Ο καυτός αέρας των δασμών του Τραμπ και η ψυχρή πραγματικότητα

Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που οι πολυεθνικές εταιρείες και οι ξένες κυβερνήσεις βρίσκονταν σε μόνιμη κατάσταση υπερεπαγρύπνησης για ένα ακόμη ξέσπασμα του Ντόναλντ Τραμπ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με το οποίο θα απειλούσε με νέο μπαράζ δασμών.

Σήμερα επικρατεί μια σταθερή ροή ειδήσεων προς την αντίθετη κατεύθυνση. Η συνάντηση τον Οκτώβριο με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, στην οποία ο Τραμπ υποχώρησε αφού απείλησε με μαζική κλιμάκωση των δασμών, μοιάζει τώρα με σημείο καμπής.

Την προηγούμενη εβδομάδα, ο Πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίζ Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, ο οποίος παρέμεινε ψύχραιμος απέναντι στις Τραμπικές επιθέσεις για τη δίωξη του προκατόχου του που υποκίνησε απόπειρα πραξικοπήματος, ανταμείφθηκε με μαζικές μειώσεις στους αμερικανικούς δασμούς στα τρόφιμα.

Άλλες χώρες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, η Αργεντινή, ο Ισημερινός, η Γουατεμάλα και το Ελ Σαλβαδόρ, έλαβαν παρόμοια ελάφρυνση και πιθανότατα το ίδιο θα συμβεί και με την ΕΕ .

Ο Καναδάς δεν έχει ακόμη επιβαρυνθεί με το επιπλέον 10% σε δασμούς που ο Τραμπ απείλησε να επιβάλει για το «ειδεχθές έγκλημα» της αντιπαράθεσής του με δηλώσεις του Ρόναλντ Ρίγκαν σε τηλεοπτικό σποτ.

Δημοσιεύματα υποδηλώνουν ότι θα μετριάσει ή θα βάλει στο ράφι τους επερχόμενους δασμούς στους ημιαγωγούς. Υπάρχει επίσης μια απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου που θα μπορούσε να τον αναγκάσει να επαναπροσδιορίσει την πολιτική δασμών πιο γρήγορα χρησιμοποιώντας άλλα νομικά μέσα, προσελκύοντας μεγαλύτερη προσοχή σε μια πολιτική που είναι ήδη αντιδημοφιλής στο κοινό και τις επιχειρήσεις.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι συνεχιζόμενες υπέρ των δασμών φλυαρίες του Τραμπ, σε μια προσπάθεια να αντιστρέψει την εχθρική κοινή γνώμη, δείχνουν κάτι, μάλλον αξιοθρήνητο. Η πραγματικότητα τον έχει απογοητεύσει και το να την καταριέται δεν θα τον βοηθήσει.

Στην πραγματικότητα, πιθανότατα έρχονται και χειρότερα. Οι επιπτώσεις που προέβλεπαν οι οικονομολόγοι έχουν μέχρι στιγμής γίνει αισθητές μόνο εν μέρει, κυρίως επειδή το μεγάλο κύμα δασμών που είχε ανακοινωθεί την «ημέρα απελευθέρωσης» του Απριλίου επιβλήθηκε τελικά τον Αύγουστο και επειδή ο πρόεδρος αναγκάστηκε να ανοίξει “παράθυρα” για να ανακουφίσει συγκεκριμένους κλάδους.

Τα έσοδα από δασμούς σε σχέση με τις αξίες εισαγωγών παραμένουν λίγο κάτω από το 10% – και αυτή η φορολογική εισροή δεν είναι καθόλου αρκετή για να χρηματοδοτήσει το υποτιθέμενο «δασμολογικό μέρισμα» των 2.000 δολαρίων, που έχει υποσχεθεί ο Τραμπ στους ψηφοφόρους.

Δεν έχει ακόμη σημειωθεί μεγάλη αύξηση στις τιμές καταναλωτή. Η δημιουργία αποθεμάτων και άλλες ευέλικτες εταιρικές στρατηγικές έχουν αποτρέψει μέχρι στιγμής τόσο τα άδεια ράφια όσο και τον περιορισμό στην πώληση στις παιδικές κούκλες που είχε προτείνει ο Τραμπ.

Οι δασμοί ήταν ενοχλητικοί αλλά όχι καταστροφικοί. Το δίκτυο παραγωγής παιχνιδιών και ηλεκτρονικών ειδών «Factory Asia» που συγκροτήθηκε τη δεκαετία του 1990, κατασκευάστηκε παρά το γεγονός ότι οι μέσοι δασμοί μεταξύ των συμμετεχουσών χωρών παρέμειναν σε (χαμηλά) διψήφια ποσοστά.

Ωστόσο, είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν περισσότερα οικονομικά και πολιτικά προβλήματα στο μέλλον, εάν οι τιμές αυξηθούν και το εμπόριο διακοπεί σοβαρά. Η παραγωγή και η απασχόληση στον μεταποιητικό τομέα έχουν ήδη μειωθεί καθ’ όλη τη διάρκεια της προεδρίας Τραμπ και οι εταιρείες παραπονιούνται ότι δεν μπορούν να προμηθευτούν εισαγόμενα προϊόντα.

Η υποχώρηση των δασμών από τον Τραμπ ίσως χρειαστεί να επιταχυνθεί. Οι περικοπές στους δασμούς τροφίμων αντανακλούν την ανανεωμένη ανησυχία για το κόστος ζωής, κάτι για το οποίο κατηγορήθηκε επίσης ο προκάτοχός του, Τζο Μπάιντεν.

Ο Τραμπ υποσχέθηκε ανέντιμα όχι μόνο να μειώσει τον πληθωρισμό – την αύξηση του επιπέδου των τιμών – αλλά και τις ίδιες τις τιμές. Ο Μπάιντεν αδικήθηκε από την αδυναμία του κοινού να κατανοήσει τη διαφορά μεταξύ μεταβολών των τιμών και των επιπέδων τους· η απογοήτευση από τον Τραμπ είναι αποκλειστικά δική του ευθύνη. Η κυβέρνησή του έχει απλώς καταλήξει να λέει ψέματα για τις τιμές των τροφίμων.

Ο Τραμπ έχει ανακαλύψει ότι ο κόσμος, και τα οικονομικά του εμπορίου και της ανάπτυξης, δεν είναι όπως τα φανταζόταν. Ακόμα κι αν οι δασμοί λειτουργούσαν για την προστασία της βιομηχανίας, δεν θα βοηθούσαν πολύ τις ΗΠΑ.

Η Αμερική είναι μια πλούσια χώρα που κυριαρχείται από την κατανάλωση εγχώριων υπηρεσιών και με έναν σχετικά μικρό τομέα εμπορεύσιμων αγαθών, όχι μια οικονομία μεσαίου εισοδήματος της ανατολικής Ασίας που εξαρτάται από τις εξαγωγές μεταποίησης.

Στην πραγματικότητα, ήταν αρκετά εύλογο για την καναδική προεκλογική διαφήμιση να υποστηρίξει ότι ο Ρίγκαν ήταν υπέρμαχος του ελεύθερου εμπορίου, τουλάχιστον σε σύγκριση με τον Τραμπ. Όπως υποδηλώνει η πλέον, viral, διαφήμιση, ο Ρίγκαν χρησιμοποίησε στοχευμένη προστασία για ασταθείς τομείς όπως ο χάλυβας και η αυτοκινητοβιομηχανία για να δημιουργήσει πολιτικό χώρο για μια γενικότερη επιδίωξη χαμηλότερων δασμών.

Επίσης, άσκησε βέτο σε περιοριστικές ποσοστώσεις εισαγωγών στα ρούχα και τα παπούτσια, και μιλούσε για τις επιπτώσεις όχι μόνο στις επιχειρήσεις αλλά και στους καταναλωτές.

Όσον αφορά τους δασμούς ως εργαλείο διαχείρισης της παγκόσμιας οικονομίας, έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που κάποιος στην κυβέρνηση έκανε μια συγκροτημένη δήλωση υπέρ της γελοίας «συμφωνίας Mar-a-Lago» – της ιδέας ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν εμπορικούς περιορισμούς για να εξαναγκάσουν τον κόσμο σε μια διαρκή αποδυνάμωση του δολαρίου. Έχουμε απομακρυνθεί πολύ από τις αυταπάτες του υπουργού Οικονομικών Scott Bessent, ο οποίος είχε υποστηρίξει τον περασμένο Οκτώβριο ότι η Ουάσινγκτον θα μπορούσε να εξαναγκάσει άλλες χώρες να αναδιαμορφώσουν τις οικονομίες τους προς όφελος των ΗΠΑ.

Είναι αλήθεια ότι κυβερνήσεις όπως της Μαλαισίας έχουν πρόσφατα υπογράψει συμφωνίες που υποτίθεται ότι επιτρέπουν στις ΗΠΑ να υπαγορεύουν τους ελέγχους εξαγωγών τους και παρόμοιες πολιτικές. Αλλά προσωπικά είμαι εξαιρετικά δύσπιστος ότι οι ΗΠΑ θα είναι διατεθειμένες να βλάψουν αρκετά τη δική τους οικονομία ώστε να απειλήσουν ότι θα χρησιμοποιήσουν αυτές τις συμφωνίες ως μοχλό πίεσης.

Τα γεγονότα είναι πεισματάρικα. Ο κόσμος δεν είναι όπως τον φανταζόταν ο Τραμπ. Θα ήταν τολμηρό να ισχυριστούμε ότι η εκστρατεία δασμών του έχει κορυφωθεί· είναι υπερβολικά απρόβλεπτος για κάτι τέτοιο. Αλλά ένα από τα αγαπημένα του εργαλεία αποδεικνύεται πολύ λιγότερο αποτελεσματικό και πολύ πιο επιβλαβές για τον ίδιο τον χρήστη του απ’ όσο πίστευε. Του το είχαμε, φυσικά, πει.