Ο κόσμος διοικείται από ηλικιωμένους βιαστικούς άντρες

Η Ευρώπη, και όχι η Αμερική, είναι η μεγάλη εξαίρεση. Σε έναν κόσμο κρατών, υπάρχει η υπερεθνική ΕΕ. Σε έναν κόσμο που κατανοεί την αμετάβλητη φύση της βίας, η Ευρώπη πίστεψε ότι είχε ξεπεράσει τέτοια φαινόμενα. (Γι’ αυτό και η ντροπιαστική βιασύνη για επανεξοπλισμό τώρα.)

Και σε έναν κόσμο με ηλικιωμένους ηγέτες, οι Μακρόν και Μελόνι ξεχωρίζουν ολοένα και περισσότερο.

Οι αριθμοί θα έπρεπε να μας εκπλήσσουν. Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο Σι Τζινπίνγκ, ο Ναρέντρα Μόντι και ο Βλαντιμίρ Πούτιν διανύουν την έβδομη δεκαετία της ζωής τους. Το ίδιο ισχύει και για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν της Τουρκίας, τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου του Ισραήλ, τον Σίριλ Ραμαφόσα της Νότιας Αφρικής και τον Λουίζ Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα της Βραζιλίας.

Ο πρόεδρος και ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν είναι 70 και 86 αντίστοιχα. Οι πρόεδροι της Νιγηρίας και της Ινδονησίας είναι και οι δύο 73. Περισσότερο από το μισό του πληθυσμού του κόσμου, και μεγάλο μέρος της στρατιωτικής ικανότητάς του, βρίσκεται στα χέρια ανδρών που είναι μεγαλύτεροι από ό,τι ήταν ο Ρόναλντ Ρίγκαν όταν μπήκε στον Λευκό Οίκο στα 69 του, μια ηλικία που φαινόταν επίφοβη.

Μία από τις αποσταθεροποιητικές δυνάμεις στον κόσμο σήμερα, είναι η προχωρημένη ηλικία αυτών που τον διοικούν.

Οι ηλικιωμένοι ηγέτες έχουν κίνητρο να φτιάξουν την υστεροφημία τους — με ένα καθοριστικό επίτευγμα — πριν τελειώσει ο χρόνος τους. Η ενοποίηση της ηπειρωτικής Κίνας με την Ταϊβάν είναι ένα παράδειγμα ενός τέτοιου έργου. Το ίδιο ισχύει και για την εκδίκηση για την απώλεια του κύρους και του “στρατηγικού βάθους” της Ρωσίας μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.

Ακόμη και το άγχος του Τραμπ να βρει μια συμφωνία στην Ουκρανία, όσο και αν οι λεπτομέρειες μιας τέτοιας ειρήνης μπορεί να είναι απεχθείς για το έθνος αυτό, και να τερματίσει το παγκόσμιο εμπόριο όπως το γνωρίζαμε, όποιο και αν είναι το οικονομικό κόστος, δείχνει έναν ηλικιωμένο άντρα σε βιασύνη.

Το πρόβλημα με τους ηλικιωμένους ηγέτες δεν είναι η υγεία τους — σχεδόν όλοι αυτοί που αναφέρθηκαν παραπάνω είναι υγιείς και διαυγείς — αλλά τα κίνητρά τους. Εκτός από το ό,τι δεν έχουν πολύ χρόνο για να αφήσουν το στίγμα τους, δεν θα έχουν δεκαετίες μπροστά τους για να υποφέρουν από νομικές και άλλου είδους συνέπειες από οποιαδήποτε καταστροφική πράξη διαπράχθηκε, ενώ κυβερνούσαν.

Πρέπει να κατανοήσουμε, αν όχι το παράδοξο, τουλάχιστον την έκπληξη. Η ηλικία, η οποία “θα έπρεπε” να φέρνει προσοχή και συγκράτηση στους ανθρώπους, συχνά τους κάνει πιο ριψοκίνδυνους.

Αυτό ισχύει τόσο για τους ψηφοφόρους όσο και για τους ηγέτες τους. Ποιος θα μπορούσε να μαντέψει ότι οι δυτικές εκλογικές βάσεις θα γίνονταν πιο αντισυστημικές, καθώς αυξανόταν η μέση ηλικία; Ήταν κυρίως οι ηλικιωμένοι που μας έφεραν το Brexit και τον Τραμπ.

Αλλά είναι οι ηγέτες, στους οποίους αξίζει να εστιάσουμε.

Ακόμα κι αν όλοι αυτοί οι εβδομηντάρηδες ηγέτες κυβερνούσαν με προσοχή, το άλλο πρόβλημα είναι ότι η αντικατάσταση ηγετών, που κυβερνούν για πολύ καιρό, είναι από μόνη της είναι αποσταθεροποιητική.

Στις δημοκρατίες, τουλάχιστον, υπάρχει μια διαδικασία — αν ο Τραμπ επιλέξει να σεβαστεί την 22η Τροπολογία — αλλά ποιο είναι το σχέδιο διαδοχής για έναν Πούτιν ή έναν Σι;

Υπάρχει περιθώριο όχι μόνο για παλατιανές ίντριγκες και αντι-ίτριγκες, αλλά και για λαϊκή δυσαρέσκεια, που είναι αδιανόητο να εκφρασθεί, όταν ένα καθεστώς είναι στην ακμή του.

Η Αραβική Άνοιξη συνέβη εν μέρει επειδή μια ομάδα Βόρειο-Αφρικανών ηγετών, όπως ο τότε 80χρονος Χόσνι Μουμπάρακ της Αιγύπτου, είχαν γεράσει ταυτόχρονα.

Φανταστείτε αρκετές πολύ πιο ισχυρές χώρες να αναγκάζονται να αντικαταστήσουν σκληρά καθεστώτα την ίδια περίοδο. Και φανταστείτε να προσπαθείτε να προβλέψετε τι έρχεται μετά από αυτούς.

Ο Πούτιν και ο Ερντογάν ηγούνται των χωρών τους ως επικεφαλής της κυβέρνησης ή του κράτους για σχεδόν όλο τον 21ο αιώνα. Ο Σι και ο Μόντι είναι στις θέσεις τους πάνω από μια δεκαετία ο καθένας.

Όταν ο Άλι Χαμενεΐ έγινε ανώτατος ηγέτης του Ιράν, η Σοβιετική Ένωση υπήρχε ακόμη. Ο Νετανιάχου, όπως και ο Λούλα, είναι μια επανάληψη του παρελθόντος. Σε κάποιο βαθμό, αυτές οι χώρες — ή τουλάχιστον τα κράτη τους — είναι προϊόντα των σημερινών ηγετών τους.

Λίγα πράγματα είναι πιο δύσκολα από το να ζητήσεις από έναν δυτικό κατάσκοπο ή διπλωμάτη, να αναλύσει το πώς θα μπορούσε να συμπεριφερθεί μια Ρωσία μετά τον Πούτιν. Η αντίδραση θα ήταν εικασίες ή ένα ανασήκωμα των ώμων.

Κάποιος θα με διορθώσει, αλλά δεν μπορώ να σκεφτώ άλλη στιγμή στην ιστορία, που τόσοι πολλοί παγκόσμιοι ηγέτες έφταναν τα γηρατειά τους ταυτόχρονα. (Αν η λέξη “γηρατειά” ακούγεται δραματική, θυμηθείτε ότι πουθενά η προσδόκιμη ζωή των ανδρών δεν είναι μεγαλύτερη από τα 85 έτη).

Ακόμα και την παραμονή του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, τώρα που θυμόμαστε την εποχή των φθαρμένων ηλικιωμένων, που έστελναν εφήβους στην κόλαση, ο Κάιζερ ήταν στα μισά της 5ης δεκαετίας της ζωής του.

Πώς λοιπόν η Ευρώπη, που έχει τώρα τη μεγαλύτερη μέση ηλικία από οποιαδήποτε ήπειρο, απέφυγε κατά κύριο λόγο την τάση της επιλογής ηλικιωμένων ηγετών;

Μπορεί να έχει κάτι να κάνει με αυτές τις άλλες εξαιρέσεις της ηπείρου. Σε μέρη του κόσμου που σκέφτονται με όρους σκληρής δύναμης, καθαρών γραμμών εξουσίας και του έθνους ως μια οικογένεια που πρέπει να προστατευτεί, είναι φυσικό να βρει κανείς “γονεϊκούς” ηγέτες.

Εκεί που η κυβέρνηση είναι μια τεχνοκρατική άσκηση ή σταδιακή προσπάθεια βελτίωσης μιας ευημερούσας ειρήνης, αυτό δεν ισχύει. Αξίζει να σημειωθεί, ότι από τότε που η Ευρώπη “ξύπνησε” σε έναν σκληρό κόσμο με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, η Βρετανία και η Γερμανία έχουν εκλέξει ασυνήθιστα ηλικιωμένους επικεφαλής κυβερνήσεων. (Ακόμα και έτσι όμως, ούτε ο Σερ Κιρ Στάρμερ ούτε ο Φρίντριχ Μερτς έχουν φτάσει τα 70 τους χρόνια)

Ούτως ή άλλως, ο κόσμος παίρνει ένα μάθημα για τις αντίθετες συνέπειες της γήρανσης. Φαίνεται ότι η ηλικία προσφέρει σοφία, αλλά και μια ορισμένη απελευθέρωση. Επιβάλλει μια αίσθηση κοινωνικής ευθύνης, αλλά και μια ασφυκτική προθεσμία για την επίτευξη προσωπικών στόχων.

Για να εξηγήσουμε την αναταραχή του σύγχρονου κόσμου, είναι πολύ πιο σωστό από διανοητική άποψη να επικαλεστούμε οικονομικές τάσεις και μεγάλες ιστορικές ροπές. Αλλά ίσως ένα μέρος της ιστορίας είναι ότι μερικοί ηλικιωμένοι άνδρες αγωνίζονται για την υστεροφημία τους στον χρόνο που τους απομένει.

Αν ισχύει αυτό, τότε το συμπέρασμα είναι ότι τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα όσο περνούν οι περιορισμένες μέρες τους.