκειται για μεμονωμένα γεγονότα. Το 2004 ήταν το τσουνάμι στην Ινδονησία. Το 2005 η Κατρίνα. Το 2013 ο Χαϊγιάν. Το 2019 οι φωτιές στον Αμαζόνιο. Το 2023, η Δαδιά έγινε στάχτη… Κανείς δεν μπορεί να πει πια “δεν γνώριζα”. Ο ΟΗΕ μιλά για “Code Red for Humanity”. Κάθε επιστημονική μελέτη προειδοποιεί ότι, αν η υπερθέρμανση ξεπεράσει το όριο του 1,5°C, οι επιπτώσεις θα είναι μη αναστρέψιμες για ολόκληρα οικοσυστήματα – από τους κοραλλιογενείς υφάλους μέχρι την Αρκτική. Και όμως, η παγκόσμια πολιτική απαντά με «πράσινη» αμηχανία: Μεγαλεπήβολα σχέδια, ανεπαρκή μέτρα, και διαρκή καθυστέρηση…

Είτε πρόκειται για το παιδί στο Πακιστάν που κουβαλά νερό μέσα από πλημμυρισμένο σχολείο, είτε για τον ηλικιωμένο στη Μάνη που ασφυκτιά μέσα στον καύσωνα, είτε για τον εθελοντή στον Έβρο που σώζει πελαργούς – η κρίση είναι κοινή. Και αφορά στο τώρα.

Ακολουθεί το χρονικό των 25 καταστροφικών καιρικών φαινομένων που σημάδεψαν τον πλανήτη τα τελευταία 25 χρόνια. Όχι απλώς για να θυμηθούμε τι χάθηκε, αλλά για να δούμε τι διακυβεύεται:

1. ΚΑΥΣΩΝΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ (2003)

Το καλοκαίρι του 2003, η Ευρώπη βίωσε έναν από τους φονικότερους καύσωνες στην ιστορία της. Η ζέστη ήταν ακραία και παρατεταμένη, με θερμοκρασίες που σε ορισμένες περιοχές ξεπέρασαν τους 40°C για πολλές ημέρες. Ο καύσωνας είχε ως αποτέλεσμα περίπου 70.000 θανάτους – κυρίως ηλικιωμένων – ιδιαίτερα στη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία. Οι δημόσιες δομές υγείας κατέρρευσαν, ενώ οι ελλείψεις σε κλιματισμό και μέτρα προστασίας ανέδειξαν κοινωνικές ανισότητες. Το φαινόμενο αποτέλεσε “καμπανάκι” για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και οδήγησε πολλές χώρες στη θέσπιση νέων πρωτοκόλλων διαχείρισης καύσωνα.

2. ΤΣΟΥΝΑΜΙ ΙΝΔΟΝΗΣΙΑΣ (2004)

Στις 26 Δεκεμβρίου 2004, ένας σεισμός μεγέθους 9.1–9.3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ στον Ινδικό Ωκεανό προκάλεσε ένα από τα φονικότερα τσουνάμι στην ανθρώπινη ιστορία. Τα κύματα που προκλήθηκαν έφτασαν έως και τα 30 μέτρα ύψος και έπληξαν 14 χώρες, με την Ινδονησία, τη Σρι Λάνκα, την Ινδία και την Ταϊλάνδη να δέχονται το μεγαλύτερο χτύπημα. Περίπου 230.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και εκατομμύρια άλλοι εκτοπίστηκαν. Οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις ήταν τεράστιες. Η καταστροφή κινητοποίησε πρωτοφανή διεθνή ανθρωπιστική βοήθεια και οδήγησε στην ανάπτυξη νέων συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης για τσουνάμι σε Ειρηνικό και Ινδικό Ωκεανό.

3. ΤΥΦΩΝΑΣ “ΚΑΤΡΙΝΑ” ΣΤΙΣ ΗΠΑ (2005)

Ο Τυφώνας Κατρίνα έπληξε τον Κόλπο του Μεξικού και ιδιαίτερα τη Νέα Ορλεάνη στα τέλη Αυγούστου 2005, αφήνοντας πίσω του σκηνές απόλυτης καταστροφής. Οι ισχυροί άνεμοι και οι πλημμύρες που προκλήθηκαν από τη θραύση αναχωμάτων στοίχισαν τη ζωή σε περίπου 1.800 ανθρώπους, ενώ οι οικονομικές ζημιές ανήλθαν στα 125 δισεκατομμύρια δολάρια. Χιλιάδες οικογένειες έμειναν χωρίς στέγη, ενώ οι αργές και ανεπαρκείς κρατικές αντιδράσεις προκάλεσαν πολιτική κατακραυγή. Η Κατρίνα αποκάλυψε βαθιά κοινωνικά και φυλετικά χάσματα στις ΗΠΑ και αποτέλεσε σημείο καμπής για την αντίληψη των πολιτών ως προς τη διαχείριση φυσικών καταστροφών.

4. ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΗΛΕΙΑ, ΕΛΛΑΔΑ (2007)

Το καλοκαίρι του 2007, η Ελλάδα βίωσε μια από τις χειρότερες οικολογικές και ανθρωπιστικές καταστροφές στην ιστορία της. Οι πυρκαγιές στην Ηλεία κατέστρεψαν πάνω από 670.000 εκτάρια δασικών και αγροτικών εκτάσεων, αφήνοντας πίσω τους 84 νεκρούς. Ορισμένοι κάηκαν μέσα στα σπίτια τους ή στα οχήματά τους στην προσπάθεια διαφυγής. Χιλιάδες ζώα χάθηκαν, ενώ παραδοσιακοί οικισμοί και αρχαιολογικοί χώροι κινδύνευσαν. Η πολιτεία κατηγορήθηκε για ολιγωρία, ανεπάρκεια σε πρόληψη και έλλειψη σχεδίου. Η καταστροφή αυτή άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στη συλλογική μνήμη και έφερε στο προσκήνιο τη σημασία της πρόληψης και της πολιτικής προστασίας.

5. ΧΕΙΜΩΝΑΣ ΣΤΗΝ ΚΙΝΑ (2008)

Ο χειμώνας του 2008 στην Κίνα χαρακτηρίστηκε από ασυνήθιστα έντονες χιονοπτώσεις και παρατεταμένα κύματα παγετού, προκαλώντας σοβαρότατες διαταραχές σε υποδομές και μεταφορές. 129 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ περισσότεροι από 1,7 εκατομμύρια εκτοπίστηκαν λόγω κατάρρευσης σπιτιών ή αποκλεισμένων περιοχών. Οι ζημιές άγγιξαν τα δισεκατομμύρια, με το εθνικό δίκτυο ηλεκτρισμού να καταρρέει σε αρκετές επαρχίες. Χιλιάδες τρένα παρέλυσαν, εγκλωβίζοντας εκατομμύρια επιβάτες. Το φαινόμενο ανέδειξε την ευαλωτότητα των μητροπόλεων και επαρχιών σε ακραία καιρικά φαινόμενα και αποτέλεσε προειδοποίηση για την αυξανόμενη συχνότητα ακραίων καιρικών καταστάσεων.

6. ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ “ΣΑΝΤΙ” ΣΤΙΣ ΗΠΑ (2012)

Η Σάντι, ένα υβριδικό φαινόμενο μεταξύ τροπικού κυκλώνα και εξωτροπικής καταιγίδας, έπληξε τις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ τον Οκτώβριο του 2012. Προκάλεσε 68 δισ. δολάρια ζημιές, ιδιαίτερα στη Νέα Υόρκη και το Νιου Τζέρσεϊ. Περίπου 150 άνθρωποι σκοτώθηκαν στις ΗΠΑ, ενώ η καταιγίδα επηρέασε ακόμη και τον Καναδά και την Καραϊβική. Εκατομμύρια νοικοκυριά έμειναν χωρίς ρεύμα, υποδομές καταστράφηκαν και ολόκληρες συνοικίες πλημμύρισαν. Η Σάντι ανέδειξε την κλιματική ευαλωτότητα αστικών κέντρων και πυροδότησε συζητήσεις για υποδομές, ασφάλεια και προσαρμογή των πόλεων στα νέα κλιματικά δεδομένα.

7. ΤΥΦΩΝΑΣ “ΧΑΪΓΙΑΝ” ΣΤΙΣ ΦΙΛΙΠΠΙΝΕΣ (2013)

Ο Τυφώνας Χαϊγιάν σάρωσε τις Φιλιππίνες τον Νοέμβριο του 2013 και θεωρείται ένας από τους ισχυρότερους τυφώνες που έχουν καταγραφεί στην ιστορία. Με ανέμους που έφτασαν τα 315 χλμ./ώρα και τεράστια κύματα ύψους έως 7 μέτρα, ο Χαϊγιάν προκάλεσε τον θάνατο 6.300 ανθρώπων και εκτόπισε περισσότερους από 4 εκατομμύρια. Οι ζημιές ανήλθαν στα 14 δισ. δολάρια. Πόλεις όπως η Τακλομπάν ισοπεδώθηκαν, ενώ η διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας ήταν αρχικά χαοτική. Η καταστροφή αποκάλυψε την έλλειψη υποδομών και προληπτικών μέτρων σε νησιωτικά κράτη που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κλιματικής κρίσης.

8. ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΣΤΗΝ ΙΝΔΙΑ (2013)

Το καλοκαίρι του 2013, οι μουσώνες προκάλεσαν καταστροφικές πλημμύρες και κατολισθήσεις στις ορεινές περιοχές του Ουταρακάντ της Ινδίας. Οι φυσικές καταστροφές προκάλεσαν 5.700 θανάτους, καθιστώντας το γεγονός μία από τις φονικότερες φυσικές τραγωδίες στη χώρα τις τελευταίες δεκαετίες. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι εκτοπίστηκαν, με ολόκληρα χωριά να καταστρέφονται και υποδομές όπως γέφυρες και δρόμοι να εξαφανίζονται. Το γεγονός αναζωπύρωσε τη συζήτηση γύρω από την ανεξέλεγκτη τουριστική ανάπτυξη και την κατασκευή φραγμάτων στην ευάλωτη ορεινή περιοχή των Ιμαλαΐων, αυξάνοντας την πίεση για αυστηρότερο πολεοδομικό σχεδιασμό.

9. ΚΑΥΣΩΝΑΣ ΣΤΗΝ ΙΝΔΙΑ (2015)

Το 2015, η Ινδία υπέστη ένα από τα πιο θανατηφόρα κύματα καύσωνα στην ιστορία της. Οι θερμοκρασίες ξεπέρασαν τους 48°C σε περιοχές όπως η Άντρα Πραντές και η Τελαγκάνα, οδηγώντας σε περισσότερους από 2.500 θανάτους, κυρίως μεταξύ εργατών και ηλικιωμένων χωρίς πρόσβαση σε προστασία ή κλιματισμό. Η εξάντληση του ηλεκτρικού δικτύου και η έλλειψη πόσιμου νερού επιδείνωσαν την κατάσταση. Ο καύσωνας υπογράμμισε την κοινωνική ανισότητα, καθώς οι φτωχότερες κοινωνικές τάξεις επλήγησαν δυσανάλογα, και προκάλεσε την ανάπτυξη σχεδίων δράσης σε μεγάλες πόλεις για την προστασία των ευάλωτων ομάδων από την αυξανόμενη θερμική πίεση.

10. ΤΥΦΩΝΑΣ “ΜΑΘΙΟΥ” ΣΤΗΝ ΑΪΤΗ (2016)

Ο Τυφώνας Μάθιου, που έπληξε την Αϊτή τον Οκτώβριο του 2016, άφησε πίσω του σκηνές βιβλικής καταστροφής. Οι ισχυροί άνεμοι και οι πλημμύρες σάρωσαν τις νότιες περιοχές του νησιού, προκαλώντας τον θάνατο 586 ανθρώπων και αφήνοντας περίπου 1,4 εκατομμύρια σε ανάγκη για ανθρωπιστική βοήθεια. Η χώρα, που ήταν ήδη αποδυναμωμένη από τον σεισμό του 2010 και μια επιδημία χολέρας, είδε σπίτια να ισοπεδώνονται, σοδειές να καταστρέφονται και τις δημόσιες υποδομές να καταρρέουν. Το φαινόμενο ανέδειξε για ακόμη μία φορά την ευαλωτότητα χωρών με χρόνια φτώχεια και ελλιπή κρατική υποστήριξη απέναντι στην κλιματική κρίση.

11. ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ “ΧΑΡΒΕΪ” ΣΤΙΣ ΗΠΑ (2017)

Η τροπική καταιγίδα Χάρβεϊ χτύπησε το Τέξας τον Αύγουστο του 2017 και προκάλεσε καταστροφικές πλημμύρες, ιδιαίτερα στο Χιούστον. Η καταιγίδα προκάλεσε ζημιές ύψους 125 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ισοφαρίζοντας την Κατρίνα ως η δαπανηρότερη φυσική καταστροφή στην ιστορία των ΗΠΑ. Περισσότεροι από 100 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ πάνω από 30.000 κάτοικοι χρειάστηκε να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Οι βροχοπτώσεις ξεπέρασαν τα 1.500 χιλιοστά σε ορισμένες περιοχές. Το Χιούστον μετατράπηκε σε μια απέραντη λιμνοθάλασσα.

12. ΤΥΦΩΝΑΣ “ΜΑΡΙΑ” ΣΤΟ ΠΟΥΕΡΤΟ ΡΙΚΟ (2017)

Λίγες εβδομάδες μετά τον Χάρβεϊ, ο τυφώνας Μαρία σφυροκόπησε το Πουέρτο Ρίκο και οδήγησε σε μια από τις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις στην ιστορία των ΗΠΑ. Με ανέμους που έφτασαν τα 280 χλμ./ώρα, ο τυφώνας κατέστρεψε το 80% του ηλεκτρικού δικτύου του νησιού και κατέστησε χιλιάδες περιοχές αδιάβατες. Ο απολογισμός έφτασε τους 2.975 θανάτους, κυρίως λόγω έλλειψης πρόσβασης σε φάρμακα, ιατρική φροντίδα και καθαρό νερό. Η αργή αντίδραση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης δέχθηκε σφοδρή κριτική.

13. ΠΛΗΜΜΥΡΑ ΣΤΗ ΜΑΝΔΡΑ, ΕΛΛΑΔΑ (2017)

Στις 15 Νοεμβρίου 2017, μια φονική καταιγίδα χτύπησε τη δυτική Αττική και έπνιξε τη Μάνδρα μέσα σε λίγες ώρες. 24 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, πολλοί από τους οποίους βρέθηκαν εγκλωβισμένοι σε αυτοκίνητα, αποθήκες ή δρόμους που μετατράπηκαν σε χειμάρρους λάσπης και φερτών υλικών. Οι καταστροφές σε σπίτια, επιχειρήσεις και υποδομές ήταν τεράστιες. Η τραγωδία αποκάλυψε με ωμότητα τις διαχρονικές παθογένειες του ελληνικού κράτους: ανύπαρκτα αντιπλημμυρικά έργα, αυθαίρετη δόμηση, και απόλυτη απουσία σχεδίου πρόληψης. Η Μάνδρα έγινε το θλιβερό παράδειγμα τού πώς ένας συνδυασμός ανθρώπινων λαθών και ακραίων καιρικών φαινομένων μπορεί να εξελιχθεί σε καταστροφή.

14. ΦΩΤΙΑ ΣΤΟ ΜΑΤΙ, ΕΛΛΑΔΑ (2018)

Στις 23 Ιουλίου 2018, η Ελλάδα βίωσε τη φονικότερη πυρκαγιά στη σύγχρονη ιστορία της και μία από τις φονικότερες στην Ευρώπη τον 21ο αιώνα. 103 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μέσα σε λίγες ώρες στην παραθαλάσσια περιοχή του Ματιού, πολλοί παγιδευμένοι στα αυτοκίνητα και άλλοι αγκαλιασμένοι σε αυλές. Η φωτιά, ενισχυμένη από ισχυρούς ανέμους και την άναρχη δόμηση, εξαπλώθηκε με τρομακτική ταχύτητα. Οι κρατικές υπηρεσίες πιάστηκαν απροετοίμαστες και η συντονισμένη διαχείριση απουσίαζε. Η καταστροφή στο Μάτι έγινε εθνική πληγή, σύμβολο συλλογικού τραύματος αλλά και της ανάγκης για αλλαγή στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε την πρόληψη και την ευθύνη.

15. ΚΑΥΣΩΝΑΣ ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ (2019)

Το καλοκαίρι του 2019 στην Αυστραλία έσπασε κάθε ρεκόρ θερμοκρασίας, με το θερμόμετρο να αγγίζει τους 49,9°C στην πόλη Μπέρντου του δυτικού τμήματος της χώρας. Ο ακραίος καύσωνας είχε σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και την αγροτική παραγωγή, ενώ τροφοδότησε τις ήδη επικίνδυνες πυρκαγιές που ξέσπασαν αργότερα τη σεζόν. Αν και δεν συνδέθηκε άμεσα με συγκεκριμένο αριθμό θανάτων, το φαινόμενο οδήγησε σε αύξηση των εισαγωγών στα νοσοκομεία λόγω θερμοπληξίας και αναπνευστικών προβλημάτων. Η ακραία ζέστη υπογράμμισε την ανάγκη για επείγουσα δράση κατά της κλιματικής αλλαγής, καθώς η Αυστραλία βιώνει πλέον καύσωνες με αυξανόμενη συχνότητα και ένταση.

16. ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΑΜΑΖΟΝΙΟ (2019)

Το 2019, οι πυρκαγιές στον Αμαζόνιο προκάλεσαν παγκόσμιο σοκ. Αν και οι φωτιές δεν ήταν απαραίτητα οι πιο εκτεταμένες ιστορικά, το νούμερο των 89.000 καταγεγραμμένων εστιών μεταξύ Ιανουαρίου και Αυγούστου 2019 αποτέλεσε εκρηκτική ένδειξη της αποψίλωσης που επιταχυνόταν. Αν και δεν καταγράφηκαν ανθρώπινες απώλειες, η καταστροφή τεράστιων οικοσυστημάτων και η απώλεια βιοποικιλότητας ήταν ανυπολόγιστη. Η πυκνότητα του καπνού ήταν τόσο υψηλή που κάλυψε το Σάο Πάολο με σκοτάδι το μεσημέρι. Το παγκόσμιο ενδιαφέρον εστιάστηκε στις πολιτικές της κυβέρνησης Μπολσονάρου και την εσκεμμένη καύση για γεωργική εκμετάλλευση, φέρνοντας την οικολογική καταστροφή στην κορυφή της διεθνούς ατζέντας.

17. ΚΑΥΣΩΝΑΣ ΣΤΟΝ ΚΑΝΑΔΑ (2021)

Τον Ιούνιο του 2021, η Βρετανική Κολομβία στον Καναδά έσπασε κάθε ρεκόρ θερμοκρασίας, φτάνοντας τους 49,6°C στο χωριό Λίτον — το οποίο κυριολεκτικά κάηκε ολοσχερώς την επόμενη μέρα από φωτιά που προκλήθηκε από τη θερμότητα. Ο καύσωνας στοίχισε τη ζωή σε εκατοντάδες ανθρώπους (πάνω από 600 μόνο στη Βρετανική Κολομβία) και είχε σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, κυρίως στους ηλικιωμένους και τους ευάλωτους. Το φαινόμενο, που αποδόθηκε σε “θερμικό θόλο”, θεωρείται άμεση απόρροια της κλιματικής κρίσης. Οι κάτοικοι και οι αρχές βρέθηκαν απροετοίμαστοι, καθώς οι υποδομές του Καναδά δεν είχαν σχεδιαστεί για τέτοιο τύπο καιρικών συνθηκών.

18. ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ (2021)

Τον Ιούλιο του 2021, έντονες βροχοπτώσεις έπληξαν την Κεντρική Ευρώπη, προκαλώντας βιβλικές πλημμύρες στη Γερμανία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο. Οι μεγαλύτερες καταστροφές σημειώθηκαν στη Γερμανία, με 243 νεκρούς συνολικά, ενώ οι οικονομικές ζημιές ξεπέρασαν τα 43 δισ. δολάρια. Ολόκληρα χωριά καταστράφηκαν, δρόμοι και γέφυρες παρασύρθηκαν, και δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι εκτοπίστηκαν. Οι εικόνες από το Άρβάιλερ και το Σουλντ συγκλόνισαν την Ευρώπη. Η καταστροφή αυτή θεωρείται από τις πρώτες “μητροπολιτικές” τραγωδίες της κλιματικής κρίσης στη Γηραιά Ήπειρο και οδήγησε σε ριζικές αλλαγές στην πολιτική για τις φυσικές καταστροφές.

19. ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΣΤΗ ΣΙΒΗΡΙΑ (2021)

Το καλοκαίρι του 2021, η Σιβηρία τυλίχτηκε στις φλόγες με πυρκαγιές που ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο, καταστρέφοντας 18,8 εκατομμύρια εκτάρια δασών — περισσότερα από όσα κάηκαν στον υπόλοιπο κόσμο μαζί εκείνη τη χρονιά. Παρότι οι ανθρώπινες απώλειες ήταν περιορισμένες λόγω της αραιοκατοίκητης φύσης της περιοχής, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις ήταν ανυπολόγιστες. Ο καπνός έφτασε μέχρι τον Βόρειο Πόλο, για πρώτη φορά στην ιστορία των δορυφορικών καταγραφών. Η Σιβηρία, μέχρι πρότινος ψυχρός θύλακας, μετατράπηκε σε πεδίο έντονης κλιματικής αποσταθεροποίησης, με τους επιστήμονες να προειδοποιούν για το λιώσιμο του μόνιμου παγετού (permafrost) και την έκλυση μεθανίου.

20. ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΣΤΟ ΠΑΚΙΣΤΑΝ (2022)

Το 2022, μουσώνες και βροχές πρωτοφανούς έντασης προκάλεσαν βιβλικές πλημμύρες στο Πακιστάν, επηρεάζοντας το ένα τρίτο της χώρας. Περισσότεροι από 33 εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίστηκαν, χιλιάδες χωριά εξαφανίστηκαν, ενώ οι ανθρώπινες απώλειες έφτασαν τις 1.739. Καλλιέργειες καταστράφηκαν, το υγειονομικό σύστημα κατέρρευσε και ξέσπασαν επιδημίες. Η κυβέρνηση χαρακτήρισε την κρίση “κλιματική καταστροφή δίχως προηγούμενο”, ενώ το γεγονός ενέτεινε τις διεθνείς εκκλήσεις για παγκόσμιο ταμείο αποζημιώσεων υπέρ των φτωχότερων χωρών. Οι εικόνες από παιδιά μέσα σε λάσπη και σκηνές ανάμεσα στα νερά, έγιναν σύμβολα της αδικίας της κλιματικής αλλαγής για τον αναπτυσσόμενο κόσμο.

21. ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΣΤΗ ΒΡΑΖΙΛΙΑ (2022)

Τον Φεβρουάριο του 2022, ισχυρές βροχοπτώσεις έπληξαν το κρατίδιο του Ρίο ντε Τζανέιρο, προκαλώντας 233 θανάτους και καταστροφές σε κατοικημένες περιοχές, ιδιαίτερα στην ορεινή Πετρόπολις. Οι καταρρακτώδεις βροχές προκάλεσαν κατολισθήσεις, καταρρεύσεις κτιρίων και πνιγμούς. Πολλά από τα θύματα ζούσαν σε παραπήγματα σε πλαγιές βουνών, αναδεικνύοντας για άλλη μια φορά τη σύνδεση φυσικών καταστροφών και κοινωνικής ανισότητας. Ο αριθμός των εκτοπισμένων ξεπέρασε τις 30.000. Οι αρχές δέχτηκαν έντονη κριτική για έλλειψη προετοιμασίας και συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης.

22. ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΣΤΗ ΝΙΓΗΡΙΑ (2022)

Οι πλημμύρες του 2022 στη Νιγηρία προκάλεσαν τον θάνατο 603 ανθρώπων και τον εκτοπισμό περισσότερων από 2 εκατομμυρίων. Ήταν οι χειρότερες στην ιστορία της χώρας, με τις επαρχίες στην Κεντρική και Νότια Νιγηρία να πλήττονται σφοδρά. Πολλές περιοχές έμειναν αποκομμένες, καλλιέργειες χάθηκαν, ενώ ξέσπασαν εστίες χολέρας. Οι Αρχές κατηγόρησαν για το φαινόμενο την υπερχείλιση των ποταμών και τη μη κατασκευή υποδομών, όμως επιστήμονες το συνέδεσαν με την εντεινόμενη κλιματική μεταβλητότητα στη δυτική Αφρική. Το φαινόμενο αποκάλυψε επίσης τον κίνδυνο σύγκρουσης ανάμεσα στην κλιματική κρίση και την επισιτιστική ασφάλεια σε ολόκληρη την περιοχή.

23. ΞΗΡΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΚΕΝΥΑ (2022)

Το 2022, η Κένυα βίωσε τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων 40 ετών, με πάνω από 4,2 εκατομμύρια ανθρώπους να αντιμετωπίζουν επισιτιστική ανασφάλεια και πείνα. Η ξηρασία επηρέασε σφοδρά τις νομαδικές κοινότητες που βασίζονται στη γεωργία και την κτηνοτροφία, με εκατομμύρια ζώα να πεθαίνουν. Τα παιδιά υπέφεραν από ασιτία και αφυδάτωση, ενώ οργανώσεις έκαναν έκκληση για διεθνή βοήθεια. Το φαινόμενο, που συνδέεται άμεσα με τις μεταβαλλόμενες βροχοπτώσεις εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, ανέδειξε τις άμεσες επιπτώσεις της απορρύθμισης στις ζωές ανθρώπων που ευθύνονται ελάχιστα για τις εκπομπές αερίων αλλά βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κρίσης.

24. ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΕΒΡΟ (2023)

Το καλοκαίρι του 2023, η περιοχή του Έβρου βρέθηκε στο επίκεντρο της μεγαλύτερης πυρκαγιάς στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η φωτιά, που διήρκεσε πάνω από 15 ημέρες, κατέκαψε 900.000 εκτάρια γης, ανάμεσα στα οποία και μεγάλο μέρος του Εθνικού Δρυμού της Δαδιάς. Οι ανθρώπινες απώλειες έφτασαν τους 20, μεταξύ αυτών και μετανάστες που εγκλωβίστηκαν σε δασική έκταση. Η οικολογική καταστροφή είναι ανυπολόγιστη: χάθηκαν προστατευόμενα είδη, κατέρρευσε ένα μοναδικό οικοσύστημα, και οι κάτοικοι έμειναν χωρίς εισόδημα. Η διαχείριση της κρίσης από τις ελληνικές Αρχές προκάλεσε έντονη πολιτική και κοινωνική κριτική για απουσία πρόληψης και συντονισμού.

25. ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΚΑΛΙΦΟΡΝΙΑ (2025)

Το καλοκαίρι του 2025, η Καλιφόρνια βίωσε άλλη μία εφιαλτική περίοδο πυρκαγιών — τη φονικότερη και πιο εκτεταμένη της δεκαετίας. Οι φλόγες σάρωσαν περιοχές από το Σακραμέντο έως το Σαν Ντιέγκο, καίγοντας πάνω από 20.000 κτίρια και προκαλώντας τουλάχιστον 110 θανάτους, σύμφωνα με τα πρώτα επίσημα στοιχεία. Το φαινόμενο ενισχύθηκε από θερμοκρασίες-ρεκόρ, έντονη ξηρασία και ανέμους Σάντα Άνα. Το ηλεκτρικό δίκτυο κατέρρευσε σε αρκετές περιοχές, ενώ πάνω από 1,5 εκατ. άνθρωποι εγκατέλειψαν τις εστίες τους. Η πολιτεία κηρύχθηκε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, ενώ η διεθνής κοινότητα παρακολουθούσε σοκαρισμένη μια καταστροφή που επαναλαμβάνεται χρόνο με τον χρόνο, όλο και πιο έντονα, όλο και πιο ανεξέλεγκτα.