Ετοιμαστείτε για μια κατάρρευση πριν τη χρυσή εποχή της AI

Η τεράστια επένδυση σε υποδομές τεχνητής νοημοσύνης που πραγματοποιείται σήμερα, πιθανότατα συνιστά την μεγαλύτερη και ταχύτερη ανάπτυξη μιας τεχνολογίας γενικής χρήσης στην ιστορία.

Φέτος και του χρόνου, οι Google, Amazon, Microsoft και Meta θα δαπανήσουν το ασύλληπτο ποσό των 750 δισ. δολαρίων σε data centres για να τροφοδοτήσουν τα μοντέλα AI τους, με τη Morgan Stanley να προβλέπει ότι οι συνολικές παγκόσμιες δαπάνες σε αυτόν τον τομέα θα φτάσουν τα 3 τρισ. δολάρια έως το 2029.

Όμως οι ανήσυχοι επενδυτές ρωτούν όλο και περισσότερο: ποια απόδοση θα έχει αυτή η τεράστια δαπάνη κεφαλαίου; Η ιστορία υποδηλώνει ότι έχουν δίκιο να είναι νευρικοί.

Λίγοι μελετητές είναι καταλληλότεροι για να τοποθετήσουν την Τεχνητή Νοημοσύνη σε ιστορική προοπτική από την Carlota Perez, συγγραφέα του “Technological Revolutions and Financial Capital: The Dynamics of Bubbles and Golden Ages”.

Στο βιβλίο της, η Perez εντοπίζει πέντε μεγάλες τεχνολογικές επαναστάσεις: τη βιομηχανική επανάσταση στα τέλη του 18ου αιώνα· την επανάσταση του ατμού, του άνθρακα και των σιδηροδρόμων στη δεκαετία του 1830· την επανάσταση του χάλυβα και της βαριάς μηχανικής τη δεκαετία του 1870· την εποχή της μαζικής παραγωγής στις αρχές του 20ού αιώνα· και την επανάσταση της πληροφορικής που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970. Η Perez θεωρεί την AI ως προέκταση αυτής της πέμπτης τεχνολογικής επανάστασης.

Υποστηρίζει επίσης ότι αυτές οι επαναστάσεις ακολουθούν έναν αρκετά προβλέψιμο κύκλο. Μια αρχική φάση εγκατάστασης, οδηγεί σε πολλή δημιουργική καταστροφή και κοινωνική αναστάτωση, καθώς βιομηχανίες και περιοχές ανατρέπονται.

Αυτό συνήθως συνοδεύεται από υπερεπένδυση, χρηματοοικονομική μανία και χρηματιστηριακές φούσκες.

Ωστόσο, αυτές οι φούσκες είναι συχνά παραγωγικές, καθώς χρηματοδοτούν τη δημιουργία κρίσιμων υποδομών που επιτρέπουν την επακόλουθη μαζική ανάπτυξη της τεχνολογίας — όπως η κατασκευή σιδηροδρόμων ή δικτύων ηλεκτρισμού — και φέρνουν ευρύτερα οικονομικά οφέλη. Όσον αφορά την AI, παραμένουμε σε αυτήν τη ξέφρενη φάση εγκατάστασης.

Αυτό το σημείο ενισχύθηκε από μια έκθεση του Massachusetts Institute of Technology, η οποία ανησύχησε τους επενδυτές του χρηματιστηρίου αυτή την εβδομάδα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το 95% των εταιρειών που ερεύνησαν δεν είχαν καμία απόδοση από τις επενδύσεις τους στην παραγωγική AI.

Ο Sam Altman, διευθύνων σύμβουλος της OpenAI, δεν ήταν ιδιαίτερα καθησυχαστικός όταν ρωτήθηκε αν υπάρχει φούσκα στην AI. “Πιστεύω ότι ορισμένοι επενδυτές πιθανότατα θα χάσουν πολλά χρήματα”, απάντησε.

Μια συνταρακτική κατάρρευση — ή περισσότερες από μία καταρρεύσεις — επομένως φαίνεται πιθανή πριν φτάσουμε σε οποιαδήποτε χρυσή εποχή της AI.

“Δεν έχω δει ποτέ να έρχεται μια χρυσή εποχή χωρίς κατάρρευση”, μου λέει με άνεση η Perez.

Ακόμη πιο αισιόδοξα, προσθέτει ότι το σκάσιμο της φούσκας της AI, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερες αναταράξεις, καθώς οι κεφαλαιαγορές δυσλειτουργούν.

Σήμερα επικεντρώνονται περισσότερο σε κερδοσκοπικά παιχνίδια, όπως τα crypto, παρά σε παραγωγικές επενδύσεις, ενώ το παγκόσμιο χρέος ανέρχεται σε περισσότερο από τριπλάσιο του GDP. “Αυτό θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει εφαλτήριο για γιγαντιαία αστάθεια”, λέει.

Αξίζει όμως οι επενδυτές να εξετάσουν πώς αυτή η τεχνολογική επανάσταση μπορεί να διαφέρει από τους προηγούμενους κύκλους. Είναι σίγουρα η πρώτη επανάσταση που καθοδηγείται εξίσου από το software όσο και από το hardware. Αυτό αλλάζει ορισμένες χρηματοοικονομικές δυναμικές, καθώς οι εταιρείες λογισμικού μπορούν να αναπτυχθούν ταχύτερα και να γίνουν παγκόσμιες εν μία νυκτί.

Το ChatGPT της OpenAI, χρησιμοποιείται από 700 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε εβδομάδα, λιγότερο από τρία χρόνια μετά την κυκλοφορία του.

Αν όμως η ψηφιακή παγκοσμιοποίηση αυξάνει τις ευκαιρίες, μεγεθύνει επίσης τους κινδύνους. Δείτε πώς το φθηνότερο μοντέλο AI της Κίνας, το DeepSeek, συντάραξε τους επενδυτές αμερικανικών τεχνολογικών μετοχών.

Ίσως η πιο ενδιαφέρουσα διαφορά, ωστόσο, είναι σε ποιο βαθμό οι σημερινές εταιρείες AI, θα ωφεληθούν οι ίδιες από τα οικονομικά κέρδη που συμβάλλουν να απελευθερωθούν. Η τεχνολογία επιταχύνει τις εξελίξεις σε πολλούς τομείς: βιοτεχνολογία, ρομποτική και επιστήμη υλικών, για παράδειγμα.

Οι εταιρείες AI θα μπορούσαν κάλλιστα να εκμεταλλευτούν το τεχνολογικό τους πλεονέκτημα για να γίνουν σημαντικές στους τοε υγειονομικής περίθαλψης, ανακάλυψης φαρμάκων ή αυτόνομων αυτοκινήτων.

Σε ποιο βαθμό μπορούν να μεταμορφωθούν σε εταιρείες γενικής χρήσης και να αποκομίσουν τους καρπούς της χρυσής εποχής;

Ένα ακόμη σημαντικό μάθημα, ωστόσο, πρέπει να αντληθεί από τις προηγούμενες επαναστάσεις, προσθέτει η Perez. Για να εισέλθει σε μια χρυσή εποχή, η κοινωνία των πολιτών πρέπει να διαμορφώσει την επανάσταση σύμφωνα με τους δικούς της στόχους.

Έτσι, για παράδειγμα, οι παλαιότεροι πολιτικοί δημιούργησαν αντιμονοπωλιακές αρχές για να τιθασεύσουν τις υπερβολικά ισχυρές εταιρείες και καθιέρωσαν κράτη πρόνοιας για να μετριάσουν τις αναταράξεις στην αγορά εργασίας.

Η Perez υποστηρίζει ότι οι σημερινές δυσλειτουργικές χρηματοοικονομικές αγορές, η συγκέντρωση εταιρικής ισχύος, η άνοδος του λαϊκισμού και η απειλή της κλιματικής αλλαγής, έχουν φέρει τον κόσμο σε ένα νέο σημείο καμπής. Πώς πρέπει να ανταποκριθούμε είναι το θέμα του επόμενου βιβλίου της.

Ωστόσο, όπως έγραψε κάποτε ο ιστορικός AJP Taylor για τις επαναστάσεις του 1848 στην Ευρώπη, οι χώρες μπορούν μερικές φορές να φτάσουν σε σημεία καμπής — και να αποτύχουν να στρίψουν.