Ανύπαρκτο το σύστημα ψυχικής υγείας των εφήβων – Στοιχεία σοκ

Εφιαλτικές εικόνες καταγράφονται στα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία της χώρας κατά τη νοσηλεία ανηλίκων σ’ αυτά όπως προκύπτει και από παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη.

Στο πλαίσιο της δημοσιογραφικής έρευνας τέθηκε υπόψη του NEWS 24/7 έγγραφο της Ανεξάρτητης Αρχής βάσει του οποίου ο Συνήγορος πραγματοποίησε επίσκεψη-αυτοψία στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής “Δρομοκραϊτειο” και στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής στο Δαφνί στις 2 Φεβρουαρίου του 2024 “χωρίς προηγούμενη ειδοποίηση της “Διοίκησης” όπως υπογραμμίζεται.

Τα συμπεράσματα ήταν κάτι παραπάνω από απογοητευτικά.

Στο χρονικό διάστημα από 1/1/2020 μέχρι 31/01/2024 νοσηλεύτηκαν στο “Δρομοκαϊτείο” συνολικά 135 ανήλικοι 14-18 ετών αν και δεν προβλέπεται νοσηλεία ανηλίκων σε Νοσοκομεία ενηλίκων.

Από την αυτοψία προέκυψε συνεχής έκθεση των ανηλίκων σε κινδύνους λόγω της συνύπαρξης με ενήλικες ασθενείς. Καταγράφηκαν, όπως τονίζεται, περιστατικά έκθεσης ανηλίκων σε βίαιες συμπεριφορές ή ακόμα σε γενετήσιες πράξεις από άλλους νοσηλευόμενους, γεγονός που καταδεικνύει την ιδιαίτερη επικινδυνότητα της κατάστασης.

Επίσης προέκυψε ότι σε πολλές περιπτώσεις εφαρμόζεται το μέτρο της καθήλωσης σε ανήλικους χωρίς τήρηση του προβλεπόμενου πρωτοκόλλου ή συστάσεων για την εφαρμογή περιοριστικών μέτρων κατά την ψυχιατρική νοσηλεία, δεδομένης της υπερφόρτωσης με σοβαρά περιστατικά και της υποστελέχωσης των ψυχιατρικών κλινικών. Τα παιδιά, δηλαδή “δένονται” ελλείψει άλλης εναλλακτικής.

Την ίδια ώρα οι ψυχίατροι ενηλίκων που υπηρετούν στα εν λόγω νοσοκομεία δηλώνουν ότι αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες στη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής σε ανήλικους αφού δεν διαθέτουν ούτε τις εξειδικευμένες γνώσεις για τα περιστατικά ούτε και επαρκή θεσμική κατοχύρωση.

Διαπιστώθηκε, συμπερασματικά, μία κατάσταση άκρως προβληματική κατά την οποία οι ανήλικοι αντί να θεραπεύονται, βρίσκονται σε περιβάλλον που μπορεί, δυνητικά, να επιφέρει και άλλες πληγές, σωματικές και ψυχικές.

Όπως ανέφερε στην έρευνα ο Διευθυντής της Ιατρικής Υπηρεσίας του ΨΝΑ, ανήλικοι νοσηλεύονται “εξ ανάγκης” κατόπιν “εισαγγελικής εντολής”. Αυτό το πλαίσιο θεωρείται ακατάλληλο δεδομένου ότι η ηλικία των πασχόντων απαιτεί διαφορετικό θεραπευτικό πλαίσιο.

Αυτό σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι εισαγγελικές εντολές για ψυχιατρική εξέταση και νοσηλεία παρουσιάζουν σημαντική αύξηση κατά τα τελευταία έτη, δημιουργεί ένα εκρηκτικό κοκτέιλ στα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία.

Καταγράφονται ακόμα και περιπτώσεις κατά τις οποίες γονείς ζητούν τη νοσηλεία των παιδιών τους, χωρίς εισαγγελική εντολή, λόγω αδυναμίας διαχείρισης της συμπεριφοράς τους. Το ιατρικό και το νοσηλευτικό προσωπικό βρίσκεται έτσι προ τραγικού αδιεξόδου ουκ ολίγες φορές.

Ενας παιδοψυχίατρος για την Κρήτη

Η ψυχιατρική νοσηλεία ανηλίκων, ακόμα και σε ειδικές κλίνες σε σχετικές μονάδες στα κατά τόπους νοσοκομεία, παρουσιάζει πολλά προβλήματα όπως αναφέρει στην παρέμβασή του προς το αρμόδιο Υπουργείο ο Συνήγορος.

Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του ΠΑΓΝΗ στο Ηράκλειο. Αρχικά παραιτήθηκαν τρεις εκ των πέντε παιδοψυχίατρων του νοσοκομείου και έτσι το νοσοκομείο, από τον Σεπτέμβριο του 2022, λειτουργούσε μόλις με δύο παιδοψυχίατρους για την κάλυψη όλων των σχετικών αναγκών.

Εν συνεχεία, “λόγω της δραματικής υποστελέχωσης” η λειτουργία της κλινικής του ΠΑΓΝΗ διαφοροποιήθηκε με διακοπή της ενδονοσοκομειακής νοσηλείας κατά διαστήματα και μερική κάλυψη των εφημεριών. Η νοσηλεία, κατέστη δε ανέφικτη, μετά την παραίτηση ακόμα ενός παιδοψυχίατρου. Η κλινική πλέον λειτουργεί μ’ έναν παιδοψυχίατρο που συνεπικουρείται από δύο ψυχιάτρους ενηλίκων. Ο εν λόγω παιδοψυχίατρος είναι ο μοναδικός του ΕΣΥ σε ολόκληρη την Κρήτη!

Όλο το βάρος για την νοσηλεία εφήβων 16-18 στο Σισμανόγλειο

Όταν το έγγραφο εστάλη στο Υπουργείο Υγείας, στις 30 Ιουνίου του 2025, στην Αθήνα φαίνεται ότι λειτουργούσε κυρίως η Μονάδα Νοσηλείας Εφήβων στο Σισμανόγλειο, δυναμικότητας 10 κλινών. Αυτή η κλινική καλύπτει ανάγκες ανηλίκων με σοβαρή ψυχοπαθολογία από την Αττική, και σε μεγάλο μέρος από την υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα, την Πελοπόννησο, την Ηπειρο και τα νησιά του Αιγαίου στις κρίσιμες ηλικίες 16-18 ετών!

Παράλληλα, σύμφωνα με στοιχεία που έχουν περιέλθει σε γνώση του Συνηγόρου, υπάρχει σοβαρότατο πρόβλημα υποστελέχωσης του συνόλου των υφιστάμενων μονάδων ψυχιατρικής νοσηλείας παιδιών και εφήβων σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, άλλες αναγκαίες ειδικότητες και διοικητικό προσωπικό και, ιδίως, οι ελλείψεις σε μόνιμο προσωπικό.

Στην ίδια εκτεταμένη παρέμβασή του ο Συνήγορος τονίζει ότι κατ’ επανάληψη έχει διαπιστώσει τη σοβαρή υποστελέχωση σχεδόν του συνόλου των δημόσιων κοινοτικών δομών ψυχικής υγείας για παιδιά και εφήβους καθώς και την απουσία τους από πολλές περιοχές της χώρας, δηλαδή των κατεξοχήν αρμόδιων υπηρεσιών για την πρόληψη και έγκαιρη διαχείριση κινδύνων.

Παρατηρείται έτσι το φαινόμενο οι ανήλικοι και οι γονείς τους να μετακινούνται από περιοχές στις οποίες δεν υπάρχουν υπηρεσίες σε άλλες όπου τέτοιες υπηρεσίες υφίστανται. Οι καθυστερήσεις στις αξιολογήσεις των παιδιών, συχνά κρίσιμες για την ομαλή φοίτησή τους στο σχολείο, θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένες.

Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί κάτι πολύ σημαντικό που αφορά χιλιάδες οικογένειες στην Ελλάδα. Ο Συνήγορος διαπιστώνει την ανυπαρξία πρόβλεψης για θεραπευτικές παρεμβάσεις από δημόσιες δομές σε παιδιά με νευροαναπτυξιακές διαταραχές που χρήζουν ειδικών θεραπειών (εργοθεραπεία, λογοθεραπεία, κτλ).

Το έργο των δημοσίων δομών περιορίζεται στη διάγνωση. Για τις ειδικές θεραπείες, οι γονείς παραπέμπονται σε ιδιωτικά Κέντρα με μερική κάλυψη των δαπανών από τον ΕΟΠΥΥ. Ετσι αναγκάζονται να βάζουν το χέρι στην τσέπη, πολλές φορές βαθιά, για άκρως απαραίτητες θεραπείες για την ανάπτυξη των παιδιών τους.

Συμπερασματικά, στην 20σέλιδη επιστολή του, ο Συνήγορος κάνει λόγο για απουσία συνολικά μίας “παιδοκεντρικής προσέγγισης” ως απόρροια και της έλλειψης ολοκληρωμένης πολιτικής παιδικής προστασίας και πρωτοκόλλων ενεργειών για τα διάφορα στάδια της επαφής παιδιών με το σύστημα ψυχικής υγείας.

Ζητά, τέλος, εγγράφως τις απόψεις του Υπουργείου Υγείας για τα ζητήματα που θίγει. Άγνωστο το αν μέχρι σήμερα, το Υπουργείο έχει ανταποκριθεί…