Πόσο γρήγορα λιώνουν οι πάγοι στους πόλους και πόσο έχει ανέβει η στάθμη της θάλασσας

Η λευκή πανοπλία των πόλων υποχωρεί, αποκαλύπτοντας έναν κόσμο που αλλάζει γρήγορα και επικίνδυνα. Το λιώσιμο των πάγων, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας και άλλες δραματικές συνέπειες της κλιματικής κρίσης δεν συνθέτουν πλέον ένα τρομακτικό μέλλον αλλά ένα καταστροφικό παρόν που φέρει την υπογραφή μας.

Η αχόρταγη δίψα μας για “ανάπτυξη” και για κέρδος και η έγνοια μας να υποστηρίξουμε διακαώς ένα οικονομικό μοντέλο που δεν ταιριάζει στον πλανήτη μας έχουν διαταράξει ήδη – κατά πολύ – το οικοσύστημα και τα στοιχεία που προκύπτουν από τις διεθνείς μετρήσεις και παρατηρήσεις επιβεβαίωνουν μερικά από τα πιο απαισιόδοξα σεναρια.

Για να κατανοήσουμε όσο γίνεται τι ακριβώς συμβαίνει, αρκεί να σκεφτούμε πως όλα συνδέονται μεταξύ τους. Με απλά λόγια: η εκπομπή θερμοκηπικών αερίων (και κυρίως του διοξειδίου του άνθρακα) ανεβάζουν τη θερμοκρασία της γης λόγω της ακτινοβολίας που απορροφούν, οι πάγοι λιώνουν και η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει. Εφόσον αυτά εντείνονται χρόνο με τον χρόνο, αυτό που συμβαίνει είναι το εξής: Η κλιματική κρίση επιδεινώνεται.

Πλέον, οι πάγοι της Αρκτικής και της Ανταρκτικής λιώνουν με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι είχε προβλεφθεί μόλις πριν από μερικά χρόνια και το φαινόμενο εντείνεται όλο και περισσότερο και μας προστάτευαν και από τη θέρμανση της θάλασσας. Έτσι, επιδεινώνεται η κλιματική κρίση

«Το πρόβλημα οφείλεται προφανώς στην άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη. Οι περιοχές που καλύπτονται από πάγο, ο βόρειος πόλος (Αρκτική)  και ο νότιος πόλος (Ανταρκτική), παρατηρούνται μέσω δορυφόρου. Παρατηρούμε για χρόνια αυτές τις περιοχές μέσω δορυφορικών φωτογραφίων. Επομένως μπορούμε να δούμε τι συμβαίνει σχετικά με αυτό που ονομάζουμε “μέση τιμή της έκτασης των πάγων”. Bλέπουμε δηλαδή πού βρισκόμαστε σχετικά με τον μέσο όρο γιατί η έκταση των πάγων έχει μία εποχική διακύμανση – για τον χειμώνα του κάθε ημισφαιρίου είναι περισσότερη, για το καλοκαίρι είναι λιγότερη», εξηγεί στο NEWS 24/7, o Δρ. Λαγουβάρδος Κωνσταντίνος, Διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.

Το 2023, ο πάγος στην Ανταρκτική έφτασε σε ιστορικό χαμηλό. Οι μετρήσεις της επόμενης χρονιάς ήταν οι δεύτερες χαμηλότερες από τότε που ξεκίνησαν οι δορυφορικές μετρήσεις.  «Αντίστοιχη εικόνα έχουμε και για την Αρκτική», περιγράφει ο κ. Λαγουβάρδος. «Μέρος των πάγων που λιώνουν ανακτάται βέβαια γιατί μετά έρχεται ο χειμώνας στις περιοχές αυτές και παγώνουν ξανά κάποιες εκτάσεις αλλά το θέμα είναι ότι στις χαμηλότερες τιμές τους, είναι πολύ χαμηλά. Πολύ μεγάλες εκτάσεις χάνουν το χιόνι τους κατά της διάρκεια του καλοκαιριού του κάθε ημισφαιρίου.

Το 23, που ήταν μια κακή χρόνια για την Ανταρκτική, η μεταβολή από τον χειμώνα στο καλοκαίρι ήταν πολύ μεγάλη. Το καλοκαίρι στην περιοχή (Μάρτιο για τη δική μας περιοχή), στη χαμηλότερη τιμή του, ο πάγος καταλάμβανε 2 εκατ. τετραγωνικά χιλιόμετρα ενώ τον χειμώνα πήγε στα 16 εκατ τετραγωνικά χιλιόμετρα. Ωστόσο, αυτό ήταν 20-30% κάτω από τις κανονικές τιμές. Το ποσοστό του πάγου μειώνεται πάντα το καλοκαίρι συγκριτικά με τον χειμώνα αλλά τα τελευταία χρόνια, ειδικά τα δυο τελευταία, βλέπουμε έναν πολύ σημαντικό περιορισμό της έκτασης της παγοκάλυψης στην Ανταρκτική. Περίπου αντίστοιχο είναι και στην Αρκτική», σημειώνει ο Διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.

Πόσο γρήγορα ανεβαίνει η στάθμη της θάλασσας;

Όσοι οι πάγοι λιώνουν, η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει οι παράκτιες περιοχές απειλούνται. Σύμφωνα με την Συμμαχία για την Ανταρκτική και τον Νότιο Ωκεανό – Antarctic and Southern Ocean Coalition (ASOC), κατά τον 20ό αιώνα, η στάθμη της θάλασσας αυξήθηκε κατά περίπου 4 έως 6 ίντσες (δηλαδή 11 έως 16 εκατοστά). Το ανησυχητικό, όμως, είναι ότι αυτή η αύξηση επιταχύνεται. Μέχρι το 2020, η στάθμη της θάλασσας ανέβαινε με διπλάσια ταχύτητα σε σχέση με την περίοδο πριν το 1990, αναφέρεται στην ιστοσελίδα της ASOC.

«Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας είναι από τα χαρακτηριστικά στοιχεία που κοιτάμε για την κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με στοιχεία που παρέχει η NASA, η αύξηση στην παγκόσμια στάθμη της θάλασσα είναι περίπου 102 χιλιοστά από το 1993 – δηλαδή περίπου10 εκατοστά. Είναι μεγάλη. Αν δει κάποιος αυτή την τάση – η στάθμη της θάλασσας εκτιμάται και αυτή με δορυφόρο- καταλαβαίνουμε ότι είναι συνεχώς αυξητική. Αυτό οφείλεται προφανώς στο λιώσιμο των πάγων και των παγετώνων στους δυο πόλους αλλά και λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας έχουμε κάτι σαν διαστολή του θαλασσινού νερού. Γενικά όταν τα σώματα ζεσταίνονται διαστέλλονται και επειδή και η θερμοκρασία της θάλασσας αυξάνεται κάθε χρόνο, “φουσκώνει” η θάλασσα και ανεβαίνει η στάθμη της. Στη Μεσόγειο η θερμοκρασία της θάλασσας έχει ανεβεί περίπου 1,5 βαθμό τα τελευταία 30 χρόνια. Πρόκειται για μεγάλη αύξηση. Τα 30 χρόνια είναι μικρή περίοδος για αυτή την άνοδο», εξηγεί ο κ. Λαγουβάρδος.

Αν σταματούσαμε σήμερα την εκπομπή αερίων, θα λύναμε το πρόβλημα;

«Αν μπορούσαμε σήμερα να σταματήσουμε την εκπομπή αερίων, το πρόβλημα δεν θα λυνόταν άμεσα. Θα χρειάζονταν πολλές δεκατίες για να μπορέσει να αποβληθεί από το υπερβάλλον το διοξείδιο του άνθρακα που έχουμε εκπέμψει και να επανέλθουμε στα κανονικά επίπεδα. Ακόμα και σήμερα να σταματούσαμε θα βλέπαμε την κλιματική αλλαγή και τις συνέπειές της για πολλές δεκαετίες ακόμα. Το πρόβλημα είναι ότι δεν σταματάμε παρόλο που εκτιμάμε ότι η κατάσταση θα χειροτερεύει», απαντά ο ειδικός.

Οι προσπάθειες σε ατομικό επίπεδο έχουν αποτέλεσμα;

«Έχουν ένα μικρό αποτέλεσμα αλλά πρέπει να το κάνουμε. Ωστόσο, η τεράστια χρήση είναι σε άλλους τομείς πέρα από τον δικό μας έλεγχο. Πρέπει να πιέζουμε αξιοποιώντας τα στοιχεία που μας παρέχονται ώστε να ληφθούν μέτρα σε παγκόσμιο επίπεδο. Ξέρουμε ποιοι είναι οι μεγάλοι παραγωγοί άνθρακα στον κόσμο. Έχουμε μπει σε ένα οικονομικό μοντέλο το οποίο έχει σκοπό το κέρδος, την υπερκατανάλωση, το οποίο δεν οδηγεί κάπου αλλου παρά μόνο σε μεγάλα προβλήματα. Και δεν είναι μόνο για το διοξείδιο του άνθρακα αλλά και για την σπατάλη του νερού το οποίο είναι φυσικός πόρος και ο οποίος μας λείπει. Πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτά οφείλονται σε μια λάθος ανάπτυξη, σε μια ανάπτυξη του υπερκαταναλωτισμού που θέλει πολλά προϊόντα, άρα ενέργεια για να κατασκευαστούν, να μεταφερθούν, να διανεμηθούν και να καταναλωθούν και αυτό είναι εναντια στο οποίο πρέπει να παλέψουμε διαφορετικά θα ερχόμαστε συνεχώς αντιμέτωποι με τα ίδια ή και χειρότερα προβλήματα», καταλήγει ο κ. Λαγουβάρδος.