Τι θέλει ο Πούτιν από τον Τραμπ στη σύνοδο κορυφής στην Αλάσκα

Η Αλάσκα, ο τόπος που έχει οριστεί για τη συνάντηση του Βλαντιμίρ Πούτιν με τον Ντόναλντ Τραμπ την Παρασκευή, δύσκολα θα μπορούσε να είναι πιο συμβολική για την οπτική του Κρεμλίνου για τον κόσμο.

Σε αντίθεση με την στρατιωτική κατάληψη περίπου του ενός πέμπτου της Ουκρανίας από τον Πούτιν, η πώληση της Αλάσκας στις ΗΠΑ τον 19ο αιώνα από τη Ρωσία, επί αυτοκράτορα Αλεξάνδρου ΙΙ, ήταν μια ειρηνική συναλλαγή. Ωστόσο, υπενθυμίζει ότι τα εθνικά σύνορα δεν είναι αμετάβλητα και πως η γη μπορεί να αποτελέσει νόμισμα στην άσκηση της διπλωματίας.

Σύμφωνα με αναλυτές, ούτε η ισορροπία στο πεδίο της μάχης ούτε οι δημοσιονομικές πιέσεις αναγκάζουν τον Ρώσο πρόεδρο να περιορίσει τις μαξιμαλιστικές εδαφικές του φιλοδοξίες ή να εξετάσει δυσμενείς όρους ειρήνης.

Η προσοχή του είναι στραμμένη στο να διατηρήσει ανοιχτή την επικοινωνία με τον Τραμπ, ώστε η δυσαρέσκεια του Αμερικανού προέδρου προς τη Μόσχα να μην αρχίσει να έχει κόστος. “Ο Πούτιν δεν έχει κανένα κίνητρο να τερματίσει τον πόλεμο αυτή τη στιγμή”, δήλωσε η Αλεξάνδρα Προκοπένκο, συνεργάτιδα του Κέντρου Carnegie για την Ρωσία και την Ευρασία. “Αυτό που έχει σημασία γι’ αυτόν είναι να κρατήσει την προσοχή του Τραμπ”.

Σε αυτό το μέτωπο, η Μόσχα αντιμετώπιζε μεγαλύτερο κίνδυνο. Ο Τραμπ, που ανέλαβε καθήκοντα υποσχόμενος να τερματίσει τον πόλεμο μέσα σε 24 ώρες, έχει εκφράσει ενόχληση επειδή ο Πούτιν είναι “πολύ ευγενικός”, ενώ ταυτόχρονα επιτίθεται στην Ουκρανία και “ταΐζει” την Ουάσινγκτον “με πολλές ανοησίες”.

Για πρώτη φορά από την ανάληψη της προεδρίας, ο Τραμπ έχει αρχίσει να εγκρίνει σημαντικές μεταφορές όπλων προς το Κίεβο και απειλεί να επιβάλει δασμούς στην Ινδία για την αγορά ρωσικού πετρελαίου.

Όμως αυτή η ανυπόμονη διάθεση άλλαξε σχεδόν εν μία νυκτί, μετά την επίσκεψη του Αμερικανού ειδικού απεσταλμένου Στίβεν Γουίτκοφ στη Μόσχα την περασμένη Τετάρτη — μόλις δύο ημέρες πριν τη λήξη της προθεσμίας που είχε δώσει ο Τραμπ για “κατάπαυση του πυρός ή κυρώσεις”.

Αντί για περισσότερα προβλήματα για το Κρεμλίνο, το αποτέλεσμα ήταν η πρώτη πρόσκληση του Πούτιν στην Αμερική, για συνάντηση με Αμερικανό πρόεδρο από τότε που συνάντησε τον Τζορτζ Μπους τζούνιορ το 2007.

Η συνάντηση της Αλάσκας, που προέκυψε, είναι το αποτέλεσμα του γεγονότος ότι τόσο ο Πούτιν όσο και ο Τραμπ “έσπρωξαν οι ίδιοι τους εαυτούς τους σε μια γωνία”, δήλωσε ο Σαμ Γκριν, καθηγητής ρωσικής πολιτικής στο King’s College του Λονδίνου.

Σύμφωνα με τον Γκριν, ο Πούτιν δεν επρόκειτο ποτέ να ανακοινώσει συμφωνία, ακολουθώντας το χρονοδιάγραμμα του Τραμπ, και δείχνοντας αδυναμία υπό πίεση, ενώ ο Τραμπ αισθανόταν άβολα με την προοπτική να επιβάλει κυρώσεις, που ίσως αποδειχθούν αναποτελεσματικές και να “φαίνεται δύο φορές αδύναμος”.

“Το γεγονός ότι ο Πούτιν πηγαίνει στις ΗΠΑ όχι ως αιχμάλωτος, ότι από αντικείμενο απογοήτευσης, έχει μετατραπεί σε καλοδεχούμενο πρόσωπο και ότι η συνάντηση γίνεται χωρίς την παρουσία Ουκρανών και Ευρωπαίων — όλα αυτά συνιστούν διπλωματική νίκη”, πρόσθεσε ο Γκριν.

Η συνάντηση Τραμπ-Πούτιν χωρίς τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι παρών — διαχρονικός στόχος για το Κρεμλίνο — φαίνεται να ήρθε χωρίς η Ρωσία να κάνει ουσιαστικές παραχωρήσεις στους βασικούς πολεμικούς της στόχους.

Για τον Αντρέι Κοζίρεφ, Ρώσο πρώην υπουργό Εξωτερικών, αυτό υπογραμμίζει ότι η ίδια η συνάντηση θα είναι “πολιτικό κέρδος για τον Πούτιν”, που έρχεται “χωρίς κόστος, σε εσωτερικό και διεθνές επίπεδο, σε αντίθεση με τον συνομιλητή του”.

Για Ουκρανούς αξιωματούχους, οι συνομιλίες αποτελούν προσπάθεια του Πούτιν να επιτύχει τουλάχιστον τρεις στόχους. Η Αλιόνα Γκέμαντσουκ, η νεοδιορισθείσα επικεφαλής της ουκρανικής αποστολής στο ΝΑΤΟ, δήλωσε ότι αυτοί είναι: η έξοδος από την απομόνωση, η αποφυγή νέων κυρώσεων και η αξιοποίηση της αποφασιστικότητας του Τραμπ να τερματίσει τον πόλεμο “προκειμένου να λύσει με διπλωματικά μέσα τα ζητήματα που δεν κατάφερε να ολοκληρώσει με στρατιωτικά”.

Η διπλωματική κινητικότητα εξελίσσεται ενώ οι ουκρανικές δυνάμεις, δέχονται αυξανόμενη πίεση στην ανατολή, με τον ρωσικό στρατό να προσπαθεί πλέον να περικυκλώσει αρκετές πόλεις, που αποτελούσαν στρατηγικά προπύργια για τους Ουκρανούς υπερασπιστές.

Η Ρωσία κατέλαβε 502 τ.χλμ. ουκρανικού εδάφους τον Ιούλιο, ρυθμό παρόμοιο με τις προελάσεις της τον Ιούνιο και τον Μάιο και έναν από τους υψηλότερους του περασμένου έτους, σύμφωνα με την Black Bird Group, μια υπηρεσία ανοιχτής πηγής πληροφοριών που παρακολουθεί τη σύγκρουση.

Η DeepState, ομάδα παρακολούθησης του πολέμου με δεσμούς με το ουκρανικό υπουργείο Άμυνας, ανέφερε την Κυριακή ότι οι ρωσικές δυνάμεις κατάφεραν να προχωρήσουν σχεδόν 7 χλμ. σε μια περιοχή κοντά στην πόλη Pokrovsk, την οποία προσπαθούν να περικυκλώσουν εδώ και έναν χρόνο.

Στο οικονομικό μέτωπο, η Ρωσία αισθάνεται λιγότερη αυτοπεποίθηση, καθώς τα έσοδα από την ενέργεια έχουν μειωθεί κατά 20% σε ετήσια βάση τους πρώτους επτά μήνες, λόγω της πτώσης των τιμών του πετρελαίου, με τους νέους δασμούς του Τραμπ στην Ινδία να προσθέτουν πίεση.

“Η ρωσική οικονομία είναι σήμερα πιο αδύναμη από οποιαδήποτε στιγμή τα τελευταία τρία χρόνια”, δήλωσε ο Τζάνις Κλουτζ, ειδικός για την οικονομία της Ρωσίας στο Γερμανικό Ινστιτούτο Εξωτερικής Πολιτικής και Ασφάλειας (SWP). Ωστόσο, τόνισε ότι η κατάσταση δεν είναι αρκετά σοβαρή, ώστε να αλλάξει η στάση του Πούτιν για την Ουκρανία.

“Για τον Πούτιν, οι απειλές κυρώσεων είναι σύμπτωμα της απογοήτευσης του Τραμπ”, πρόσθεσε. “Ανησυχεί περισσότερο για την αυξανόμενη απογοήτευση του Τραμπ, παρά για τις συνέπειες πιθανών νέων κυρώσεων”.

Οι πλήρεις λεπτομέρειες των συζητήσεων Πούτιν και Γουίτκοφ δεν έχουν αποκαλυφθεί, αλλά βασικά στοιχεία προέκυψαν από αμερικανικές επικοινωνίες με Ευρωπαίους και Ουκρανούς ομολόγους και δημόσιες δηλώσεις, συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας ανταλλαγής ουκρανικών εδαφών.

“Θα υπάρξει κάποια ανταλλαγή εδαφών, προς όφελος και των δύο”, είπε ο Τραμπ. Αμέσως μετά τη συνάντηση, η Μόσχα χαρακτήρισε τις προτάσεις του Γουίτκοφ “αποδεκτές”, αλλά δεν σχολίασε τις δηλώσεις του Τραμπ για ανταλλαγή γης.

Ο Πούτιν έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι οι όροι του για την Ουκρανία παραμένουν αμετάβλητοι. “Δεν είναι καν όροι, αλλά οι στόχοι της Ρωσίας”, είπε στον Λευκορώσο πρόεδρο Αλεξάντερ Λουκασένκο, καθώς οι δύο άνδρες τα έλεγαν σε ένα παγκάκι στο μοναστήρι Βαλαάμ στη βόρεια Ρωσία, την 1η Αυγούστου.

“Ο κύριος στόχος είναι να εξαλειφθούν οι ρίζες αυτής της κρίσης”, πρόσθεσε ο Πούτιν, αναφερόμενος στην σχεδόν 90λεπτη ομιλία του τον περασμένο Ιούνιο, στην οποία ανέπτυξε τις απαιτήσεις του, παρεμβάλλοντας ιστορικά ανέκδοτα.

Αυτές περιλαμβάνουν την επίσημη παραίτηση της Ουκρανίας από την ένταξη στο ΝΑΤΟ και το καθεστώς της ως μη πυρηνική χώρα, την “αποστρατιωτικοποίηση” και την “αποναζιστικοποίηση” — μια ασαφής απαίτηση που ουσιαστικά ισοδυναμεί με την απομάκρυνση του Ζελένσκι

Είπε επίσης ότι η Ουκρανία πρέπει να “αποσύρει πλήρως” τις δυνάμεις της από τέσσερις ουκρανικές περιοχές, που η Ρωσία κατέχει μόνο εν μέρει, αλλά έχει αποφασίσει να ενσωματώσει επίσημα στην επικράτειά της.

Ο Πούτιν “δεν αποκλείει” το ενδεχόμενο η Ουκρανία να “διατηρήσει την κυριαρχία” στις περιοχές Kherson και Zaporizhzhia, εφόσον παρέχει στη Ρωσία πρόσβαση στην Κριμαία μέσω αυτών. “Το Κίεβο πρέπει να εγγυηθεί ένα servitut [νομικός όρος για δικαίωμα χρήσης γης]”, πρόσθεσε.

Η απαίτηση να αποσύρει η Ουκρανία τα στρατεύματά της από τις περιοχές Donetsk και Luhansk αποτελεί “παγίδα διαπραγμάτευσης”, δήλωσε ο Ουκρανός πολιτικός αναλυτής Βολοντίμρ Φεσένκο.

“Ο Πούτιν κατανοεί απόλυτα ότι η Ουκρανία δεν θα συμφωνήσει σε μονομερείς παραχωρήσεις και θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει αυτή τη συνάντηση με τον Τραμπ και την απόρριψη του ρωσικού σχεδίου, για να κατηγορήσει την Ουκρανία ότι δεν θέλει να τερματίσει τον πόλεμο”, είπε.

Παρόλο που οι δημοσκοπήσεις δείχνουν αυξανόμενη κόπωση στην Ουκρανία και υποστήριξη για πιθανή κατάπαυση του πυρός, εξακολουθεί να υπάρχει συντριπτική αντίθεση στο να υποκύψει η Ουκρανία στις ρωσικές απαιτήσεις αποσύροντας τις δυνάμεις της από κατοικημένες περιοχές.

Σχεδόν τα τρία τέταρτα των Ουκρανών που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση τον Ιούλιο από το Διεθνές Ινστιτούτο Κοινωνιολογίας του Κιέβου, απέρριψαν σχέδιο τερματισμού του πολέμου, που θα περιλάμβανε την παραχώρηση ολόκληρων των περιοχών Donetsk, Luhansk, Kherson και Zaporizhzhia, την παραίτηση από την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την αποδοχή περιορισμών στον στρατό της χώρας.

Μια οριακή πλειοψηφία 54%, υποστήριξε σχέδιο σύμφωνα με το οποίο η γραμμή του μετώπου θα παγώσει, η Ουκρανία θα λάβει εγγυήσεις ασφαλείας από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη και οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας θα αρθούν σταδιακά.

Με την προσέγγιση της συνόδου κορυφής στην Αλάσκα, τόσο ο Ζελένσκι όσο και ο Πούτιν εργάζονται για να εξασφαλίσουν υποστήριξη από τους αντίστοιχους συμμάχους τους.

Οι Ουκρανοί διαπραγματευτές θέλουν η Ευρώπη και οι ΗΠΑ να επιμείνουν ότι οι διαπραγματεύσεις θα πραγματοποιηθούν μόνο μετά από κατάπαυση του πυρός ή ουσιαστική μείωση των εχθροπραξιών.

Ο Πούτιν, από την πλευρά του, μίλησε τηλεφωνικά με ηγέτες εννέα χωρών που η Μόσχα θεωρεί φιλικές, μεταξύ των οποίων και ο Σι Τζιπίνγκ της Κίνας και φιλοξένησε στο Κρεμλίνο τον πρόεδρο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας της Ινδίας.

“Δεν υπάρχει πραγματική εναλλακτική λύση από το να παγώσει η σύγκρουση κατά μήκος της τρέχουσας γραμμής του μετώπου. Η μεταπολεμική αντιπαράθεση τύπου Κορέας είναι πολύ πιο πιθανή από μια διαρκή ειρήνη”, δήλωσε ο πολιτικός αναλυτής με έδρα τη Μόσχα Αντρέι Κολεσνίκοφ.

“Ο Πούτιν θα ήθελε να διαιρέσει τον κόσμο σε σφαίρες επιρροής μαζί με τον Τραμπ και τον Σι. Μια νέα Γιάλτα και ένας ψυχρός πόλεμος — αυτό ακριβώς θέλει. Ανυπομονεί να διεκδικήσει τις δάφνες του Στάλιν”, πρόσθεσε ο Κολέσνικοφ.