Αγορά Ρεύματος: Καμπανάκι για στρεβλώσεις και “βάρος” 1 δισ. για το 2025

Άμεσα μέτρα και υιοθέτηση πρακτικών που ισχύουν σε άλλες αγορές, όπως η Ιταλική, για την διόρθωση στρεβλώσεων στην χονδρεμπορική αγορά ρεύματος και δη στην Αγορά Εξισορρόπησης ζητά με σχετική επιστολή η Ένωση Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας (ΕΒΙΚΕΝ) από την ΡΑΕΕΥ με κοινοποίηση και στον ΑΔΜΗΕ.

Συγκεκριμένα ο πρόεδρος της ΕΒΙΚΕΝ Αντώνης Κοντολέων απευθυνόμενος στον κ. Δημήτριο Φούρλαρη, Αντιπρόεδρο ΡΑΑΕΥ και στον κ. Νικόλαο Μπουλαξή, Γενικό Διευθυντή ρυθμιστικής πολιτικής ΑΔΜΗΕ κάνει λόγο για επιβαρύνσεις στις τελικές τιμές ρεύματος ένεκα της συνεχούς και αδικαιολόγητης αύξησης ενός τεχνικού λογαριασμού, του Λογαριασμού προσαύξησης 3.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η ΕΒΙΚΕΝ, “με την ανεξέλεγκτα αυξανόμενη παραγωγή των ΑΠΕ σε συνδυασμό με την κατά χρονικές περιόδους ανάγκη για σημαντικές εξαγωγές, ο ΑΔΜΗΕ για λόγους ασφάλειας του συστήματος θα αυξάνει, σύμφωνα με τη μέχρι σήμερα ακολουθούμενη πρακτική, τις ποσότητες ανακατανομής κατά περίπτωση.

Οι οποίες μάλιστα αμείβονται αδιαφανώς με pay as bid, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα ελέγχου από τον ΑΔΜΗΕ εάν η εν λόγω προσφορά αντανακλά το πραγματικό κόστος λειτουργίας των μονάδων, οι οποίες καλούνται να λειτουργήσουν εκτός προγράμματος αγοράς” αναφέρει η ΕΒΙΚΕΝ και προσθέτει ότι:

“Από τις αρχές Ιουλίου διαπιστώνουμε ότι καθημερινά ο ΑΔΜΗΕ εντάσσει δύο λιγνιτικές μονάδες (Αγ. Δημήτριος 3 και 4) με constraint, οι οποίες αμείβονται αδιαφανώς με pay as bid, ρύθμιση η οποία θα συνεχιστεί για όλο το καλοκαίρι. Την δε περίοδο Μαρτίου-Ιουνίου του 2025 και όλα τα ΣΚ του Ιουλίου παρακολουθούμε καθημερινά τις ώρες ηλιοφάνειας, οπότε η παραγωγή των ΑΠΕ υπερκαλύπτει το τελικό φορτίο (Ζήτηση – εισαγωγές) με αποτέλεσμα οι τιμές στην DAM να συρρικνώνονται, 4-5 θερμικές μονάδες να εντάσσονται από τον ΑΔΜΗΕ με constraint και να αμείβονται επίσης με pay as bid.

Επισημαίνουμε επίσης ότι και το κόστος του ΛΠ2, ήτοι η αποζημίωση των συμβατικών μονάδων για να διαθέτουν την ισχύ τους στην αγορά εξισορρόπησης, είναι πολύ υψηλό και φθάνει τα 200εκ €. Βάσει των ανωτέρω εκτιμούμε ότι το κόστος της αγοράς εξισορρόπησης το 2025 θα φθάσει και ίσως ξεπεράσει το 1 δις €, εκ των οποίων τα 500εκ θα αφορούν ενέργεια ανακατανομής. Από τα παραπάνω συνάγουμε ότι η σημερινή λειτουργία της αγοράς σε τίποτα δεν θυμίζει λειτουργία ευνομούμενης ευρωπαϊκής αγοράς.”

Η ΕΒΙΚΕΝ υπενθυμίζει από τον Ιούλιο του 2024 παρατηρείται συνεχής αδικαιολόγητη αύξηση του Λογαριασμού προσαύξησης 3 (ΛΠ3) έως και 150% ως προς το 2024. Αύξηση που έχει σαν αποτέλεσμα την υπέρμετρη επιβάρυνση των καταναλωτών και υπερκέρδη κύρια για τα Υ/Η και τα φ.α.

“Επισημαίνουμε το γεγονός, ότι δεν υπάρχει διαφάνεια στις χρεώσεις που διαμορφώνουν το κόστος ανακατανομής, γιατί εκτός των άλλων η αμοιβή των μονάδων που προσφέρουν αυτές τις υπηρεσίες γίνεται βάσει των προσφορών τους (pay as bid). Απλά κάποια στιγμή τα κόστη αυτά ενσωματώνονται στον ΛΠ3.”

Τι ισχύει στο εξωτερικό;

Η ΕΒΙΚΕΝ παραθέτει και πρακτικές που ήδη εφαρμόζονται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ιταλία, η οποία έχει το ίδιο μοντέλο αγοράς εξισορρόπησης της κεντρικής κατανομής (central dispatch).

Όπως αναφέρει, “η Grant Thorton εκπόνησε για λογαριασμό της ΕΒΙΚΕΝ μελέτη (συνημμένη) εξετάζει το πλαίσιο λειτουργίας της ιταλικής Αγοράς Εξισορρόπησης (MSD-Mercato dei Servizi di Dispacciamento), η οποία αποτελεί διακριτό τμήμα του συστήματος αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Ιταλίας και τελεί υπό τη διαχείριση του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς (Terna S.p.A.). Εκτός από τα λειτουργικά και δομικά χαρακτηριστικά της αγοράς εξισορρόπησης, στη μελέτη αξιολογούνται και οι οικονομικές επιβαρύνσεις που προκύπτουν για τους συμμετέχοντες μέσω των σχετικών ρυθμιστικών χρεώσεων (Dispatching Services Fees), με έμφαση στον λογαριασμό προσαυξήσεων (Uplift).”

Σύμφωνα με την ΕΒΙΚΕΝ, “η MSD διαφέρει ουσιωδώς από τις αγορές Επόμενης Ημέρας, καθώς στοχεύει στη διασφάλιση της στιγμιαίας ισορροπίας μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, στη σταθερότητα της συχνότητας και στη διαχείριση ενδοζωνικών συμφορήσεων.

Η συμμετοχή των μονάδων γίνεται μέσω προσφορών σε μηχανισμό pay-as-bid, ενώ στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης TIDE η αγορά μετασχηματίζεται σε ενιαία Αγορά Εξισορρόπησης και Ανακατανομής, με ενσωμάτωση των ευρωπαϊκών πλατφορμών εξισορρόπησης (π.χ. PICASSO και MARI), κατάργηση ορίων εγκατεστημένης ισχύος, δυνατότητα συμμετοχής ΑΠΕ μέσω συγκεντρωτικών μονάδων και εφαρμογή δεκαπεντάλεπτης χρονικής ανάλυσης (ISP) για τον υπολογισμό των αποκλίσεων.

Ο λογαριασμός προσαυξήσεων (Uplift) που δημοσιεύεται από τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς αποτελεί βασικό μηχανισμό ανάκτησης κόστους για τις παρεχόμενες επικουρικές υπηρεσίες.

Υπολογίζεται σε τριμηνιαία (πρόβλεψη) και μηνιαία (τελική εκκαθάριση) βάση, και περιλαμβάνει δύο βασικές κατηγορίες: α) τα καθαρά κόστη προμήθειας πόρων από την MSD, και β) τα κόστη που σχετίζονται με χρεώσεις ανισορροπίας, διορθωτικούς μηχανισμούς για αποτροπή αυθαίρετων κερδών (non-arbitrage fees) και κυρώσεις για μη συμμόρφωση με τις εντολές του Διαχειριστή. Επιπλέον, περιλαμβάνονται επιμέρους χρεώσεις για υπηρεσίες συγκέντρωσης φορτίου (aggregation service), διαχείρισης συμφόρησης και χρήσης διασυνδέσεων.

Συγκρίσεις

“Στο πλαίσιο της συγκριτικής αξιολόγησης” όπως αναφέρει η ΕΒΙΚΕΝ, “αναλύθηκαν τα στοιχεία του κόστους εξισορρόπησης στην Ιταλία και συγκρίθηκαν με την χρέωση των Λογαριασμών Προσαυξήσεων 3 στην Ελλάδα. Η ανάλυση καταδεικνύει ότι οι ελληνικές χρεώσεις είναι συστηματικά υψηλότερες και πιο ευμετάβλητες. Ειδικότερα, η μέση χρέωση ως ποσοστό της Οριακής Τιμής Συστήματος (ΟΤΣ) διαμορφώθηκε στην Ελλάδα στο ~12% την περίοδο 2024-2025 (έως Απρίλιο), έναντι ~3% στην Ιταλία.

Οι αντίστοιχες χρεώσεις ανήλθαν κατά μέσο όρο σε 12.2 €/MWh στην Ελλάδα και 3 €/MWh στην Ιταλία κατά την ίδια περίοδο. Το χάσμα αυτό διευρύνεται αισθητά από το β’ εξάμηνο του 2024 και έπειτα, αντανακλώντας διαρθρωτικές διαφορές στη λειτουργία των αγορών εξισορρόπησης, όπως επίσης και στη μεθοδολογία κατανομής κόστους και εσόδων από τις συγκεκριμένες αγορές.”

Μέτρα

Στο φόντο αυτό η ΕΒΙΚΕΝ αφού σημειώνει ότι είναι θετικό ότι η ΡΑΕΕΥ έχει αναθέσει μελέτη για να υπολογιστούν οι επιπτώσεις μιας μεταρρύθμισης στην Αγορά Εξισορρόπησης, αναφέρει ότι σήμερα η αγορά είναι βαθιά ολιγοπωλιακή, και υπογραμμίζει ότι η ανάπτυξη έστω και στοιχειώδους ανταγωνισμού είναι ζητούμενο.

Καθώς μάλιστα επισημαίνει ότι η προαγορά ισχύος εφεδρείας πριν την DAM με ένα διαγωνισμό μπορεί να αποδειχθεί πολύ ακριβή επιλογή, αναφέρει ότι ένας γόνιμος διάλογος πρέπει να λάβει υπόψη το σχεδιασμό των αγορών όπως αυτή της Ιταλίας.

Σημαντικότερο χαρακτηρίζει το ότι στην Ιταλία γίνεται προαγορά ενέργειας/ισχύος εξισορρόπησης σε έξι περιόδους μέσα και πριν την DAM.