Στα “μανταλάκια” της Washington Post η Ελλάδα – “Πρότυπο Τραμπ στο μεταναστευτικό”

Την τραμπικής έμπνευσης μεταναστευτική πολιτική που υιοθετεί η χώρα μας, αναδεικνύει εκτενές ρεπορτάζ της Washington Post, περιγράφοντας τις κλειστές δομές κράτησης, την αναστολή του δικαιώματος στο άσυλο και τις σκληρές συνθήκες διαβίωσης προσφύγων και μεταναστών, που έχουν ήδη προκαλέσει έντονες αντιδράσεις σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.

Το νέο ελληνικό «μοντέλο» εκτυλίσσεται πίσω από έναν φράχτη ύψους 3 μέτρων με συρματόπλεγμα στην άκρη της Αθήνας, όπου οι κρατούμενοι μετανάστες περιγράφουν συνθήκες που θυμίζουν φυλακή, αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Κοντέινερ με δέκα άτομα το καθένα, στρώματα λερωμένα, τουαλέτες χωρίς καπάκια ή πόρτες, έντομα στους θαλάμους, χαλασμένα κλιματιστικά παρά τον καύσωνα και μαυροντυμένοι φρουροί, συνθέτουν ένα απάνθρωπο καθεστώς διαβίωσης ανθρώπων που διασώθηκαν από τη θάλασσα και αντιμετωπίζονται σαν εγκληματίες.

Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση δεν επιτρέπει τις επισκέψεις δημοσιογράφων στις εν λόγω δομές ούτε σχολιάζει τις καταγγελίες για τις συνθήκες κράτησης.

Παραμονή στη φυλακή μέχρι το άσυλο

Όπως επισημαίνει η WP, για την Ελλάδα, μια πύλη προς την Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 μελών, η μακροχρόνια φυλάκιση προσφύγων και μεταναστών θα μπορούσε σύντομα να γίνει ο νέος κανόνας της μεταναστευτικής πολιτικής. 

Με το νέο νομοθετικό πλαίσιο που υιοθετεί η χώρα μας, όσοι ζητούν άσυλο δεν θα διαμένουν πλέον σε ανοιχτές δομές, αλλά σε κλειστά κέντρα κράτησης σαν την Αμυγδαλέζα.

Οι αιτούντες θα παραμένουν κρατούμενοι όσο διαρκεί η εξέταση του αιτήματός τους. Όσοι γίνουν δεκτοί θα αποφυλακίζονται, ενώ οι απορριφθέντες – που σήμερα ξεπερνούν το 50% – θα αντιμετωπίζουν το δίλημμα: ή “εθελοντική” επιστροφή στην πατρίδα ή ποινές φυλάκισης 2 έως 5 ετών και πρόστιμα έως 10.000 ευρώ.

Ο νέος υπουργός Μετανάστευσης Θάνος Πλεύρης δήλωσε άλλωστε ανοιχτά: «Η πολιτική του προέδρου Τραμπ είναι μια καλή πολιτική. Η Ευρώπη λέει πλέον: ως εδώ».

Αλλαγή κατεύθυνσης

Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα που αλλάζει ρότα και υιοθετεί μία τόσο σκληρή αντιμεταναστευτική πολιτική.

Σήμερα, με αξιοσημείωτη εξαίρεση την Ισπανία, η οποία έχει υιοθετήσει μια πιο φιλόξενη πολιτική για τη μετανάστευση και έχει αποκομίσει οικονομικά οφέλη από τη διαδικασία, οι ευρωπαϊκές χώρες, αν και σε μεγάλο βαθμό πρόθυμες να δεχτούν εκατομμύρια λευκούς, χριστιανούς Ουκρανούς, είναι ολοένα και πιο εχθρικές απέναντι στους μετανάστες από χώρες της Αφρικής ή της Ανατολής.

Μετά τη μαζική εισροή Σύρων και άλλων προσφύγων πριν μια δεκαετία, πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κινούνται προς τα δεξιά. Η Γερμανία εγκατέλειψε την πολιτική Μέρκελ και επαναφέρει συνοριακούς ελέγχους. Η Ολλανδία μείωσε τις άδειες ασύλου και περιόρισε την οικογενειακή επανένωση.

Αντιμετωπίζοντας χαμηλά ποσοστά απελάσεων – μόνο περίπου 1 στους 4,5 αιτούντες άσυλο επαναπατρίζεται — η ΕΕ έχει πλέον ως αποστολή να επιταχύνει την επιστροφή των μεταναστών, των οποίων η αίτηση απορρίφθηκε ή ακόμα και να τους απαγορεύσει εξαρχής την είσοδο.

Σε αντίθεση με τους πρόσφυγες, που δικαιούνται άσυλο επειδή προσπαθούν να ξεφύγουν από πόλεμο, λιμό ή άλλες απειλητικές για τη ζωή τους συνθήκες, οι “παράτυποι” μετανάστες είναι τυπικά εκείνοι που αναζητούν καλύτερες οικονομικές συνθήκες χωρίς να διατρέχουν άμεσο κίνδυνο. Ωστόσο, τα όρια είναι θολά, με τις οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων να καταγγέλλουν λάθη επί της διαδικασίας, που καταλήγουν στην απέλαση μεταναστών και στην εκ νέου έκθεσή τους σε επικίνδυνες συνθήκες διαβίωσης.

Την ίδια στιγμή, πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν ολοένα και περισσότερο την ιδέα της κράτησης μεταναστών που περιμένουν αποφάσεις επαναπατρισμού ή ασύλου εκτός των συνόρων της Ένωσης, με τη συζήτηση να περιστρέφεται πλέον στη δημιουργία εξωτερικών κέντρων κράτησης, δηλαδή εκτός των συνόρων της ΕΕ.

Ήδη η Ιταλία προωθεί την ίδρυση δύο δομών στην Αλβανία, ενώ σε ευρωπαϊκό επίπεδο εξετάζεται ακόμη και η δημιουργία τέτοιων δομών στη Λιβύη.

Συγκεκριμένα, όπως επισημαίνει το ρεπορτάζ της WP, σε συνέντευξή του, ο Θάνος Πλεύρης, ο Έλληνας υπουργός Μετανάστευσης, δήλωσε ότι ο ίδιος και οι Ευρωπαίοι ομόλογοί του συζήτησαν πρόσφατα τη δημιουργία κέντρων κράτησης στη Λιβύη – όπου ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υπηρεσίες των Ηνωμένων Εθνών έχουν κατηγορήσει τις τοπικές αρχές για παράνομες δολοφονίες, σεξουαλική κακοποίηση και βασανιστήρια μεταναστών.

Επικίνδυνη η νέα μεταναστευτική πολιτική της χώρας

Η Ελλάδα εδώ και χρόνια προσπαθεί να καταπολεμήσει τα κύματα μετανάστευσης, με την ακτοφυλακή της να κατηγορείται για παράνομα pushbacks και για την αποτυχία της στην πρόληψη πολύνεκρων ναυαγίων στα χωρικά της ύδατα.

Ωστόσο, ο νέος νόμος περί μετανάστευσης – που παρουσιάστηκε τον περασμένο μήνα μετά από μια ξαφνική αύξηση των αφίξεων στο νησί της Κρήτης – επιδιώκει να κατοχυρώσει το μήνυμα “μείνετε έξω” προς τους πρόσφυγες και τους μετανάστες.

Αναφορικά με το νέο κύμα αφίξεων μεταναστών που σημειώθηκε στην Κρήτη και συγκεκριμένα στην ακρητική Γαύδο, η WP περιγράφει τις συνθήκες στις οποίες βρέθηκαν εκτεθειμένοι χιλιάδες διασωθέντες στο αυτοσχέδιο κέντρο κράτησης στο Ηράκλειο της Κρήτης και επισημαίνει ότι οι αφίξεις στην Κρήτη συνολικά κατά τους πρώτους επτά μήνες του έτους ξεπέρασαν τις 10.000 – μια τετραπλάσια αύξηση σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι.

Οι μετανάστες έφτασαν από τις ακτές της ανατολικής Λιβύης σε ετοιμόρροπα σκάφη. Πολλοί προέρχονταν από την Αίγυπτο, το Μπαγκλαντές και το Πακιστάν και προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τη φτώχεια, με σχετικά αδύναμες αιτήσεις ασύλου, σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές. Ωστόσο, οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι άλλοι, που διέφυγαν από τον πόλεμο και τη βία στο Σουδάν και την Υεμένη, πιθανότατα είχαν πολύ πιο ισχυρές υποθέσεις.

Οι μετανάστες που έφτασαν από τις 14 Ιουλίου και μετά — όταν τέθηκε σε ισχύ η αναστολή των αιτήσεων ασύλου στην Ελλάδα — δεν έμειναν στην Κρήτη, αλλά μεταφέρθηκαν γρήγορα στο κέντρο κράτησης – φυλακή της Αμυγδαλέζας κοντά στην Αθήνα ή σε κάποια άλλη δομή στη βόρεια Ελλάδα.

Η Τζούλια Ζέλβενσκα, επικεφαλής νομικής υποστήριξης και δικαστικών διαφορών στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και τους Εξόριστους, μια συμμαχία ΜΚΟ, δήλωσε ότι η αναστολή του ασύλου, την οποία έπραξε και η Ελλάδα, παραβιάζει τη Συνθήκη της Γενεύης και τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, ο οποίος αναγνωρίζει το δικαίωμα στο άσυλο.

Τονίζει παράλληλα ότι οι περισσότεροι μετανάστες που φτάνουν, δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για άσυλο ενώ από την πλευρά της η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) εξέφρασε «σοβαρή ανησυχία» για την αναστολή του ασύλου στην Ελλάδα.

Η ελληνική κυβέρνηση, ωστόσο, επιμένει ότι οι περισσότεροι δεν δικαιούνται άσυλο και υποστηρίζει ότι η πολιτική “αποτροπής” είναι αναγκαία.

Στην Αμυγδαλέζα, στο περιφραγμένο κέντρο κράτησης που άνοιξε το 2012, οι μετανάστες επιτρέπεται να κρατούνται για έως και 18 μήνες. Ωστόσο, νομικοί υποστηρίζουν ότι τα τελευταία χρόνια, οι νεοαφιχθέντες, μόλις καταγραφούν ως αιτούντες άσυλο, μεταφέρονται σχετικά γρήγορα σε λιγότερο περιοριστικά στρατόπεδα.

Για τους νέους κατοίκους της Αμυγδαλέζας, ωστόσο, αυτό δεν ισχύει πλέον.

Η παραμονή τους εδώ μπορεί να παραταθεί για χρόνια, εάν ψηφιστεί ο νέος νόμος και οι απορριφθέντες αιτούντες αρνηθούν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Οι δικηγόροι χαρακτηρίζουν την πολιτική μη πρακτική, λέγοντας ότι η Ελλάδα δεν έχει τη δυνατότητα να φυλακίσει τόσους πολλούς μετανάστες.

Μετανάστης από την Υεμένη, ο οποίος φέρεται να διέφυγε από μια ζώνη συγκρούσεων μεταξύ της κυβέρνησης και των ανταρτών Χούθι, δήλωσε στην WP ότι αυτός και άλλοι μετανάστες απογοητεύτηκαν όταν συνειδητοποίησαν ότι είχαν διακινδυνεύσει τη ζωή τους και τις οικονομίες τους για να φτάσουν στην Ελλάδα, μόνο και μόνο για να ανακαλύψουν ότι δεν τους επιτρεπόταν να υποβάλουν αιτήσεις ασύλου.

«Νόμιζα ότι θα με ανάγκαζαν να μείνω για 3 έως 5 ημέρες και μετά θα με άφηναν ελεύθερο», είπε σε τηλεφωνική συνέντευξη. «Δεν είχα ιδέα. Ξαφνιάστηκα. Θέλω να φύγω. Δεν θέλω να μείνω σε αυτή τη φυλακή».