Είμαστε έτοιμοι να μπούμε σε μια εποχή ελεύθερου χρόνου; Μην ποντάρετε σε αυτό

Η ιδέα ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μας φέρει σε ένα μέλλον στο οποίο θα δουλεύουμε μόνο τρεις ημέρες την εβδομάδα μπορεί να ακούγεται για πολλούς σαν ένα ουτοπικό όνειρο. Αλλά ορισμένοι επενδυτές στοιχηματίζουν πολλά χρήματα σε αυτό.

Ο Ari Emanuel, ατζέντης ταλέντων του Χόλιγουντ και μεγιστάνας του αθλητισμού, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι συγκέντρωσε σχεδόν 3 δισεκατομμύρια δολάρια για να στήσει μια νέα επιχείρηση διοργάνωσης εκδηλώσεων, εκτιμώντας ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μειώσει τη διάρκεια της εργάσιμης εβδομάδας και θα δώσει στους ανθρώπους περισσότερο ελεύθερο χρόνο για να παρακολουθήσουν ζωντανά αθλητικά γεγονότα και μουσική.

Η ιδέα ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα οδηγήσει σε μια έκρηξη ελεύθερου χρόνου αναφέρθηκε επίσης ως μέρος της αιτιολόγησης για την εξαγορά της εταιρείας βιντεοπαιχνιδιών Electronic Arts τον περασμένο μήνα έναντι 55 δισεκατομμυρίων δολαρίων από μια κοινοπραξία που υποστηρίζεται από τη Σαουδική Αραβία.

Είναι καλό στοίχημα αυτό; Η ιδέα ότι η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να επιτρέψει στους ανθρώπους να δουλεύουν λιγότερες ώρες δεν είναι εξωπραγματική.

Από τον 19ο αιώνα, οι εργάσιμες ώρες σε πολλές βιομηχανικές χώρες μειώνονταν σταδιακά καθώς οι οικονομίες γίνονταν πλουσιότερες. Πράγματι, αυτή η αύξηση στον ελεύθερο χρόνο θεωρείται από τον ιστορικό Benjamin Hunnicutt ως “ευλογία της τεχνολογίας” στο βιβλίο του Free Time.

Ο τυπικός εργαζόμενος στο Ηνωμένο Βασίλειο σήμερα, για παράδειγμα, εργάζεται περίπου τις μισές ώρες την εβδομάδα από ό,τι οι συνάδελφοί του στα μέσα του 19ου αιώνα.

Αλλά για να πιστέψει κανείς ότι μια παρόμοια τάση θα επαναληφθεί, πρέπει να υποθέσει τρία πράγματα.

Πρώτον: ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα προσφέρει μια σημαντική ώθηση στην παραγωγικότητα. Για την ώρα, αυτό είναι εξαιρετικά αβέβαιο. Ενώ μερικοί επαγγελματίες, όπως οι προγραμματιστές υπολογιστών, αναφέρουν τεράστια εξοικονόμηση παραγωγικότητας στις δικές τους θέσεις εργασίας, υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία για σημαντικά κέρδη σε μακροοικονομικό επίπεδο.

Πράγματι, ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι η βιασύνη για την υιοθέτηση της γενετικής τεχνητής νοημοσύνης έχει επιδράσει αρνητικά στην παραγωγικότητα σε δουλειές γραφείου. Ένα πρόσφατο άρθρο του Harvard Business Review επινόησε τον όρο «workslop» για να περιγράψει την εξάπλωση της “μη χρήσιμης εργασίας χαμηλής προσπάθειας που δημιουργείται από τεχνητή νοημοσύνη”, η οποία απλώς “μεταθέτει το βάρος της εργασίας προς τα κάτω, απαιτώντας από τον δέκτη να ερμηνεύσει, να διορθώσει ή να επαναλάβει την εργασία”.

Ωστόσο, μπορεί να χρειαστεί χρόνος για να αξιοποιήσουν στο έπακρο οι εταιρείες τη νέα τεχνολογία. Τα κέρδη παραγωγικότητας από την εφεύρεση του ηλεκτρισμού και του υπολογιστή χρειάστηκαν δεκαετίες για να αποδώσουν. Και ενώ ο αντίκτυπος της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης στις εργασίες γραφείου, τραβάει το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής μας, τα αυτόνομα ρομπότ μπορεί να έχουν μεγαλύτερες επιπτώσεις σε χώρους εργασίας που οι περισσότεροι άνθρωποι δεν παρατηρούν, όπως τα ορυχεία και οι αποθήκες.

Δεύτερον, πρέπει να υποθέσουμε ότι τα οικονομικά οφέλη θα κατανεμηθούν ευρέως. Αυτό, επίσης, είναι αβέβαιο. Αν και η αυξανόμενη παραγωγικότητα έχει ιστορικά αυξήσει το μέσο βιοτικό επίπεδο, μακροπρόθεσμα, υπήρξαν φορές και περιοχές όπου αυτά καθυστέρησαν για δεκαετίες, όπως στην αρχή της βιομηχανικής επανάστασης. Τώρα, όπως και τότε, πολλά θα εξαρτηθούν από την ατομική ή συλλογική δύναμη των εργαζομένων να διεκδικήσουν ένα μερίδιο των εσόδων.

Τρίτον, πρέπει να πιστέψετε ότι οι εργαζόμενοι θα “εκμεταλλευτούν” αυτά τα κέρδη σε μορφή επιπλέον ελεύθερου χρόνου, αντί για υψηλότερο εισόδημα. Αλλά θα το κάνουν;

Σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες, υπήρξε επιβράδυνση στη μείωση των εργάσιμων ωρών τα τελευταία χρόνια. Το βιβλίο του Hunnicutt έχει υπότιτλο «Το Ξεχασμένο Αμερικανικό Όνειρο» επειδή οι εργαζόμενοι στις ΗΠΑ φαίνεται να έχουν εγκαταλείψει την επιδίωξη λιγότερων ωρών εργασίας από τη δεκαετία του 1970.

Παρά την αυξανόμενη παραγωγικότητα, οι μέσες εβδομαδιαίες ώρες εργασίας στις ΗΠΑ έχουν παραμείνει στάσιμες από τότε.

Αντί να ανταλλάσσουν το εισόδημά τους με αναψυχή, οι άνθρωποι με τους υψηλότερους μισθούς είναι αυτοί που τείνουν να εργάζονται τις περισσότερες ώρες.

Πράγματι, οι Αμερικανοί είναι τόσο “αφοσιωμένοι” εργαζόμενοι, που περισσότερο από το 40% όσων λαμβάνουν άδεια μετ’ αποδοχών από τους εργοδότες τους δεν παίρνουν καν ολόκληρο το επίδομά τους (συχνά πενιχρό για τα ευρωπαϊκά πρότυπα), σύμφωνα με έρευνα του Pew Research Center. Γιατί συμβαίνει αυτό; Κάποιοι οικονομολόγοι πιστεύουν ότι δεν υπάρχει απλώς όριο στις υλικές μας επιθυμίες ή στην επιθυμία μας να “συμβαδίσουμε με τους άλλους”. Οι εταιρικές προσδοκίες και ο φόβος της απώλειας θέσεων εργασίας παίζουν επίσης ρόλο.

Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μια διαφορετική κατανομή της εργασίας και του ελεύθερου χρόνου είναι αδύνατη. Όπως έγραψα πρόσφατα, η Ολλανδία έχει ήδη προχωρήσει αθόρυβα προς μια τετραήμερη εβδομάδα εργασίας με τις λιγότερες ώρες εργασίας στην ΕΕ. Πολλά εξαρτώνται από τις επιχειρήσεις και τον πολιτισμό.

Θα εισαγάγει η τεχνητή νοημοσύνη μια εποχή ελεύθερου χρόνου; Δεν είναι ένα οικονομικά ανέφικτο όνειρο, αλλά σε αντίθεση με τον Ari Emanuel, δεν θα στοιχημάτιζα σε αυτό. Και ακόμα κι αν συμβεί σε ορισμένες οικονομίες, οι ΗΠΑ είναι πιθανώς το τελευταίο μέρος που θα περίμενα να το δω.

Παρά ταύτα, ίσως να υπάρχει κάποια παρηγοριά για τους επενδυτές αυτών των μεγάλων ποσών. Ένα εναλλακτικό δυστοπικό αποτέλεσμα, στο οποίο μια χούφτα ανθρώπων γίνεται εξαιρετικά πλούσια και όλοι οι υπόλοιποι επιβιώνουν με ένα βασικό εισόδημα από την κυβέρνηση, θα μπορούσε επίσης να είναι συμβατό με μια άνθηση ακριβών ζωντανών εκδηλώσεων για λίγους, και ηλεκτρονικών παιχνιδιών για τις μάζες.