25 χρόνια, 25 καταστροφές: Η Κλιματική Κρίση σε φωτογραφίες

Διαβάζεται σε 24'
25 χρόνια, 25 καταστροφές: Η Κλιματική Κρίση σε φωτογραφίες
Κάτοικοι του Λακόμπ κολυμπούν στα πλημμυρισμένα νερά έξω από το σπίτι τους στη Λουιζιάνα, καθώς ο Τυφώνας Κατρίνα σαρώνει την περιοχή AP @Mari Darr-Welch

Από τον τυφώνα Κατρίνα έως τις φωτιές στον Έβρο, τα τελευταία 25 χρόνια ο πλανήτης βιώνει μια αλυσίδα καταστροφικών καιρικών φαινομένων. Καθώς κλιμακώνεται η κλιματική κρίση, οι συνέπειες γίνονται όλο και πιο έντονες, επηρεάζοντας εκατομμύρια ζωές. Αυτά είναι 25 από τα πιο καταστροφικά γεγονότα που στιγμάτισαν τον πλανήτη και αναδεικνύουν την επείγουσα ανάγκη για δράση.

Κάποτε το λέγαμε “κακοκαιρία” ή “ακραίο καιρικό φαινόμενο”. Μιλούσαμε για επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Σήμερα ωστόσο, οι προσδιορισμοί αυτοί είναι περιττοί. Ο καιρός δεν είναι πια τυχαίος: Είναι προβλέψιμα απρόβλεπτος. Η κλιματική κρίση είναι εδώ, σε πλήρη εξέλιξη. Και δεν είναι ισότιμα κατανεμημένη. Χτυπά περισσότερο τους φτωχούς, τις γυναίκες, τους αγρότες, τα παιδιά και τους ηλικιωμένους. Και έχει καταφέρει να γίνεται καθημερινή είδηση, χωρίς να προκαλεί πλέον αίσθηση ή την αναμενόμενη αντίδραση.

Οι ακραίες καιρικές συνθήκες δεν είναι πλέον σπάνιες, αλλά αποτελούν μέρος της νέας κανονικότητας. Πλημμύρες, πυρκαγιές, καύσωνες και τυφώνες πλήττουν τον πλανήτη με αυξανόμενη συχνότητα και ένταση, αφήνοντας πίσω τους ανθρώπινα δράματα και καταστροφές.

Η επιστημονική κοινότητα έχει πλέον σαφή εικόνα για τη σύνδεση μεταξύ της ανθρώπινης δραστηριότητας και της αύξησης των ακραίων καιρικών φαινομένων. Σύμφωνα με την έκθεση του Διακυβερνητικού Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), η μέση παγκόσμια θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά περίπου 1,2°C από την προβιομηχανική εποχή, γεγονός που ενισχύει την ένταση και τη συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων. Η αύξηση της θερμοκρασίας οδηγεί σε μεγαλύτερη εξάτμιση, ενισχύοντας τις βροχοπτώσεις και τις πλημμύρες, ενώ ταυτόχρονα προκαλεί ξηρασίες και καύσωνες σε άλλες περιοχές.

Οι συνέπειες αυτών των φαινομένων είναι ισοπεδωτικές: Το 2022, οι πλημμύρες στο Πακιστάν επηρέασαν το ένα τρίτο της χώρας, εκτοπίζοντας πάνω από 33 εκατομμύρια ανθρώπους. Την ίδια χρονιά, η ξηρασία στην Κένυα άφησε 4,2 εκατομμύρια ανθρώπους αντιμέτωπους με την πείνα. Στις ΗΠΑ, οι καταιγίδες και οι πυρκαγιές έχουν προκαλέσει ζημιές δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ στην Ευρώπη, οι καύσωνες και οι πλημμύρες έχουν οδηγήσει σε εκατοντάδες θανάτους. Τα γεγονότα δεν είναι μεμονωμένα· αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης τάσης που υπογραμμίζει την επιτακτικότητα της ανάγκης για άμεση και συντονισμένη δράση σε παγκόσμιο επίπεδο.

Στη λίστα που ακολουθεί, συγκεντρώνουμε 25 από τα πιο καταστροφικά καιρικά φαινόμενα της τελευταίας 25ετίας. Ο απολογισμός είναι ασύλληπτος:

  • Πάνω από 400.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.
  • Δεκάδες εκατομμύρια εκτοπίστηκαν.
  • Ζημιές εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων κατέστρεψαν οικονομίες ολόκληρων περιοχών.
  • Ανυπολόγιστες οι επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και στα οικοσυστήματα.

Δεν πρόκειται για μεμονωμένα γεγονότα. Το 2004 ήταν το τσουνάμι στην Ινδονησία. Το 2005 η Κατρίνα. Το 2013 ο Χαϊγιάν. Το 2019 οι φωτιές στον Αμαζόνιο. Το 2023, η Δαδιά έγινε στάχτη… Κανείς δεν μπορεί να πει πια “δεν γνώριζα”. Ο ΟΗΕ μιλά για “Code Red for Humanity”. Κάθε επιστημονική μελέτη προειδοποιεί ότι, αν η υπερθέρμανση ξεπεράσει το όριο του 1,5°C, οι επιπτώσεις θα είναι μη αναστρέψιμες για ολόκληρα οικοσυστήματα – από τους κοραλλιογενείς υφάλους μέχρι την Αρκτική. Και όμως, η παγκόσμια πολιτική απαντά με «πράσινη» αμηχανία: Μεγαλεπήβολα σχέδια, ανεπαρκή μέτρα, και διαρκή καθυστέρηση…

Είτε πρόκειται για το παιδί στο Πακιστάν που κουβαλά νερό μέσα από πλημμυρισμένο σχολείο, είτε για τον ηλικιωμένο στη Μάνη που ασφυκτιά μέσα στον καύσωνα, είτε για τον εθελοντή στον Έβρο που σώζει πελαργούς – η κρίση είναι κοινή. Και αφορά στο τώρα.

Ακολουθεί το χρονικό των 25 καταστροφικών καιρικών φαινομένων που σημάδεψαν τον πλανήτη τα τελευταία 25 χρόνια. Όχι απλώς για να θυμηθούμε τι χάθηκε, αλλά για να δούμε τι διακυβεύεται:

1. ΚΑΥΣΩΝΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ (2003)

Παιδιά βουτούν στο σιντριβάνι του Μνημείου της Βασίλισσας Βικτώριας, έξω από το Μπάκιγχαμ καθώς το Λονδίνο ασφυκτιά από πρωτοφανές κύμα καύσωνα την Πέμπτη 7 Αυγούστου 2003 AP @Max Nash

Το καλοκαίρι του 2003, η Ευρώπη βίωσε έναν από τους φονικότερους καύσωνες στην ιστορία της. Η ζέστη ήταν ακραία και παρατεταμένη, με θερμοκρασίες που σε ορισμένες περιοχές ξεπέρασαν τους 40°C για πολλές ημέρες. Ο καύσωνας είχε ως αποτέλεσμα περίπου 70.000 θανάτους – κυρίως ηλικιωμένων – ιδιαίτερα στη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία. Οι δημόσιες δομές υγείας κατέρρευσαν, ενώ οι ελλείψεις σε κλιματισμό και μέτρα προστασίας ανέδειξαν κοινωνικές ανισότητες. Το φαινόμενο αποτέλεσε “καμπανάκι” για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και οδήγησε πολλές χώρες στη θέσπιση νέων πρωτοκόλλων διαχείρισης καύσωνα.

2. ΤΣΟΥΝΑΜΙ ΙΝΔΟΝΗΣΙΑΣ (2004)

Αγόρι κοιτάζει συντρίμμια και σορούς που επιπλέουν στον ποταμό Άτσεχ της Ινδονησίας. Το τσουνάμι της 26ης Δεκεμβρίου 2004 υπήρξε μία από τις φονικότερες φυσικές καταστροφές της σύγχρονης ιστορίας AP @Eugene Hoshiko

Στις 26 Δεκεμβρίου 2004, ένας σεισμός μεγέθους 9.1–9.3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ στον Ινδικό Ωκεανό προκάλεσε ένα από τα φονικότερα τσουνάμι στην ανθρώπινη ιστορία. Τα κύματα που προκλήθηκαν έφτασαν έως και τα 30 μέτρα ύψος και έπληξαν 14 χώρες, με την Ινδονησία, τη Σρι Λάνκα, την Ινδία και την Ταϊλάνδη να δέχονται το μεγαλύτερο χτύπημα. Περίπου 230.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και εκατομμύρια άλλοι εκτοπίστηκαν. Οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις ήταν τεράστιες. Η καταστροφή κινητοποίησε πρωτοφανή διεθνή ανθρωπιστική βοήθεια και οδήγησε στην ανάπτυξη νέων συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης για τσουνάμι σε Ειρηνικό και Ινδικό Ωκεανό.

3. ΤΥΦΩΝΑΣ “ΚΑΤΡΙΝΑ” ΣΤΙΣ ΗΠΑ (2005)

Διάσωση κατοίκου από την ταράτσα του σπιτιού του στη Νέα Ορλεάνη από ελικόπτερο της ακτοφυλακής καθώς τα νερά της πλημμύρας από τον Τυφώνα Κατρίνα έχουν καλύψει τους δρόμους AP @David J. Phillip

Ο Τυφώνας Κατρίνα έπληξε τον Κόλπο του Μεξικού και ιδιαίτερα τη Νέα Ορλεάνη στα τέλη Αυγούστου 2005, αφήνοντας πίσω του σκηνές απόλυτης καταστροφής. Οι ισχυροί άνεμοι και οι πλημμύρες που προκλήθηκαν από τη θραύση αναχωμάτων στοίχισαν τη ζωή σε περίπου 1.800 ανθρώπους, ενώ οι οικονομικές ζημιές ανήλθαν στα 125 δισεκατομμύρια δολάρια. Χιλιάδες οικογένειες έμειναν χωρίς στέγη, ενώ οι αργές και ανεπαρκείς κρατικές αντιδράσεις προκάλεσαν πολιτική κατακραυγή. Η Κατρίνα αποκάλυψε βαθιά κοινωνικά και φυλετικά χάσματα στις ΗΠΑ και αποτέλεσε σημείο καμπής για την αντίληψη των πολιτών ως προς τη διαχείριση φυσικών καταστροφών.

4. ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΗΛΕΙΑ, ΕΛΛΑΔΑ (2007)

Κάτοικοι απομακρύνονται από χωριό της φλεγόμενης Ζαχάρως Eurokinissi @Αντώνης Νικολόπουλος

Το καλοκαίρι του 2007, η Ελλάδα βίωσε μια από τις χειρότερες οικολογικές και ανθρωπιστικές καταστροφές στην ιστορία της. Οι πυρκαγιές στην Ηλεία κατέστρεψαν πάνω από 670.000 εκτάρια δασικών και αγροτικών εκτάσεων, αφήνοντας πίσω τους 84 νεκρούς. Ορισμένοι κάηκαν μέσα στα σπίτια τους ή στα οχήματά τους στην προσπάθεια διαφυγής. Χιλιάδες ζώα χάθηκαν, ενώ παραδοσιακοί οικισμοί και αρχαιολογικοί χώροι κινδύνευσαν. Η πολιτεία κατηγορήθηκε για ολιγωρία, ανεπάρκεια σε πρόληψη και έλλειψη σχεδίου. Η καταστροφή αυτή άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στη συλλογική μνήμη και έφερε στο προσκήνιο τη σημασία της πρόληψης και της πολιτικής προστασίας.

5. ΧΕΙΜΩΝΑΣ ΣΤΗΝ ΚΙΝΑ (2008)

Ένας άνδρας κάνει ποδήλατο μέσα στο χιόνι στην πόλη Γουεϊφάνγκ, στην επαρχία Σαντόνγκ της ανατολικής Κίνας AFP @Wang xiaoguang

Ο χειμώνας του 2008 στην Κίνα χαρακτηρίστηκε από ασυνήθιστα έντονες χιονοπτώσεις και παρατεταμένα κύματα παγετού, προκαλώντας σοβαρότατες διαταραχές σε υποδομές και μεταφορές. 129 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ περισσότεροι από 1,7 εκατομμύρια εκτοπίστηκαν λόγω κατάρρευσης σπιτιών ή αποκλεισμένων περιοχών. Οι ζημιές άγγιξαν τα δισεκατομμύρια, με το εθνικό δίκτυο ηλεκτρισμού να καταρρέει σε αρκετές επαρχίες. Χιλιάδες τρένα παρέλυσαν, εγκλωβίζοντας εκατομμύρια επιβάτες. Το φαινόμενο ανέδειξε την ευαλωτότητα των μητροπόλεων και επαρχιών σε ακραία καιρικά φαινόμενα και αποτέλεσε προειδοποίηση για την αυξανόμενη συχνότητα ακραίων καιρικών καταστάσεων.

6. ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ “ΣΑΝΤΙ” ΣΤΙΣ ΗΠΑ (2012)

Ζευγάρι βλέπει τα αποκαΐδια σπιτιού συγγενών του, το οποίο καταστράφηκε ολοσχερώς στην παραθαλάσσια κοινότητα του Breezy Point στη Νέα Υόρκη AP @Mark Lennihan

Η Σάντι, ένα υβριδικό φαινόμενο μεταξύ τροπικού κυκλώνα και εξωτροπικής καταιγίδας, έπληξε τις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ τον Οκτώβριο του 2012. Προκάλεσε 68 δισ. δολάρια ζημιές, ιδιαίτερα στη Νέα Υόρκη και το Νιου Τζέρσεϊ. Περίπου 150 άνθρωποι σκοτώθηκαν στις ΗΠΑ, ενώ η καταιγίδα επηρέασε ακόμη και τον Καναδά και την Καραϊβική. Εκατομμύρια νοικοκυριά έμειναν χωρίς ρεύμα, υποδομές καταστράφηκαν και ολόκληρες συνοικίες πλημμύρισαν. Η Σάντι ανέδειξε την κλιματική ευαλωτότητα αστικών κέντρων και πυροδότησε συζητήσεις για υποδομές, ασφάλεια και προσαρμογή των πόλεων στα νέα κλιματικά δεδομένα.

7. ΤΥΦΩΝΑΣ “ΧΑΪΓΙΑΝ” ΣΤΙΣ ΦΙΛΙΠΠΙΝΕΣ (2013)

Κάτοικοι περπατούν ανάμεσα σε κατεστραμμένα σπίτια στην πόλη Τακλομπάν στις κεντρικές Φιλιππίνες, μετά το πέρασμα του Τυφώνα Χαϊγιάν AP @Bullit Marquez

Ο Τυφώνας Χαϊγιάν σάρωσε τις Φιλιππίνες τον Νοέμβριο του 2013 και θεωρείται ένας από τους ισχυρότερους τυφώνες που έχουν καταγραφεί στην ιστορία. Με ανέμους που έφτασαν τα 315 χλμ./ώρα και τεράστια κύματα ύψους έως 7 μέτρα, ο Χαϊγιάν προκάλεσε τον θάνατο 6.300 ανθρώπων και εκτόπισε περισσότερους από 4 εκατομμύρια. Οι ζημιές ανήλθαν στα 14 δισ. δολάρια. Πόλεις όπως η Τακλομπάν ισοπεδώθηκαν, ενώ η διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας ήταν αρχικά χαοτική. Η καταστροφή αποκάλυψε την έλλειψη υποδομών και προληπτικών μέτρων σε νησιωτικά κράτη που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κλιματικής κρίσης.

8. ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΣΤΗΝ ΙΝΔΙΑ (2013)

Επιβάτες σκαρφαλώνουν στην οροφή υπερφορτωμένου λεωφορείου που διέσχιζε πλημμυρισμένο δρόμο στην Γκοουάτι της Ινδίας AP

Το καλοκαίρι του 2013, οι μουσώνες προκάλεσαν καταστροφικές πλημμύρες και κατολισθήσεις στις ορεινές περιοχές του Ουταρακάντ της Ινδίας. Οι φυσικές καταστροφές προκάλεσαν 5.700 θανάτους, καθιστώντας το γεγονός μία από τις φονικότερες φυσικές τραγωδίες στη χώρα τις τελευταίες δεκαετίες. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι εκτοπίστηκαν, με ολόκληρα χωριά να καταστρέφονται και υποδομές όπως γέφυρες και δρόμοι να εξαφανίζονται. Το γεγονός αναζωπύρωσε τη συζήτηση γύρω από την ανεξέλεγκτη τουριστική ανάπτυξη και την κατασκευή φραγμάτων στην ευάλωτη ορεινή περιοχή των Ιμαλαΐων, αυξάνοντας την πίεση για αυστηρότερο πολεοδομικό σχεδιασμό.

9. ΚΑΥΣΩΝΑΣ ΣΤΗΝ ΙΝΔΙΑ (2015)

Ινδός επιβάτης ρίχνει πάνω του νερό δίπλα στις σιδηροδρομικές γραμμές, σε σταθμό στην πόλη Τζαμο AP @Channi Anand

Το 2015, η Ινδία υπέστη ένα από τα πιο θανατηφόρα κύματα καύσωνα στην ιστορία της. Οι θερμοκρασίες ξεπέρασαν τους 48°C σε περιοχές όπως η Άντρα Πραντές και η Τελαγκάνα, οδηγώντας σε περισσότερους από 2.500 θανάτους, κυρίως μεταξύ εργατών και ηλικιωμένων χωρίς πρόσβαση σε προστασία ή κλιματισμό. Η εξάντληση του ηλεκτρικού δικτύου και η έλλειψη πόσιμου νερού επιδείνωσαν την κατάσταση. Ο καύσωνας υπογράμμισε την κοινωνική ανισότητα, καθώς οι φτωχότερες κοινωνικές τάξεις επλήγησαν δυσανάλογα, και προκάλεσε την ανάπτυξη σχεδίων δράσης σε μεγάλες πόλεις για την προστασία των ευάλωτων ομάδων από την αυξανόμενη θερμική πίεση.

10. ΤΥΦΩΝΑΣ “ΜΑΘΙΟΥ” ΣΤΗΝ ΑΪΤΗ (2016)

Ισχυροί άνεμοι λυγίζουν φοινικόδεντρα κατά την επέλαση του Τυφώνα Μάθιου στο Πορτ-ο-Πρενς της Αϊτής AP @Dieu Nalio Chery

Ο Τυφώνας Μάθιου, που έπληξε την Αϊτή τον Οκτώβριο του 2016, άφησε πίσω του σκηνές βιβλικής καταστροφής. Οι ισχυροί άνεμοι και οι πλημμύρες σάρωσαν τις νότιες περιοχές του νησιού, προκαλώντας τον θάνατο 586 ανθρώπων και αφήνοντας περίπου 1,4 εκατομμύρια σε ανάγκη για ανθρωπιστική βοήθεια. Η χώρα, που ήταν ήδη αποδυναμωμένη από τον σεισμό του 2010 και μια επιδημία χολέρας, είδε σπίτια να ισοπεδώνονται, σοδειές να καταστρέφονται και τις δημόσιες υποδομές να καταρρέουν. Το φαινόμενο ανέδειξε για ακόμη μία φορά την ευαλωτότητα χωρών με χρόνια φτώχεια και ελλιπή κρατική υποστήριξη απέναντι στην κλιματική κρίση.

11. ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ “ΧΑΡΒΕΪ” ΣΤΙΣ ΗΠΑ (2017)

Σωστικές λέμβοι απομακρύνουν κατοίκους του Χιούστον από τα σπίτια τους λόγω της ανόδου των υδάτων που προκάλεσε η Τροπική Καταιγίδα Χάρβεϊ AP @David J. Phillip

Η τροπική καταιγίδα Χάρβεϊ χτύπησε το Τέξας τον Αύγουστο του 2017 και προκάλεσε καταστροφικές πλημμύρες, ιδιαίτερα στο Χιούστον. Η καταιγίδα προκάλεσε ζημιές ύψους 125 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ισοφαρίζοντας την Κατρίνα ως η δαπανηρότερη φυσική καταστροφή στην ιστορία των ΗΠΑ. Περισσότεροι από 100 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ πάνω από 30.000 κάτοικοι χρειάστηκε να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Οι βροχοπτώσεις ξεπέρασαν τα 1.500 χιλιοστά σε ορισμένες περιοχές. Το Χιούστον μετατράπηκε σε μια απέραντη λιμνοθάλασσα.

12. ΤΥΦΩΝΑΣ “ΜΑΡΙΑ” ΣΤΟ ΠΟΥΕΡΤΟ ΡΙΚΟ (2017)

Δορυφορική εικόνα από τη NASA καταγράφει τον Τυφώνα Μαρία καθώς πλησιάζει τις Μικρές Αντίλλες NASA via AP

Λίγες εβδομάδες μετά τον Χάρβεϊ, ο τυφώνας Μαρία σφυροκόπησε το Πουέρτο Ρίκο και οδήγησε σε μια από τις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις στην ιστορία των ΗΠΑ. Με ανέμους που έφτασαν τα 280 χλμ./ώρα, ο τυφώνας κατέστρεψε το 80% του ηλεκτρικού δικτύου του νησιού και κατέστησε χιλιάδες περιοχές αδιάβατες. Ο απολογισμός έφτασε τους 2.975 θανάτους, κυρίως λόγω έλλειψης πρόσβασης σε φάρμακα, ιατρική φροντίδα και καθαρό νερό. Η αργή αντίδραση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης δέχθηκε σφοδρή κριτική.

13. ΠΛΗΜΜΥΡΑ ΣΤΗ ΜΑΝΔΡΑ, ΕΛΛΑΔΑ (2017)

Ένας άνδρας περνά μπροστά από αυτοκίνητο που παρασύρθηκε από τα ορμητικά νερά στη Μάνδρα AP @Πέτρος Γιαννακούρης

Στις 15 Νοεμβρίου 2017, μια φονική καταιγίδα χτύπησε τη δυτική Αττική και έπνιξε τη Μάνδρα μέσα σε λίγες ώρες. 24 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, πολλοί από τους οποίους βρέθηκαν εγκλωβισμένοι σε αυτοκίνητα, αποθήκες ή δρόμους που μετατράπηκαν σε χειμάρρους λάσπης και φερτών υλικών. Οι καταστροφές σε σπίτια, επιχειρήσεις και υποδομές ήταν τεράστιες. Η τραγωδία αποκάλυψε με ωμότητα τις διαχρονικές παθογένειες του ελληνικού κράτους: ανύπαρκτα αντιπλημμυρικά έργα, αυθαίρετη δόμηση, και απόλυτη απουσία σχεδίου πρόληψης. Η Μάνδρα έγινε το θλιβερό παράδειγμα τού πώς ένας συνδυασμός ανθρώπινων λαθών και ακραίων καιρικών φαινομένων μπορεί να εξελιχθεί σε καταστροφή.

14. ΦΩΤΙΑ ΣΤΟ ΜΑΤΙ, ΕΛΛΑΔΑ (2018)

Αυτοκίνητα έλιωσαν από τον πύρινο όλεθρο στο Μάτι Αττικής INTIME @Γιάννης Λιάκος

Στις 23 Ιουλίου 2018, η Ελλάδα βίωσε τη φονικότερη πυρκαγιά στη σύγχρονη ιστορία της και μία από τις φονικότερες στην Ευρώπη τον 21ο αιώνα. 103 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μέσα σε λίγες ώρες στην παραθαλάσσια περιοχή του Ματιού, πολλοί παγιδευμένοι στα αυτοκίνητα και άλλοι αγκαλιασμένοι σε αυλές. Η φωτιά, ενισχυμένη από ισχυρούς ανέμους και την άναρχη δόμηση, εξαπλώθηκε με τρομακτική ταχύτητα. Οι κρατικές υπηρεσίες πιάστηκαν απροετοίμαστες και η συντονισμένη διαχείριση απουσίαζε. Η καταστροφή στο Μάτι έγινε εθνική πληγή, σύμβολο συλλογικού τραύματος αλλά και της ανάγκης για αλλαγή στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε την πρόληψη και την ευθύνη.

15. ΚΑΥΣΩΝΑΣ ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ (2019)

Θεατές του Australian Open στη Μελβούρνη δροσίζονται με ανεμιστήρες υδρονέφωσης AP @Andy Brownbill

Το καλοκαίρι του 2019 στην Αυστραλία έσπασε κάθε ρεκόρ θερμοκρασίας, με το θερμόμετρο να αγγίζει τους 49,9°C στην πόλη Μπέρντου του δυτικού τμήματος της χώρας. Ο ακραίος καύσωνας είχε σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και την αγροτική παραγωγή, ενώ τροφοδότησε τις ήδη επικίνδυνες πυρκαγιές που ξέσπασαν αργότερα τη σεζόν. Αν και δεν συνδέθηκε άμεσα με συγκεκριμένο αριθμό θανάτων, το φαινόμενο οδήγησε σε αύξηση των εισαγωγών στα νοσοκομεία λόγω θερμοπληξίας και αναπνευστικών προβλημάτων. Η ακραία ζέστη υπογράμμισε την ανάγκη για επείγουσα δράση κατά της κλιματικής αλλαγής, καθώς η Αυστραλία βιώνει πλέον καύσωνες με αυξανόμενη συχνότητα και ένταση.

16. ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΑΜΑΖΟΝΙΟ (2019)

Παρθένα ζούγκλα δίπλα σε πρόσφατα καμένη περιοχή κοντά στο Πόρτο Βέλιο της Βραζιλίας AP @Victor R. Caivano)

Το 2019, οι πυρκαγιές στον Αμαζόνιο προκάλεσαν παγκόσμιο σοκ. Αν και οι φωτιές δεν ήταν απαραίτητα οι πιο εκτεταμένες ιστορικά, το νούμερο των 89.000 καταγεγραμμένων εστιών μεταξύ Ιανουαρίου και Αυγούστου 2019 αποτέλεσε εκρηκτική ένδειξη της αποψίλωσης που επιταχυνόταν. Αν και δεν καταγράφηκαν ανθρώπινες απώλειες, η καταστροφή τεράστιων οικοσυστημάτων και η απώλεια βιοποικιλότητας ήταν ανυπολόγιστη. Η πυκνότητα του καπνού ήταν τόσο υψηλή που κάλυψε το Σάο Πάολο με σκοτάδι το μεσημέρι. Το παγκόσμιο ενδιαφέρον εστιάστηκε στις πολιτικές της κυβέρνησης Μπολσονάρου και την εσκεμμένη καύση για γεωργική εκμετάλλευση, φέρνοντας την οικολογική καταστροφή στην κορυφή της διεθνούς ατζέντας.

17. ΚΑΥΣΩΝΑΣ ΣΤΟΝ ΚΑΝΑΔΑ (2021)

Μια γυναίκα κρατά στην αγκαλιά της ένα μικρό παιδί κάτω από συντριβάνι καθώς κύμα καύσωνα σαρώνει Καναδά και ΉΠΑ AFP @Jim Watson

Τον Ιούνιο του 2021, η Βρετανική Κολομβία στον Καναδά έσπασε κάθε ρεκόρ θερμοκρασίας, φτάνοντας τους 49,6°C στο χωριό Λίτον — το οποίο κυριολεκτικά κάηκε ολοσχερώς την επόμενη μέρα από φωτιά που προκλήθηκε από τη θερμότητα. Ο καύσωνας στοίχισε τη ζωή σε εκατοντάδες ανθρώπους (πάνω από 600 μόνο στη Βρετανική Κολομβία) και είχε σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, κυρίως στους ηλικιωμένους και τους ευάλωτους. Το φαινόμενο, που αποδόθηκε σε “θερμικό θόλο”, θεωρείται άμεση απόρροια της κλιματικής κρίσης. Οι κάτοικοι και οι αρχές βρέθηκαν απροετοίμαστοι, καθώς οι υποδομές του Καναδά δεν είχαν σχεδιαστεί για τέτοιο τύπο καιρικών συνθηκών.

18. ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ (2021)

Κάτοικοι ελέγχουν πλημμυρισμένα αυτοκίνητα για πιθανά θύματα σε δρόμο στο Έρφτστατ της Γερμανίας, μετά από καταρρακτώδεις βροχές που προκάλεσαν υπερχείλιση του ποταμού Έρφτ και εκτεταμένες καταστροφές AP @Michael Probst

Τον Ιούλιο του 2021, έντονες βροχοπτώσεις έπληξαν την Κεντρική Ευρώπη, προκαλώντας βιβλικές πλημμύρες στη Γερμανία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο. Οι μεγαλύτερες καταστροφές σημειώθηκαν στη Γερμανία, με 243 νεκρούς συνολικά, ενώ οι οικονομικές ζημιές ξεπέρασαν τα 43 δισ. δολάρια. Ολόκληρα χωριά καταστράφηκαν, δρόμοι και γέφυρες παρασύρθηκαν, και δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι εκτοπίστηκαν. Οι εικόνες από το Άρβάιλερ και το Σουλντ συγκλόνισαν την Ευρώπη. Η καταστροφή αυτή θεωρείται από τις πρώτες “μητροπολιτικές” τραγωδίες της κλιματικής κρίσης στη Γηραιά Ήπειρο και οδήγησε σε ριζικές αλλαγές στην πολιτική για τις φυσικές καταστροφές.

19. ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΣΤΗ ΣΙΒΗΡΙΑ (2021)

Εθελοντές κάνουν ένα διάλειμμα κατά τη διάρκεια κατάσβεσης πυρκαγιάς κοντά στο χωριό Κιουιορελιάχ, στην περιοχή Γκόρνι Ούλους, δυτικά του Γιακούτσκ, στη Ρωσία AP @Ivan Nikiforov

Το καλοκαίρι του 2021, η Σιβηρία τυλίχτηκε στις φλόγες με πυρκαγιές που ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο, καταστρέφοντας 18,8 εκατομμύρια εκτάρια δασών — περισσότερα από όσα κάηκαν στον υπόλοιπο κόσμο μαζί εκείνη τη χρονιά. Παρότι οι ανθρώπινες απώλειες ήταν περιορισμένες λόγω της αραιοκατοίκητης φύσης της περιοχής, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις ήταν ανυπολόγιστες. Ο καπνός έφτασε μέχρι τον Βόρειο Πόλο, για πρώτη φορά στην ιστορία των δορυφορικών καταγραφών. Η Σιβηρία, μέχρι πρότινος ψυχρός θύλακας, μετατράπηκε σε πεδίο έντονης κλιματικής αποσταθεροποίησης, με τους επιστήμονες να προειδοποιούν για το λιώσιμο του μόνιμου παγετού (permafrost) και την έκλυση μεθανίου.

20. ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΣΤΟ ΠΑΚΙΣΤΑΝ (2022)

Διασώστες βοηθούν κατοίκους χωριού να απομακρυνθούν από πλημμυρισμένη περιοχή στη Λασμπέλα στο νοτιοδυτικό Πακιστάν. AP @Hamdan Khan

Το 2022, μουσώνες και βροχές πρωτοφανούς έντασης προκάλεσαν βιβλικές πλημμύρες στο Πακιστάν, επηρεάζοντας το ένα τρίτο της χώρας. Περισσότεροι από 33 εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίστηκαν, χιλιάδες χωριά εξαφανίστηκαν, ενώ οι ανθρώπινες απώλειες έφτασαν τις 1.739. Καλλιέργειες καταστράφηκαν, το υγειονομικό σύστημα κατέρρευσε και ξέσπασαν επιδημίες. Η κυβέρνηση χαρακτήρισε την κρίση “κλιματική καταστροφή δίχως προηγούμενο”, ενώ το γεγονός ενέτεινε τις διεθνείς εκκλήσεις για παγκόσμιο ταμείο αποζημιώσεων υπέρ των φτωχότερων χωρών. Οι εικόνες από παιδιά μέσα σε λάσπη και σκηνές ανάμεσα στα νερά, έγιναν σύμβολα της αδικίας της κλιματικής αλλαγής για τον αναπτυσσόμενο κόσμο.

21. ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΣΤΗ ΒΡΑΖΙΛΙΑ (2022)

Αεροφωτογραφία συνοικία στην Πετρόπολις της Βραζιλίας που επλήγη από κατολισθήσεις AP @Silvia Izquierdo

Τον Φεβρουάριο του 2022, ισχυρές βροχοπτώσεις έπληξαν το κρατίδιο του Ρίο ντε Τζανέιρο, προκαλώντας 233 θανάτους και καταστροφές σε κατοικημένες περιοχές, ιδιαίτερα στην ορεινή Πετρόπολις. Οι καταρρακτώδεις βροχές προκάλεσαν κατολισθήσεις, καταρρεύσεις κτιρίων και πνιγμούς. Πολλά από τα θύματα ζούσαν σε παραπήγματα σε πλαγιές βουνών, αναδεικνύοντας για άλλη μια φορά τη σύνδεση φυσικών καταστροφών και κοινωνικής ανισότητας. Ο αριθμός των εκτοπισμένων ξεπέρασε τις 30.000. Οι αρχές δέχτηκαν έντονη κριτική για έλλειψη προετοιμασίας και συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης.

22. ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΣΤΗ ΝΙΓΗΡΙΑ (2022)

Κάτοικοι περπατούν μέσα σε πλημμυρισμένους δρόμους μετά από σφοδρές βροχοπτώσεις στη Χαντέτζα της Νιγηρίας AP

Οι πλημμύρες του 2022 στη Νιγηρία προκάλεσαν τον θάνατο 603 ανθρώπων και τον εκτοπισμό περισσότερων από 2 εκατομμυρίων. Ήταν οι χειρότερες στην ιστορία της χώρας, με τις επαρχίες στην Κεντρική και Νότια Νιγηρία να πλήττονται σφοδρά. Πολλές περιοχές έμειναν αποκομμένες, καλλιέργειες χάθηκαν, ενώ ξέσπασαν εστίες χολέρας. Οι Αρχές κατηγόρησαν για το φαινόμενο την υπερχείλιση των ποταμών και τη μη κατασκευή υποδομών, όμως επιστήμονες το συνέδεσαν με την εντεινόμενη κλιματική μεταβλητότητα στη δυτική Αφρική. Το φαινόμενο αποκάλυψε επίσης τον κίνδυνο σύγκρουσης ανάμεσα στην κλιματική κρίση και την επισιτιστική ασφάλεια σε ολόκληρη την περιοχή.

23. ΞΗΡΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΚΕΝΥΑ (2022)

Παιδιά Μασάι στέκονται δίπλα σε μια ζέβρα που πέθανε λόγω της ξηρασίας κοντά στη λίμνη Μαγκάντι, στην Κένυα AP @Brian Inganga

Το 2022, η Κένυα βίωσε τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων 40 ετών, με πάνω από 4,2 εκατομμύρια ανθρώπους να αντιμετωπίζουν επισιτιστική ανασφάλεια και πείνα. Η ξηρασία επηρέασε σφοδρά τις νομαδικές κοινότητες που βασίζονται στη γεωργία και την κτηνοτροφία, με εκατομμύρια ζώα να πεθαίνουν. Τα παιδιά υπέφεραν από ασιτία και αφυδάτωση, ενώ οργανώσεις έκαναν έκκληση για διεθνή βοήθεια. Το φαινόμενο, που συνδέεται άμεσα με τις μεταβαλλόμενες βροχοπτώσεις εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, ανέδειξε τις άμεσες επιπτώσεις της απορρύθμισης στις ζωές ανθρώπων που ευθύνονται ελάχιστα για τις εκπομπές αερίων αλλά βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κρίσης.

24. ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΕΒΡΟ (2023)

Ολοκληρωτική καταστροφή στο δάσος της Δαδιάς στην περιοχή του Έβρου AP @Αχιλέας Χήρας

Το καλοκαίρι του 2023, η περιοχή του Έβρου βρέθηκε στο επίκεντρο της μεγαλύτερης πυρκαγιάς στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η φωτιά, που διήρκεσε πάνω από 15 ημέρες, κατέκαψε 900.000 εκτάρια γης, ανάμεσα στα οποία και μεγάλο μέρος του Εθνικού Δρυμού της Δαδιάς. Οι ανθρώπινες απώλειες έφτασαν τους 20, μεταξύ αυτών και μετανάστες που εγκλωβίστηκαν σε δασική έκταση. Η οικολογική καταστροφή είναι ανυπολόγιστη: χάθηκαν προστατευόμενα είδη, κατέρρευσε ένα μοναδικό οικοσύστημα, και οι κάτοικοι έμειναν χωρίς εισόδημα. Η διαχείριση της κρίσης από τις ελληνικές Αρχές προκάλεσε έντονη πολιτική και κοινωνική κριτική για απουσία πρόληψης και συντονισμού.

25. ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΚΑΛΙΦΟΡΝΙΑ (2025)

Κατοικίες στην Αλταδίνα της Καλιφόρνιας γίνονται παρανάλωμα του πυρός AP @Ethan Swope

Το καλοκαίρι του 2025, η Καλιφόρνια βίωσε άλλη μία εφιαλτική περίοδο πυρκαγιών — τη φονικότερη και πιο εκτεταμένη της δεκαετίας. Οι φλόγες σάρωσαν περιοχές από το Σακραμέντο έως το Σαν Ντιέγκο, καίγοντας πάνω από 20.000 κτίρια και προκαλώντας τουλάχιστον 110 θανάτους, σύμφωνα με τα πρώτα επίσημα στοιχεία. Το φαινόμενο ενισχύθηκε από θερμοκρασίες-ρεκόρ, έντονη ξηρασία και ανέμους Σάντα Άνα. Το ηλεκτρικό δίκτυο κατέρρευσε σε αρκετές περιοχές, ενώ πάνω από 1,5 εκατ. άνθρωποι εγκατέλειψαν τις εστίες τους. Η πολιτεία κηρύχθηκε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, ενώ η διεθνής κοινότητα παρακολουθούσε σοκαρισμένη μια καταστροφή που επαναλαμβάνεται χρόνο με τον χρόνο, όλο και πιο έντονα, όλο και πιο ανεξέλεγκτα.

Ροή Ειδήσεων

Περισσότερα