Διαχειριστές ρεύματος: Πώς θα αποφύγουμε τα μπλακ άουτ

Αδυναμία και συνάμα προϋπόθεση για την επίτευξη της ενιαίας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη που θα αποτυπώνεται στην ενιαία τιμή, αποτελούν οι διασυνδέσεις με τα τεχνικά και φυσικά τους όρια να θέτουν ανάλογους περιορισμούς στην διάχυση της ενέργειας από αγορά σε αγορά και κατά συνέπεια στην τάση διαμόρφωσης όμοιων τιμών αγοράς.

Τα παραπάνω υπογράμμισε, μεταξύ άλλων, ο Γιάννης Καμπούρης, στέλεχος του ΑΔΜΗΕ και αντιπρόεδρος της CIGRE, θέλοντας να δείξει ότι η συζήτηση περί λειτουργίας του δικτύου θα πρέπει να γίνεται εν γνώσει τόσο των οικονομικών δεδομένων όσο και των τεχνικών δεδομένων του ηλεκτρικού συστήματος. Όλα αυτά, σε ειδική ημερίδα του Διεθνούς Οργανισμού CIGRE που πραγματοποιήθηκε στο ΕΜΠ με τίτλο “Θωράκιση του Ελληνικού Συστήματος έναντι Blackouts σε Συνθήκες Μεγάλης Διείσδυσης ΑΠΕ”. 

Αν και πασιφανές, εντούτοις, η τεχνική φυσιογνωμία του συστήματος μεταφοράς χρήζει περαιτέρω μελέτης και προσοχής καθώς προκύπτουν προκλήσεις και ζητήματα που δεν απαντώνται απαραίτητα με τον παραδοσιακό τρόπο παρά απαιτείται νέα προσέγγιση, λαμβάνοντας υπόψη την συνολικότερη εικόνα του ενεργειακού μίγματος και του ενεργειακού συστήματος τόσο στο κομμάτι της παραγωγής όσο και στο κομμάτι της κατανάλωσης.

Το σύστημα πλέον διαθέτει περισσότερες ΑΠΕ, λιγότερες «στρεφόμενες μάζες», ανάγκες για μεγάλη μεταφορά ισχύος που προσκρούει στα δεδομένα περιθώρια των διασυνδέσεων, πράγμα που με την σειρά του οριοθετεί τις δυνατότητες για ενιοποίηση της τιμής. Αν και θεωρητικά, η ενιαία αγορά σε επίπεδο Ευρώπης αποσκοπεί στην πρόκριση της φθηνότερης παραγωγής για την κάλυψη της ζήτησης, εντούτοις, αυτό δεν συμβαίνει καθώς οι διαθέσιμες γραμμές μεταφοράς δεν φτάνουν. Ή διαφορετικά «αν είχαμε άφθονη ικανότητα μεταφοράς θα είχαμε μια ενιαία τιμή», πράγμα ωστόσο που δεν συμβαίνει και μένει να δούμε σε ποιο βαθμό και πότε θα συμβεί, δεδομένου ότι οι επενδύσεις στα δίκτυα δεν είναι εύκολη υπόθεση.

Σε κάθε περίπτωση, η υφιστάμενη κατάσταση του συστήματος μεταφοράς και ακολούθως του δικτύου διανομής, όντας σε συνθήκες αυξημένης διείσδυσης ΑΠΕ αλλά και σημαντικών αλλαγών στο κομμάτι της κατανάλωσης και επομένως εν όψει νέας ποιοτικής και ποσοτικής ισορροπίας στο δίπτυχο «προσφορά και ζήτηση», υπογραμμίζει την ανάγκη μεγαλύτερης συνεργασίας και συντονισμού μεταξύ των διαχειριστών.

Σε αυτή την κατεύθυνση, τα περιφερειακά κέντρα συντονισμού, όπως το SEleNe-CC (Southeast Electricity Network Coordination) αναδεικνύονται, θέλοντας και μη, σε «πρωταγωνιστές» για την ορθή και ασφαλή λειτουργία των συστημάτων μεταφοράς, πράγμα που αναμένεται να ενταθεί το επόμενο διάστημα σε συνέχεια και των προβλέψεων των σχετικών ευρωπαϊκών κανονισμών.

Επιγραμματικά, οι βασικές λειτουργίες του του Περιφερειακού Κέντρου Συντονισμού αφορούν στα εξής:

1. Δημιουργία ενός μοντέλου για όλη την γειτονιά της Ευρώπης. Αυτό πρακτικά σημαίνει την ικανότητα υποδοχής και αξιοποίησης των δεδομένων που προκύπτουν από τις επιμέρους ωριαίες προβλέψεις του δικτύου σε βάρος 48ώρου. Οι διαχειριστές διαθέτουν και κοινοποιούν τις σχετικές πληροφορίες που ωστόσο για να καταστούν επεξεργάσιμες και προς αξιοποίηση, χρειάζεται να υπάρξει ένα ενιαίο μοντέλο δικτύου ώστε «όλοι να κάνουν προβλέψεις, αντικρύζοντας την ίδια εικόνα», ασχέτως αν οι προβλέψεις επιβεβαιωθούν ή όχι και σε ποιο βαθμό. Με άλλα λόγια, η ύπαρξη ενός κοινού μοντέλου δικτύου «κάνει πραγματική την κατάσταση ειδικά όταν έχουμε να πάρουμε αποφάσεις γρήγορα».
2. Συντονισμένη ανάλυση ασφάλειας: Σε ημερήσια βάση για το επόμενο 24ώρο, το περιφερειακό κέντρο μελετάει κάθε στιγμιότυπο προκειμένου να εντοπίσει τυχόν συμβάντα που μπορεί να οδηγήσουν σε πρόβλημα ασφάλειας. Η εν λόγω διαδικασία γίνεται βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων που αποτυπώνονται σε μια λίστα από πιθανές διαταραχές και αναλόγως εξετάζεται μία προς μία αν συντρέχει ή όχι.
3. Συντονισμένος υπολογισμός της ικανότητας μεταφοράς μεταξύ των περιοχών, δηλαδή μεταξύ των διασυνδέσεων. Σε αυτή την περίπτωση, τα στελέχη του Κέντρου παίρνουν το μοντέλο της μεθεπόμενης μέρας και το «σκανάρουν» ώρα-ώρα για να δουν ποιο είναι το μέγιστο ποσοστό ισχύος που δύναται να ανταλλαχθεί μεταξύ  των χωρών. Η εν λόγω διαδικασία γίνεται με βάση ορισμένες «δοκιμασίες» με σκόπιμες ανταλλαγές ενέργειας προκειμένου να διαπιστωθούν τα όρια των καλωδίων.
4. Ασφάλεια κάτω από όλες τις συνθήκες. Το συγκεκριμένο καθήκον διακρίνεται σε επιμέρους με πρώτο το κομμάτι της συντήρησης των γραμμών.

Σε γενικές γραμμές, οι Διαχειριστές επιδιώκουν να περιορίζουν χρονικά στο μέτρο του δυνατού τον παροπλισμό των γραμμών, γεγονός που στην περίπτωση μιας διασυνοριακής γραμμής ή πολύ περισσότερο ενός ηλεκτρικού διαδρόμου που διέρχεται περισσότερες από δύο χώρες, η συντήρηση των επιμέρους γραμμών μπορεί να συγχρονιστεί, μετριάζοντας έτσι τον χρόνο εκτός λειτουργίας.

Δεύτερη παράμετρος στο κομμάτι της ασφάλειας αφορά την αξιολόγηση της επάρκειας παραγωγής στην περιοχή ευθύνης σε βάθος εβδομάδας ή και δύο εβδομάδων προκειμένου αν προκύπτουν ζητήματα, να γίνει έγκαιρα η αναγκαία ειδοποίηση προς τους αρμόδιους Διαχειριστές. Τέλος, τα Κέντρα καλούνται συμβουλευτικά – για την ώρα – να συνδράμουν στην αντιμετώπιση έκτακτων συμβάντων, υποβάλλοντας συστάσεις, υπό το πρίσμα του συντονισμού και της συνεργασίας.