Πίσω από τη φούσκα της ΑΙ, μπορεί να κυοφορείται μια άλλη τεχνολογική επανάσταση

Αυτή την εβδομάδα ο Jensen Huang, ο χαρισματικός επικεφαλής της Nvidia με το χαρακτηριστικό δερμάτινο μπουφάν, κυριάρχησε στους τίτλους των ειδήσεων. Δεν αποτελεί έκπληξη: την Τετάρτη η εταιρεία του, η οποία λειτουργεί ως βαρόμετρο για τον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, ανακοίνωσε έσοδα τρίτου τριμήνου ύψους $57 δισ., αυξημένα κατά 62% σε ετήσια βάση.

Αυτό ώθησε τις μετοχές του τεχνολογικού κλάδου στα ύψη, αφού είχαν υποχωρήσει νωρίτερα λόγω φόβων ότι οι αποτιμήσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης βρίσκονται σε επίπεδα φούσκας. Με άλλα λόγια, παρουσιάζουν «στοιχεία παραλογισμού», όπως δήλωσε ο Sundar Pichai, επικεφαλής της Alphabet, μητρικής της Google.

Και ο Huang το γιόρτασε δεόντως. «Έχουν γίνει πολλές συζητήσεις για μια ενδεχόμενη φούσκα τεχνητής νοημοσύνης. Αλλά από την οπτική μας γωνία βλέπουμε κάτι πολύ διαφορετικό», δήλωσε, υπογραμμίζοντας την υπερβολικά υψηλή ζήτηση για τα τσιπ του.

Ουφ – ή έτσι θα μπορούσαν να απαντήσουν ορισμένοι επενδυτές. Όμως, ενώ ο Huang μονοπωλούσε το ενδιαφέρον, ένα δεύτερο, λιγότερο ορατό πρόσωπο προκάλεσε επίσης ειδήσεις αυτή την εβδομάδα: Μιλάμε για τον Yann LeCun, ο Γαλλοαμερικανός επιστήμονας που έχει κερδίσει πολλά βραβεία ως πρωτοπόρος της Τεχνητής Νοημοσύνης.

Την Τετάρτη επιβεβαίωσε το δημοσίευμα των Financial Times ότι σύντομα θα εγκαταλείψει την τρέχουσα θέση του ως επικεφαλής επιστήμονας της Meta, για να δημιουργήσει τη δική του νεοσύστατη επιχείρηση.

Αυτό είναι κάτι το συνηθισμένο για την κουλτούρα της Silicon Valley, και οι γνώστες του χώρου ανέμεναν την αποχώρησή του από τότε που ο Mark Zuckerberg, ιδρυτής της Meta, διόρισε τον 28χρονο Alexandr Wang στη θέση του επικεφαλής της νέας ομάδας «superintelligence».

Το να ζητήσει από τον LeCun, 65 ετών, να λογοδοτήσει σε ένα μέλος της Generation Z θα ήταν υπερβολή.

Αλλά αυτό που είναι πιο αξιοσημείωτο είναι τα ίδια τα σχέδια του LeCun. Τα τελευταία χρόνια, η “κούρσα” της Τεχνητής Νοημοσύνης κυριαρχείται από την τεχνική προσέγγιση που βασίζεται σε large language models και τη στατιστική, όπως περιγράφηκαν σε μια επαναστατική δημοσίευση του 2017. Η λεγόμενη τεχνολογία «transformer» έχει έκτοτε δημιουργήσει προϊόντα όπως το ChatGPT.

Αλλά ο LeCun πιστεύει ότι τα LLMs φτάνουν στα όριά τους. Αντ’ αυτού, όπως σημείωσε σε μια εργασία του 2022 , τώρα προτιμά τα «world models», τα οποία χρησιμοποιούν μια μέθοδο ταξινόμησης πληροφοριών εμπνευσμένη από τον τρόπο που μαθαίνουν οι άνθρωποι.

«Τα LLMs είναι εξαιρετικά, χρήσιμα, πρέπει να επενδύσουμε σε αυτά — πολλοί άνθρωποι θα τα χρησιμοποιήσουν», είπε αυτόν τον μήνα. «Αλλά δεν αποτελούν μονοπάτι προς την ανθρώπινου επιπέδου νοημοσύνη… επομένως, για την επόμενη επανάσταση, πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω», είπε χαρακτηριστικά.

Έχει σημασία αυτό; Μερικοί τεχνικοί πιστεύουν πως όχι. Άλλωστε, η καινοτομία δεν συμβαίνει ποτέ σε ευθεία γραμμή και αυτή τη στιγμή, όπως σημειώνει ο Huang, ο ενθουσιασμός για την Τεχνητή Νοημοσύνη είναι τόσο υψηλός που η ζήτηση για τα προϊόντα της Nvidia φαίνεται σχεδόν απύθμενη. Αλλά ο συμβολισμός των σχεδόν ταυτόχρονων ανακοινώσεων των Huang και LeCun είναι απολαυστικός – και δεν πρέπει να αγνοηθεί.

Μέχρι τώρα, το κύριο ζήτημα που έχει πυροδοτήσει τους φόβους μιας «Τεχνητής Νοημοσύνης ως φούσκα» είναι ότι η εταιρική ζήτηση θα είναι πιο αργή ή/και χαμηλότερη από ό,τι αναμένουν οι αισιόδοξοι, πράγμα που σημαίνει ότι οι προβλέψεις εσόδων είναι υπερβολικά αισιόδοξες κι αυτές. Αυτός ο κίνδυνος είναι πραγματικός, δεδομένου ότι οι έρευνες δείχνουν μεγάλη διακύμανση στο αν οι εταιρείες μπορούν πράγματι να αποκομίσουν κέρδη παραγωγικότητας από την Τεχνητή Νοημοσ΄θνη – ή όχι.

Αλλά ο LeCun συμβολίζει ένα δεύτερο επίπεδο κινδύνου. Οι σημερινές εντυπωσιακές αποτιμήσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης βασίζονται εν μέρει στην υπόθεση ότι τα LLMs είναι η κυρίαρχη τεχνολογία – και ότι μπορούν να αξιοποιηθούν μόνο με την προσέγγιση υψηλού capex ((Capital Expenditures – κεφαλαιουχικές δαπάνες) και έντασης του κεφαλαίου που εφαρμόζει η Big Tech.

Όταν όμως η κινεζική εταιρεία DeepSeek κυκλοφόρησε τα μοντέλα της νωρίτερα φέτος, έδειξε ότι υπάρχουν τρόποι για να κατασκευαστούν φθηνότερες, μικρότερες παραλλαγές της Τεχνητής Νοημοσύνης, αυξάνοντας την προοπτική ότι τα LLMs θα καταστούν εμπορεύσιμα. Και ο LeCun δεν είναι ο μόνος που πιστεύει ότι τα τρέχοντα LLMs θα μπορούσαν να αντικατασταθούν.

Ο τεχνολογικός κολοσσός IBM αναφέρει ότι αναπτύσσει παραλλαγές της λεγόμενης νευροσυμβολικής Τεχνητής Νοημοσύνης. «Ενισχύοντας και συνδυάζοντας τα πλεονεκτήματα της statistical AI, όπως το machine learning, με τις δυνατότητες της ανθρώπινης συμβολικής γνώσης και συλλογισμού, στοχεύουμε να δημιουργήσουμε μια επανάσταση στην Τεχνητή Νοημοσύνη, αντί για μια εξέλιξη», εξηγεί.

Κινέζοι και δυτικοί ερευνητές διερευνούν επίσης παραλλαγές της νευροσυμβολικής τεχνητής νοημοσύνης, ενώ η Fei-Fei Li, η αποκαλούμενη «Νονά της ΤΝ», αναπτύσσει μια εκδοχή world model που ονομάζεται «spatial intelligence» (χωρική νοημοσύνη).

Καμία από αυτές τις εναλλακτικές λύσεις δεν φαίνεται έτοιμη να υλοποιηθεί αυτή τη στιγμή. Μάλιστα, ο LeCun αναγνωρίζει τεράστια πρακτικά εμπόδια στο όνειρό του. Αλλά αν ποτέ λειτουργήσουν, θα εγείρουν πολλά ερωτήματα.

Μήπως οι τεράστιες τρέχουσες κεφαλαιουχικές δαπάνες των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών αποδειχθούν χαμένες και μετατραπούν σε αχρησιμοποίητα περιουσιακά στοιχεία; Μήπως οι εγγυήσεις που υποστηρίζουν το σχετικό αυξανόμενο χρέος θα πρέπει να αποσβεστούν; Ο Jeff Bezos, ιδρυτής της Amazon, λέει ότι αυτή είναι μια «καλή φούσκα», καθώς θα αφήσει πίσω της, χρήσιμες υποδομές. Αλλά τα τσιπ τεχνητής νοημοσύνης έχουν μικρότερη διάρκεια ζωής από τις γραμμές που εγκαταστάθηκαν στη μανία των σιδηροδρόμων του 19ου αιώνα ή από τα καλώδια οπτικών ινών στη φούσκα των dotcom.

Θα μπορούσε μια νέα προσέγγιση στην Τεχνητή Νοημοσύνη να διαρρήξει τον έλεγχο των Big Tech, που σήμερα προσπαθούν να κυριαρχήσουν στα LLMs μέσω υπερβολικών δαπανών, συνθλίβοντας τους μικρούς παίκτες;

Θα μπορούσε η εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης τελικά να επαναλάβει το μοτίβο που παρατηρήθηκε όταν το βίντεο VHS αντικατέστησε το Betamax ή όταν το Facebook νίκησε το MySpace;

Δεν γνωρίζω. Και ίσως οι ηγέτες της Big Tech απλώς προσαρμοστούν – και συνεχίσουν να κυριαρχούν – σε ό,τι προκύψει. Αλλά το DeepSeek ήταν μια προειδοποιητική βολή, και μερικές φορές χρειάζεται μόνο ένα μικρό γεγονός για να δημιουργήσει ένα σημείο καμπής στο όλο κλίμα.

Επομένως, οι επενδυτές πρέπει πράγματι να θαυμάσουν τον Huang αυτή την εβδομάδα· αλλά πρέπει επίσης να παρακολουθούν τις ορδές των λιγότερο ορατών προσωπικοτήτων της τεχνητής νοημοσύνης. Αυτή η (πολύ πραγματική) επανάσταση βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο.