Οι πλημμύρες στο Τέξας κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης

Μια καταστροφική πλημμύρα που έχει στοιχίσει τη ζωή σε περισσότερους από 100 ανθρώπους στο Τέξας, έχει εντείνει τις ανησυχίες ότι οι χώρες δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένες ώστε να προειδοποιούν τους πολίτες για επικείμενους κινδύνους, καθώς η κλιματική αλλαγή καθιστά τα ακραία καιρικά φαινόμενα συχνότερα και εντονότερα.

Οι αρχές στις ΗΠΑ δέχονται σκληρές ερωτήσεις σχετικά με το γιατί δεν απομακρύνθηκαν περισσότεροι άνθρωποι και εάν είχαν δοθεί επαρκείς προειδοποιήσεις πριν ο ποταμός Guadalupe υπερχειλίσει μετά από έντονες βροχοπτώσεις τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής. Περίπου 170 άνθρωποι εξακολουθούν να αγνοούνται.

Η πλημμύρα, η οποία σημειώθηκε κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου της Ημέρας Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ, όταν τουρίστες κατέκλυσαν την περιοχή, είναι η πιο πρόσφατη καταστροφή για την οποία, επικριτές υποστηρίζουν ότι χάθηκαν ζωές λόγω ανεπαρκών προειδοποιήσεων.

Ακόμη και σε ανεπτυγμένες χώρες, όπου τα συστήματα επικοινωνίας και οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης είναι άμεσα διαθέσιμα, η έλλειψη επαρκών προειδοποιήσεων αναφέρθηκε ως βασικός παράγοντας πίσω από τους θανάτους στη Βαλένθια της Ισπανίας πέρυσι, όπου περισσότεροι από 200 άνθρωποι πέθαναν από ξαφνικές πλημμύρες· στη Χαβάη κατά τις πυρκαγιές του 2023, όπου χάθηκαν πάνω από 100 ζωές· και στη Γερμανία το 2021, όπου περίπου 200 άνθρωποι σκοτώθηκαν από πλημμύρες.

«Αυτού του είδους οι καταστροφές μας ανησυχούν, γιατί δείχνουν ότι τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης δεν είναι προετοιμασμένα να αντιμετωπίσουν τα ακραία καιρικά φαινόμενα», δήλωσε η Erin Coughlan de Perez, ειδικός στα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης στο Πανεπιστήμιο Tufts κοντά στη Βοστώνη και ανώτερη σύμβουλος στο Red Cross Red Crescent Climate Centre.

«Είναι ιδιαίτερα σοκαριστικό και ανησυχητικό το γεγονός ότι η πλημμύρα [στο Τέξας] ήταν τόσο θανατηφόρα σε μια περιοχή που γνωρίζει πως διατρέχει κίνδυνο από ξαφνικές πλημμύρες».

Τα λεγόμενα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης — που χρησιμοποιούνται για να ειδοποιούν τους ανθρώπους για ένα επικείμενο ακραίο καιρικό φαινόμενο ή μια καταστροφή — θεωρούνται η πρώτη γραμμή άμυνας απέναντι στην κλιματική αλλαγή. Ο ΟΗΕ έχει θέσει στόχο να καλύπτεται ολόκληρος ο πλανήτης με τέτοια συστήματα έως το τέλος του 2027.

Αυτές οι δομές περιλαμβάνουν μετεωρολογικές προβλέψεις, οι οποίες μεταφέρονται στις αρχές, οι οποίες με τη σειρά τους πρέπει να επικοινωνούν με το ευρύ κοινό, ανέφερε ο Ilan Kelman, καθηγητής καταστροφών και υγείας στο University College London.

Διάφορα μέσα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να μεταδοθεί η προειδοποίηση στον πληθυσμό, όπως σειρήνες, ειδοποιήσεις σε κινητά τηλέφωνα ή ακόμη και πιο βασικά μέσα, όπως άτομα που προειδοποιούν από πυροσβεστικά οχήματα ή άλλα μέσα μεταφοράς.

Στην κομητεία Kerr του Τέξας, που επλήγη σοβαρά από τις πλημμύρες, οι τοπικές αρχές επέκριναν τις προβλέψεις και δήλωσαν ότι δεν είχαν καμία ένδειξη πως η βροχόπτωση θα ήταν τόσο έντονη. Η National Weather Service είχε προειδοποιήσει για κίνδυνο πλημμυρών στην περιοχή την Πέμπτη και εξέδωσε την πρώτη προειδοποίηση για ξαφνική πλημμύρα στην κομητεία Kerr, τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής.

Η Hannah Cloke, υδρολόγος στο Πανεπιστήμιο του Reading, δήλωσε ότι υπήρχαν επαρκείς προβλέψεις τόσο στο Τέξας όσο και σε άλλες πρόσφατες καταστροφές, παρότι «οι έντονες βροχοπτώσεις είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί πού και πότε θα πέσουν ακριβώς».

«Έχουμε καλά συστήματα πρόγνωσης. Αυτό είναι το απογοητευτικό. Στο Τέξας, στη Βαλένθια, στις πλημμύρες της Γερμανίας… είχαμε σαφείς ενδείξεις ότι θα υπάρξει σοβαρό πρόβλημα… Αλλά αυτά τα μηνύματα δεν φτάνουν στους ανθρώπους εγκαίρως», είπε.

Ενώ η πλημμύρα στο Τέξας, σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της νύχτας σε περιοχή με κακή κάλυψη κινητής τηλεφωνίας, η Cloke δήλωσε ότι ένα σύστημα σειρήνας, με συναγερμό από μεγάφωνο, θα μπορούσε να είχε σώσει ζωές.

Σχεδόν πριν από μια δεκαετία, αξιωματούχοι στην κομητεία Kerr είχαν συζητήσει την εγκατάσταση συστήματος σειρήνων στον ποταμό, ο οποίος είχε μακρά ιστορία πλημμυρών, σύμφωνα με πρακτικά συνάντησης του 2016.

Οι αξιωματούχοι σημείωσαν ότι «ένα ηχητικό σύστημα τοποθετημένο σε στρατηγικά σημεία κατά μήκος του ποταμού» θα βοηθούσε τους τουρίστες και άλλους να γνωρίζουν πότε να εκκενώσουν. Δημοσιεύματα αναφέρουν ότι αυτό απορρίφθηκε αργότερα λόγω κόστους.

Σε όλη την επικράτεια των ΗΠΑ, τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης αποτελούν ένα «πατσουλί σύστημα και ποικίλλουν τοπικά και περιφερειακά», δήλωσε ο Timon McPhearson, καθηγητής περιβαλλοντικών σπουδών στο New York University.

Στη Νέα Υόρκη, η πόλη «μπορεί να στείλει ειδοποίηση σε οποιοδήποτε κινητό τηλέφωνο», ένα σύστημα παρόμοιο με αυτό πολλών ευρωπαϊκών χωρών, ενώ άλλες περιοχές των ΗΠΑ «δεν έχουν καθόλου συστήματα», πρόσθεσε.

«Αυτό είναι το πρόβλημα και [είναι] ο λόγος που χρειαζόμαστε ομοσπονδιακές επενδύσεις και δεσμεύσεις για να βοηθήσουμε τις τοπικές ευάλωτες κοινότητες να δημιουργήσουν συστήματα που μπορούν να μειώσουν τις επιπτώσεις».

Μόνο οι μισές χώρες παγκοσμίως δηλώνουν ότι έχουν τη δυνατότητα να ειδοποιήσουν τους πολίτες για επικείμενο επικίνδυνο καιρό, σύμφωνα με το Environment Programme του ΟΗΕ.

Ορισμένες περιοχές διαθέτουν ισχυρά συστήματα προειδοποίησης για έναν κίνδυνο, αλλά όχι για άλλους. Η Χαβάη διαθέτει σύστημα σειρήνας για τσουνάμι, αλλά δυσκολεύτηκε να προειδοποιήσει τον πληθυσμό για τις πυρκαγιές του 2023.

Η παγκόσμια εικόνα έχει βελτιωθεί: 108 χώρες δήλωσαν ότι είχαν σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για διαφορετικούς κινδύνους το 2024, περισσότερες από τις διπλάσιες σε σχέση με το 2015, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ.

Όμως η Coughlan de Perez τόνισε ότι καθώς αναμένονται πιο έντονα ακραία καιρικά φαινόμενα, οι χώρες πρέπει να θέσουν αυτά τα συστήματα ως προτεραιότητα για επενδύσεις. Αυτό περιλαμβάνει επενδύσεις στην επιστήμη και στη μετεωρολογία, «επικοινωνία με το κοινό ώστε να διασφαλίζεται ότι όλοι λαμβάνουν την προειδοποίηση εγκαίρως» και εκπαίδευση των πληθυσμών.

Η Ιαπωνία, για παράδειγμα, διεξάγει συχνά ασκήσεις σεισμού, καθώς και δημόσιες εκστρατείες για τη ζέστη, τις πλημμύρες και άλλους κινδύνους.

Οι ειδικοί ανησυχούν ότι οι αρχές και το κοινό δυσκολεύονται να λάβουν σοβαρά μια πρόβλεψη ή προειδοποίηση για κάτι που δεν έχουν ξαναδεί.

Επαναλαμβανόμενες καταστροφές έχουν δείξει ότι οι αρχές είναι ενίοτε απρόθυμες να καλέσουν για εκκενώσεις ή παρόμοια μέτρα παρά τις προβλέψεις, σύμφωνα με τον Thomas Kjeldsen, λέκτορα στο Πανεπιστήμιο του Bath.

«Κανείς δεν θέλει να είναι ο φορέας που φώναξε “λύκος” πάρα πολλές φορές», είπε ο Kjeldsen. «Υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ της έκδοσης πολλών προειδοποιήσεων και της έκδοσης επαρκών προειδοποιήσεων».

Για να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα, η Coughlan de Perez έχει εκπαιδεύσει αξιωματούχους κυβερνήσεων και άλλων οργανισμών χρησιμοποιώντας ακραία σενάρια, αναγκάζοντάς τους να σκεφτούν πώς μπορεί να εξελιχθεί το απροσδόκητο και πώς θα αντιδράσουν.

Η Cloke ανέφερε ότι οι άνθρωποι «δεν μπορούν να φανταστούν πώς είναι πραγματικά αυτές οι σοβαρές πλημμύρες ή πυρκαγιές ή άλλες καταστροφές», θεωρώντας πως πρόκειται απλώς για «το χειρότερο σενάριο».

«Αλλά το χειρότερο σενάριο μπορεί να συμβεί πραγματικά. Και στην περίπτωση των πλημμυρών στο Τέξας συνέβη… Πρέπει να προετοιμαζόμαστε για αυτά τα χειρότερα σενάρια, γιατί διαφορετικά θα έχουμε περισσότερες καταστροφές, όπου θα χάνονται εκατοντάδες ζωές».