Αφαλάτωση: Η δαπανηρή λύση για έναν διψασμένο κόσμο

Κάθε πρωί, ο Χρίστος Παπαπέτρου κοιτάζει προς τον ουρανό. “Όλοι το κάνουμε”, λέει ο επικεφαλής της αγροτικής ένωσης της Κύπρου. “Ελπίζουμε σε σύννεφα, σε βροχή”. Αλλά καθώς το νησί μπαίνει στον τρίτο συνεχόμενο χρόνο ξηρασίας, δεν υπάρχει σχεδόν κανένα σημάδι για κάτι τέτοιο.

Αυτό το καλοκαίρι, για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία, η Κύπρος θα αναγκαστεί να εισάγει ντομάτες, καρπούζια και άλλα προϊόντα που επί χρόνια καλλιεργούσε, καθώς οι αγρότες δεν μπορούν να αρδεύσουν. Η κυβέρνηση έχει μειώσει στο μισό την παροχή νερού για αγροτική χρήση, διακόπτοντας εντελώς την άρδευση εποχικών καλλιεργειών.

«Το έχουμε αποδεχθεί», λέει ο Παπαπέτρου. «Αλλά ας μην προσποιούμαστε πως είναι απλώς πρόβλημα των αγροτών. Αφορά ολόκληρη τη χώρα. Οι τιμές θα εκτοξευθούν».

Καθώς η κλιματική αλλαγή κάνει τις βροχοπτώσεις πιο ασταθείς και τα υπόγεια ύδατα εξαντλούνται, οι κυβερνήσεις παγκοσμίως αναζητούν λύσεις για να διατηρήσουν τη ροή του νερού — μια ευκαιρία για τον ταχέως αναπτυσσόμενο κλάδο της αφαλάτωσης, ο οποίος, σύμφωνα με μελετητές της αγοράς, αναμένεται να ξεπεράσει τα $20 δισ. έως το 2027. Το 2024, η εκτίμηση ήταν κάτω από $15 δισ.

Στην Κύπρο, χρόνια υποεπένδυσης, κατακερματισμένης πολιτικής και εξάρτησης από τη βροχή έχουν οδηγήσει το υδροδοτικό σύστημα κοντά στην κατάρρευση. Στις αρχές Ιουνίου, οι 18 κύριες δεξαμενές της χώρας ήταν γεμάτες μόλις κατά 21,7%. Πριν πέντε χρόνια, το ποσοστό ήταν 97%.

Η προσφυγή στην ενεργοβόρα αφαλάτωση θεωρείται πλέον η μόνη βιώσιμη επιλογή. Η Κύπρος διαθέτει ήδη τέσσερις μεγάλες μονάδες αφαλάτωσης που ενεργοποιούνται σε περιόδους λειψυδρίας. Η Μαρία Παναγιώτου, υπουργός Γεωργίας, έχει θέσει την αφαλάτωση στο επίκεντρο ενός επείγοντος σχεδίου 28 σημείων για το νερό, με στόχο να καλύψει πλήρως τις ανάγκες της χώρας σε πόσιμο νερό μέσω αφαλάτωσης μέσα σε δύο έως τρία χρόνια, λειτουργώντας τις μονάδες ανελλιπώς.

Το μεσογειακό αυτό κράτος είναι μία μόνο από τις χώρες στη ζώνη υδατικής πίεσης που διευρύνεται παγκοσμίως, καλύπτοντας μια έκταση από την Ινδία μέχρι τη Βόρεια Αμερική, με τμήματα του Ειρηνικού και της νότιας Αφρικής να επηρεάζονται επίσης. Υπολογίζεται ότι ένας στους δέκα ανθρώπους ζει πλέον σε χώρα που, σύμφωνα με τον Οργανισμό Υδάτων του ΟΗΕ, βρίσκεται σε «υψηλή ή κρίσιμη υδατική πίεση».

Καθώς αυξάνεται ο πληθυσμός και η οικονομική δραστηριότητα, «οι κοινωνίες διψούν όλο και περισσότερο», λέει ο Kaveh Madani, διευθυντής του UN University Institute for Water, Environment and Health. «Διαθέτουμε περιορισμένους ανανεώσιμους υδάτινους πόρους που γίνονται ακόμη πιο περιορισμένοι λόγω της κλιματικής αλλαγής».

Η διαδικασία αφαλάτωσης έχει βελτιωθεί δραστικά τις τελευταίες δεκαετίες, με τελικό στόχο την απομάκρυνση από την αρχαία τεχνική του βρασμού θαλασσινού νερού και την εφαρμογή μιας πιο εξελιγμένης τεχνολογίας, της αντίστροφης όσμωσης, η οποία χρησιμοποιεί μικροσκοπικούς πόρους σε ειδικά σχεδιασμένες μεμβράνες για να φιλτράρει το αλάτι.

Ο καθηγητής Nidal Hilal, διευθυντής του Water Research Center στο NYU Abu Dhabi, εκτιμά ότι η παγκόσμια αύξηση της δυνατότητας αφαλάτωσης κυμαίνεται μεταξύ 6% και 12% ετησίως.

Αλλά τόσο η παλαιότερη θερμική τεχνική, όσο και η νεότερη έκδοση έχουν τα ίδια προβλήματα: απαιτούν τεράστιες ποσότητες ενέργειας για τη λειτουργία των μονάδων και η διαδικασία παράγει ρύπανση με τη μορφή εξαιρετικά αλμυρού νερού.

Τώρα, με την αύξηση της ζήτησης, εταιρείες και κυβερνήσεις από τη Μέση Ανατολή και πέρα από αυτήν επενδύουν δισεκατομμύρια στην αναβάθμιση των υποδομών αφαλάτωσης που απαιτούνται σε έναν θερμότερο, ξηρότερο κόσμο, προσπαθώντας παράλληλα να αντιμετωπίσουν τις δυσάρεστες επιπτώσεις της τεχνολογίας.

«Παράγεται μεγάλη ποσότητα άλμης. Επηρεάζει το οικοσύστημα. Σημαντικά», λέει ο Madani.

Κι όμως, για ορισμένες χώρες, η αφαλάτωση είναι η μόνη άμεση απάντηση. «Τώρα σκεφτόμαστε ακόμη και την αφαλάτωση και μεταφορά νερού… όπως μεταφορά νερού για 800 χιλιόμετρα», προσθέτει. «Ακούγεται τρελό, αλλά οι άνθρωποι είναι απελπισμένοι».

Η κινητήρια δύναμη πίσω από τον εκσυγχρονισμό της αφαλάτωσης είναι οι κοινότητες γύρω από τον Κόλπο, των οποίων η ύπαρξη εξαρτάται από τη διαδικασία.

Το πλούσιο σε πετρέλαιο κράτος του Κουβέιτ, το οποίο δεν έχει ποτάμια και κάποτε αναγκαζόταν να μεταφέρει γλυκό νερό από το γειτονικό Ιράκ, πρωτοστάτησε στη χρήση της τεχνολογίας στη Μέση Ανατολή εγκαινιάζοντας την πρώτη του μονάδα αφαλάτωσης το 1951.

Ακολούθησαν γρήγορα οι επίσης άνυδροι γείτονές του. Σήμερα, η ξηρή περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής αντιπροσωπεύει περίπου το 70% της παγκόσμιας δυναμικότητας αφαλάτωσης, σύμφωνα με το EU Blue Economy Observatory. Οι μεγαλύτερες μονάδες της περιοχής μπορούν πλέον να καλύψουν τις ανάγκες σε νερό για περισσότερα από 1 εκατ. άτομα.

Κάτω από την κυματιστή επιφάνεια της Αραβικής Θάλασσας, χιλιάδες κυβικά μέτρα νερού ρέουν σε σωλήνες αρκετά ψηλούς ώστε να μπορεί να σταθεί μέσα τους ένας άνθρωπος, οι οποίοι εκτείνονται πάνω από ένα χιλιόμετρο ως τη μεγαλύτερη μονάδα αφαλάτωσης του Ομάν, την Barka IV, που χρησιμοποιεί αντίστροφη όσμωση.

Η άντληση του θαλασσινού νερού στη μονάδα είναι δύσκολη. Πρέπει να γίνεται απαλή αναρρόφηση, ώστε να μην εισέλθουν θαλάσσιοι οργανισμοί. Ένα τείχος από φυσαλίδες περιβάλλει τους σωλήνες εισαγωγής για να αποτρέπει τις μέδουσες.

Το αλμυρό νερό που καταλήγει στις δεξαμενές είναι πράσινο από τα φύκια, τα οποία εν συνεχεία πρέπει να ωθούνται στην επιφάνεια με τη βοήθεια αέρα, δημιουργώντας ένα λασπώδες «χαλί» που αφαιρείται πριν το φιλτράρισμα. Οι αυξανόμενες ανθοφορίες φυκιών στην Αραβική Θάλασσα απειλούν τη λειτουργία της αφαλάτωσης: «Πολλαπλές εισροές μπορούν να σταματήσουν τη μονάδα», λέει ένας εργαζόμενος.

Αυτή η προεπεξεργασία πρέπει να ολοκληρωθεί πριν το νερό διοχετευθεί υπό υψηλή πίεση μέσα από ευαίσθητες μεμβράνες. Στη συνέχεια, προστίθενται μέταλλα στο καθαρό νερό. Η υπεραλμυρή άλμη που απομένει διαχέεται πίσω στη θάλασσα.

Η θάλασσα στον Κόλπο είναι «το δυσκολότερο νερό για αφαλάτωση στον πλανήτη», σύμφωνα με τον Hilal του NYU Abu Dhabi. Ο ημίκλειστος Κόλπος είναι πολύ πιο αλμυρός από μεγαλύτερες, ανοιχτές υδάτινες μάζες όπως ο Ατλαντικός Ωκεανός. Και «όσο υψηλότερη η συγκέντρωση αλατιού, τόσο περισσότερη ενέργεια απαιτείται για την αφαλάτωση», λέει ο Hilal, προσθέτοντας ότι η κατάσταση επιβαρύνεται από την υψηλή «θολότητα» του νερού, λόγω των θαλάσσιων διαδρομών και της παρουσίας λυμάτων.

Η βιομηχανία έχει προσπαθήσει να μειώσει την κατανάλωση ενέργειας μεταβαίνοντας στην αντίστροφη όσμωση, όπως στο Barka IV, που είναι πολύ λιγότερο ενεργοβόρα. «Απαιτεί περίπου το ένα τέταρτο ή ακόμη και το ένα πέμπτο της ενέργειας που χρειάζεται η θερμική αφαλάτωση», εξηγεί ο Hilal. «Η τεχνολογία των μεμβρανών έχει αναπτυχθεί πολύ και, κατά τη γνώμη μου, μόλις ξύσαμε την επιφάνεια».

Η μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης έχει κάνει την παραγωγή αφαλατωμένου νερού λιγότερο ρυπογόνα, όσον αφορά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, και έχει μειώσει το κόστος. Στο Ισραήλ, το νερό που παράγεται από τη μονάδα Sorek B κοστολογείται περίπου στα 40 σεντς ανά κυβικό μέτρο — ποσότητα επαρκής για 25 ντους, σύμφωνα με τη Thames Water. Η εταιρεία Dewa του Ντουμπάι θα αγοράζει το νερό από τη μονάδα Hassyan, που ξεκινά τη λειτουργία της το 2026, στα 37 σεντς ανά κυβικό μέτρο.

«Έχουμε επενδύσει πολλά στην έρευνα και ανάπτυξη για να μειώσουμε αυτήν την κατανάλωση ενέργειας», λέει η Estelle Brachlianoff, διευθύνουσα σύμβουλος της εταιρείας ενέργειας και νερού Veolia. «Έχουμε μειώσει το κόστος κατά πέντε φορές τα τελευταία 12 χρόνια».

Η γαλλική πολυεθνική, αξίας 22,4 δισεκατομμυρίων ευρώ, είναι μία από τις επιχειρήσεις κοινής ωφελείας και μηχανικής που επωφελούνται από την αυξανόμενη υδατική ανασφάλεια στον πλανήτη. Η εταιρεία δηλώνει ότι το 18% της παγκόσμιας δυναμικότητας αφαλάτωσης λειτουργεί ήδη με δική της τεχνολογία.

Οι ακαδημαϊκοί ερευνητές επικεντρώνονται στη βελτίωση των μεμβρανών, αναζητώντας υλικά και τεχνικές που θα αποτρέψουν την απόφραξή τους από κατάλοιπα, η οποία μειώνει τη διάρκεια ζωής τους.

Και υπάρχουν ελπίδες ότι η αντίστροφη όσμωση μπορεί να γίνει ακόμη πιο ενεργειακά αποδοτική. Στις ΗΠΑ, δοκιμάζεται η λεγόμενη αφαλάτωση βαθέων υδάτων, η οποία αξιοποιεί την ίδια την πίεση του ωκεανού για να ωθήσει το θαλασσινό νερό μέσα από τις μεμβράνες.

Αλλά τα οφέλη της φθηνότερης αφαλάτωσης δεν τα απολαμβάνουν όλοι. Η Κύπρος χρησιμοποιεί αντίστροφη όσμωση αλλά εισάγει ορυκτά καύσιμα για να τη λειτουργήσει, με αποτέλεσμα το κόστος να φτάνει τα €1,50 ανά κυβικό μέτρο – σχεδόν πέντε φορές περισσότερο από τη μονάδα Hassyan στο Ντουμπάι.

Η κυβέρνηση σχεδιάζει να ανακαινίσει τα αντλιοστάσια με ηλιακούς συλλέκτες, αλλά ο χώρος στο νησί είναι περιορισμένος και το δίκτυό του δεν διαθέτει την ικανότητα αποθήκευσης για να υποστηρίξει σταθερή παροχή. «Η αφαλάτωση δεν μπορεί να λειτουργεί σποραδικά», λέει η Παναγιώτα Χατζηγεωργίου, πρώην επικεφαλής του τμήματος ανάπτυξης υδάτων. «Χρειάζεται σταθερή παροχή ενέργειας».

Ο Κόλπος εξακολουθεί να βασίζεται στην παλαιότερη τεχνολογία, η οποία έχει μακρά διάρκεια ζωής. Το Ντουμπάι, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Αραβικού Κόλπου σε πληθυσμό μετά το Ριάντ, λαμβάνει το 86% του αφαλατωμένου νερού του μέσω θερμικής απόσταξης.

Οι εταιρείες της περιοχής δηλώνουν ότι θέλουν να το αλλάξουν αυτό. Η Taqa, η εταιρεία κοινής ωφελείας του Άμπου Ντάμπι που προμηθεύει την πόλη με αφαλατωμένο νερό, στοχεύει το 66% της δυναμικότητας αφαλάτωσης της να βασίζεται στην αντίστροφη όσμωση έως το 2030, από 40% σήμερα. Έχει επίσης προσθέσει 70 megawatt ηλιακής ενέργειας στη μονάδα της στην Taweelah, που χρησιμοποιεί αντίστροφη όσμωση, για να μειώσει τη χρήση ορυκτών καυσίμων.

«Προτεραιότητά μας είναι να είμαστε πιο αποδοτικοί», λέει ο διευθύνων σύμβουλος της Taqa, Jasim Husain Thabet. «Γι’ αυτό προχωράμε στην εφαρμογή περισσότερων μονάδων αντίστροφης όσμωσης», ενώ παράλληλα εξετάζονται άλλες πρωτοβουλίες, όπως η επαναχρησιμοποίηση λυμάτων και η μείωση των απωλειών από διαρροές σωλήνων. «Είναι απολύτως κρίσιμο να αξιοποιούμε κάθε σταγόνα νερού», προσθέτει ο Thabet.

Η Sophie Bertrand, αναπληρώτρια διευθύντρια εμπορικού συντονισμού στη Suez International, η οποία προσφέρει υπηρεσίες διαχείρισης νερού και λυμάτων, υποστηρίζει ότι η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μειώνει επίσης το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της αντίστροφης όσμωσης, ενώ οι παλιές μονάδες απόσταξης θα αντικατασταθούν σταδιακά. «Οι περισσότερες προσκλήσεις υποβολής προσφορών ζητούν αντίστροφη όσμωση και οι παλιές μονάδες απόσταξης θα αντικατασταθούν… τα επόμενα χρόνια», λέει.

Ακόμη κι αν οι εκπομπές αερίων από την αφαλάτωση μειώνονται, παραμένει το δυσεπίλυτο πρόβλημα της άλμης, της υπεραλμυρής ουσίας που απομένει μετά την εξαγωγή του καθαρού νερού.

Η παγκόσμια παραγωγή άλμης από την αφαλάτωση φτάνει τα 150 εκατ. κυβικά μέτρα την ημέρα, σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες. Το παχύρρευστο, γαλακτώδες αυτό υγρό απορρίπτεται γενικά πίσω στη θάλασσα. Μια μελέτη συνέδεσε την άλμη της αφαλάτωσης με λεύκανση κοραλλιών στον Κόλπο της Άκαμπα, ενώ άλλες εντόπισαν επιπτώσεις στην θαλάσσια ζωή στον βυθό γύρω από τα σημεία εκφόρτισης.

Η Κύπρος ανησυχεί ιδιαίτερα για τις επιπτώσεις της άλμης στη Μεσόγειο. «Για κάθε κυβικό μέτρο γλυκού νερού, σχεδόν μισό κυβικό μέτρο άλμης απορρίπτεται», λέει η Χατζηγεωργίου. Το νησί χρησιμοποιεί υποθαλάσσιους αγωγούς και διαχυτήρες για να διασπείρει την άλμη έως και 2 χλμ. από την ακτή, μακριά από ευαίσθητα οικοσυστήματα, και «δεν υπάρχουν ενδείξεις ζημιάς μέχρι στιγμής, αλλά πρέπει να παραμείνουμε σε επιφυλακή», λέει.

Στον μικρό και ρηχό Κόλπο, που εξυπηρετεί περισσότερες από 800 μονάδες αφαλάτωσης, η απόρριψη άλμης έχει οδηγήσει σε ανησυχίες σχετικά με την αυξανόμενη συγκέντρωση αλατιού και τις επιπτώσεις σε ευαίσθητα είδη.

«Υπάρχουν προκλήσεις με την απόρριψη άλμης», αναγνωρίζει ο Thabet της Taqa. «Δεν περιορίζονται σε εμάς, είναι πρόβλημα ολόκληρης της βιομηχανίας που απαιτεί συλλογική δράση».

Ακαδημαϊκοί στη Σαουδική Αραβία, τον μεγαλύτερο παραγωγό αφαλατωμένου νερού παγκοσμίως, προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της άλμης. Ο καθηγητής Zhiping Lai, στο King Abdullah University of Science and Technology, εξορύσσει την άλμη για πολύτιμα στοιχεία όπως το λίθιο και το κάλιο, τα οποία έχουν εμπορικές χρήσεις.

Η ομάδα του έχει δημοσιεύσει στο περιοδικό Science μια νέα μέθοδο εξαγωγής λιθίου, που χρησιμοποιείται στην παραγωγή μπαταριών, και ο Lai έχει ιδρύσει μια start-up με στόχο την εμπορική αξιοποίηση της νέας τεχνικής.

«Κατ’ αρχήν, αν μπορούσαμε να εξάγουμε λίθιο από την άλμη, αυτό θα μπορούσε να ενισχύσει την οικονομική βιωσιμότητα για την επίλυση του προβλήματος», λέει ο Lai. Αν και το λίθιο υπάρχει σε πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις στην άλμη, «το βασίλειο είναι πρόθυμο να καταβάλει προσπάθειες για την επίλυση αυτής της πρόκλησης».

Με την αφαλάτωση να αποτελεί τόσο υψηλή προτεραιότητα στον Κόλπο, η επικεφαλής της Veolia, Estelle Brachlianoff, λέει ότι οι κυβερνήσεις εκεί έχουν βρει επιτυχημένα μοντέλα ανάθεσης και χρηματοδότησης των έργων. Συνήθως πρόκειται για συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, προσθέτει, με «ειδική χρηματοδότηση, συγκεκριμένα μοντέλα take-or-pay από τον πελάτη». Στάθηκε ιδιαίτερα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία έχουν αναθέσει στη Veolia τρία έργα τα τελευταία χρόνια, όλα μέσω μοντέλων συμπράξεων ιδιωτικού και δημόσιου τομέα.

Η Veolia αναφέρει ότι η αγορά της Μέσης Ανατολής ήταν η ταχύτερα αναπτυσσόμενη πέρυσι στις διάφορες υπηρεσίες της. Οι «τεχνολογίες νερού» αποτελούν μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες υπηρεσίες της παγκοσμίως, με πωλήσεις σχεδόν €5 δισ. πέρυσι.

Η Μέση Ανατολή «ήξερε ανέκαθεν ότι το νερό ήταν απολύτως απαραίτητο για τη βιομηχανία. Έτσι έχουμε μονάδες αφαλάτωσης για να εξυπηρετούμε διυλιστήρια στη Μέση Ανατολή, όχι μόνο τον πληθυσμό ή τη βιομηχανία», λέει η Brachlianoff. «Αυτή η επίγνωση ότι χρειάζεσαι νερό για τα πάντα, είναι κάτι στο οποίο η Ευρώπη υστερεί σημαντικά».

Η Veolia έχει πολλούς πολυεθνικούς ανταγωνιστές. Η ισπανική Acciona, της οποίας ο τομέας νερού είχε έσοδα €1,2 δισ. το 2024, έχει συμβόλαια για τη λειτουργία μονάδων αφαλάτωσης από το Περθ της Αυστραλίας μέχρι το Κατάρ, και κεφαλαιοποίηση αγοράς €9,3 δισ. Η νοτιοκορεατική Doosan Enerbility λειτουργεί επίσης μονάδες αφαλάτωσης σε όλο τον Κόλπο.

Οι κατασκευαστές υποδομών της Μέσης Ανατολής επιδιώκουν επίσης να εξάγουν την τεχνογνωσία τους στην αφαλάτωση. Η ACWA Power, εισηγμένη στο χρηματιστήριο του Ριάντ, είναι ο μεγαλύτερος πάροχος ηλεκτρισμού και νερού στην περιοχή. Δηλώνει ότι ελέγχει πάνω από το ένα τέταρτο του αφαλατωμένου νερού σε Σαουδική Αραβία, ΗΑΕ, Ομάν και Μπαχρέιν.

«Τώρα κοιτάζουμε εκτός [Κόλπου]», λέει ο διευθύνων σύμβουλος Marco Arcelli. «Ελπίζουμε σύντομα να υπογράψουμε συμφωνίες στο Αζερμπαϊτζάν, τη Σενεγάλη. Εξετάζουμε έργα στην Κίνα, τη Μαλαισία, τις Φιλιππίνες. Μας καλούν πολλές χώρες — ακόμη και η πατρίδα μου η Ιταλία, ή η νότια Ευρώπη, ζητούν την τεχνογνωσία μας για να λύσουν τα προβλήματα του μέλλοντος».

Ωστόσο, ορισμένοι ειδικοί προειδοποιούν ότι η αφαλάτωση, αν και κερδοφόρα για τις εταιρείες, δεν αποτελεί πανάκεια για την έλλειψη νερού. Οι χώρες επενδύουν επίσης στη βελτίωση των υποδομών ύδρευσης.

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, για παράδειγμα, δάνεισε περίπου €400 εκατ. σε έργα ύδρευσης στην Ισπανία πέρυσι, χρηματοδοτώντας την ανακαίνιση ή εγκατάσταση 2.000 χλμ. αγωγών. Μεταξύ 2023 και 2024, η Καλιφόρνια, που πλήττεται από ξηρασία, δαπάνησε $63 εκατ. για έργα ανακύκλωσης, συλλογής και αποθήκευσης νερού. Την περασμένη εβδομάδα, η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε επείγοντα έργα ύδρευσης για την αντιμετώπιση της πτώσης των επιπέδων των ταμιευτήρων, περιλαμβανομένης καμπάνιας ενημέρωσης του κοινού και σχεδίων για τη συγχώνευση εκατοντάδων υπερχρεωμένων τοπικών φορέων ύδρευσης, ώστε να ενισχυθεί η εποπτεία και η ανθεκτικότητα.

«Έχουμε το εμπορικό σύστημα από τη μια, και τις απελπισμένες κυβερνήσεις από την άλλη», λέει ο Madani του UN University. «Είναι πολύ πιο εύκολο να αυξήσεις την προσφορά παρά να μειώσεις την κατανάλωση».

Προσθέτει ότι η μείωση της χρήσης νερού και η αξιοποίηση των λυμάτων είναι επίσης κρίσιμες. «Η αφαλάτωση μπορεί και θα παίξει σημαντικό ρόλο… Αλλά δεν είναι η λύση. Αυτό σημαίνει ότι η κατασκευή της μεγαλύτερης μονάδας αφαλάτωσης στη χώρα του, δεν είναι απαραίτητα λόγος για να πανηγυρίζει κανείς.»

Γραφικά από τους Janina Conboye , Molly Taylor , Ian Bott και Aditi Bhandari