WWF: Οι οικολογικοί διάδρομοι ως μέσο προστασίας της άγριας ζωής – Το κόκκινο ελάφι

Το WWF Ελλάς σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών (ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ) και την Περιβαλλοντική Οργάνωση για την Άγρια Ζωή και τη Φύση «Καλλιστώ» έχει ξεκινήσει ένα έργο για τη χαρτογράφηση των οικολογικών διαδρόμων, εστιάζοντας στον πληθυσμό του κόκκινου ελαφιού (Cervus elaphus)στην Πάρνηθα, το μοναδικό μέρος της Αττικής όπου επιβιώνει το εμβληματικό αυτό είδος και ένα από τα δυο μόλις στην Ελλάδα με φυσικούς πληθυσμούς.

Η γεωγραφική αυτή απομόνωση καθιστά το κόκκινο ελάφι ιδιαίτερα ευάλωτο, αυξάνοντας σημαντικά τον κίνδυνο εξαφάνισής του μέσα στα επόμενα χρόνια. Για τον λόγο αυτό, η εδραίωση αναπαραγόμενων πληθυσμών του είδους και στα γύρω βουνά της Αττικής και Βοιωτίας εκτός της Πάρνηθας είναι κρίσιμη για την επιβίωσή του. Παρόλο που ο πληθυσμός του ελαφιού έχει τη δυναμική να τα καταφέρει, καθώς πρόκειται για προσαρμοστικό είδος, φαίνεται να χρειάζεται βοήθεια καθώς κάτι τέτοιο δεν έχει εξασφαλισθεί μέχρι στιγμής.

Οι οικολογικοί διάδρομοι είναι εκείνες οι περιοχές που δρουν ως “φυσικές γέφυρες” και επιτρέπουν ή διευκολύνουν τα άγρια ζώα να κινούνται με ασφάλεια μέσα σε κατακερματισμένα από την ανθρώπινη δραστηριότητα τοπία. Μπορεί να είναι ποτάμια, ρέματα, δασικές ζώνες, παραλίες, θαλάσσιες οδοί, αλλά και ευρύτερες φυσικές περιοχές που παρέχουν τους κατάλληλους βιοτόπους για τα είδη. Χωρίς αυτούς, πολλά είδη απομονώνονται, γίνονται ευάλωτα σε κινδύνους και αυξάνεται ο κίνδυνος οι πληθυσμοί τους να μειώνονται ή ακόμη και να εξαφανιστούν.

Στην περίπτωση του κόκκινου ελαφιού, το έργο στοχεύει αρχικά στην εκτίμηση των ανθρωπογενών πιέσεων στην περιοχή (π.χ. τοποθέτηση ακουστικών αισθητήρων για την καταγραφή της όχλησης από το κυνήγι και του ανταγωνισμού με την βόσκηση ή την εφαρμογή δορυφορικής τηλεμετρίας στα ελάφια) και την κατανόηση συνολικά των αιτιών που καθηλώνουν μέχρι στιγμής το κόκκινο ελάφι στην Πάρνηθα και τις όμορες περιοχές.

Παράλληλα, επιδιώκεται η ενίσχυση των οικολογικών διαδρόμων μετακίνησης του είδους και η διευκόλυνση της φυσικής του εξάπλωσης στα όρη Πάστρα, Πατέρα, και Κιθαιρώνα, μέσω ήπιων και φυσικών παρεμβάσεων, όπως, η αύξηση διαθεσιμότητας της φυσικής τροφής του με σπορές και η τοποθέτηση φορητών ποτιστρών για παροχή νερού τους δύσκολους θερινούς μήνες.

Τέλος, δίνεται έμφαση στην ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας και τη μείωση των πιθανών τριβών με την αγροτική παραγωγή (π.χ. με την πιλοτική χορήγηση ειδικών περιφράξεων προστασίας αμπελώνων) και την ενδυνάμωση της συνεργασίας με τις αρμόδιες αρχές.

Οι οικολογικοί διάδρομοι μπορούν να διασφαλίσουν την επιβίωσή του κόκκινου ελαφιού

Το WWF Ελλάς, αναγνωρίζοντας τη σημασία των οικολογικών διαδρόμων για τη βιοποικιλότητα, υλοποίησε πρόσφατα την πρώτη ολοκληρωμένη μελέτη για τους οικολογικούς διαδρόμους στη χώρα. Σε συνεργασία με το Τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών (ΕΛΓΟ–ΔΗΜΗΤΡΑ), χαρτογραφήθηκε η δυνητική συνδεσιμότητα ολόκληρου του δικτύου προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 στην ηπειρωτική χώρα και πραγματοποιήθηκε πιλοτική χαρτογράφηση οικολογικών διαδρόμων για τρία είδη μεγάλων θηλαστικών που συναντώνται στη χώρα μας (καφέ αρκούδα, κόκκινο ελάφι, αγριόγιδο), προτείνοντας επιπλέον βελτιώσεις για το σχετικό εθνικό νομικό πλαίσιο.

Η Ναταλία Καλεβρά, συνεργάτιδα χερσαίου προγράμματος στο WWF Ελλάς, δήλωσε: “Με όχημα τους οικολογικούς διαδρόμους και τον καθοριστικό τους ρόλο στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, σχεδιάσαμε και υλοποιούμε στοχευμένες, πιλοτικές δράσεις για την ενίσχυση της οικολογικής συνδεσιμότητας μεταξύ Αττικής και Βοιωτίας, με επίκεντρο το εμβληματικό κόκκινο ελάφι.

Προσβλέποντας στη βελτίωση της βιωσιμότητας του πληθυσμού του είδους και έχοντας ως σταθερή αξία την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης, εντείνουμε τις προσπάθειές μας για την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας και την ανάπτυξη συνεργασιών με τους τοπικούς φορείς. Στόχος μας είναι το έργο να αποτελέσει παράδειγμα για τη θεσμική αναγνώριση και κατοχύρωση των οικολογικών διαδρόμων, συμβάλλοντας σε ένα βιώσιμο μέλλον για όλους.”

Ο Γιώργος Ηλιόπουλος επιστημονικός συνεργάτης της Περιβαλλοντικής Οργάνωσης για την Άγρια Ζωή και τη Φύση «Καλλιστώ», δήλωσε: “Το έργο των οικολογικών διαδρόμων με την εφαρμογή πρακτικών μέτρων ενίσχυσης της συνδεσιμότητας τους πληθυσμού του ελαφιού, σε συνδυασμό με πρωτοποριακές για την Ελλάδα μεθόδους καταγραφής τη συμπεριφοράς και της χρήσης βιοτόπου από το ελάφι, αποτελούν σημαντικό βήμα για την διάσωσή του είδους.”

Ο Χρήστος Αστάρας, διευθυντής ερευνών στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών (ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ) δήλωσε: “Το παρόν πιλοτικό έργο, εκτός από την συνεισφορά του στην προστασία του ελαφιού στην Αττική – Βοιωτία, είναι ένα σημαντικό βήμα προς την ανάπτυξη μίας εθνικής στρατηγικής για την διασύνδεση των προστατευόμενων περιοχών της χώρας μας.”