51 χρόνια ΠΑΣΟΚ: Μικρό και αυτόνομο για ποιο σκοπό;

Το ΠΑΣΟΚ συμπληρώνει σήμερα, 3 του Σεπτέμβρη, 51 χρόνια ζωής.

Είναι το κόμμα που σφράγισε, περισσότερο από κάθε άλλο, το μισό αιώνα της Μεταπολίτευσης.

Είναι το κόμμα που επέφερε κατακλυσμιαίες αλλαγές στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας, αδιανόητες μέχρι τότε. Ειδικά η πρώτη τετραετία του 1981- 1985 έχει γραφτεί την κοινή συνείδηση ως η σπουδαιότερη την περίοδο αυτή, ίσως και στη μεταπολεμική ζωή της Ελλάδας. Κατ’ ακολουθίαν ο ιδρυτής του Ανδρέας Παπανδρέου καταγράφεται ακόμη στις έρευνες ως ο σημαντικότερος πρωθυπουργός της Μεταπολίτευσης, αν και έχουν περάσει τρεις δεκαετίες από το θάνατό του (περισσότερα εδώ).

Η ιστορική μνήμη και εν μέρει η νοσταλγία καλά κρατούν. Όμως, μόνο με αυτές δεν διασφαλίζεται καμιά αξιόλογη συνέχεια στο παρόν και, πολύ περισσότερο, στο μέλλον. Εδώ και 15 χρόνια το ΠΑΣΟΚ κινείται μεταξύ πτώσης (2011), παραλίγο ανυπαρξίας (2015) και φυτοζωίας (έως σήμερα).

Η ρητορεία των εκάστοτε ηγεσιών του (διότι για «ηγέτη» δεν μπορούμε να μιλήσουμε) περί «παράταξης» δεν έχει κανένα αντίκρισμα στην πραγματικότητα. Σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις μετά το 2009 δεν ήταν κάν δεύτερο κόμμα και σήμερα είναι με τεχνητό τρόπο, λόγω πολυδιάσπασης του ΣΥΡΙΖΑ. Ελπίδα στις επόμενες να πετύχει αυτό που λέει η ηγεσία του, δηλαδή να νικήσει τον Μητσοτάκη» δεν έχει. Εκτός αν επέλθει κάποιος μη προβλεπτός κατακλυσμός.

Οπότε τίθεται μοιραία το ερώτημα: ποιος ο ουσιαστικός λόγος αυτόνομης ύπαρξης του ΠΑΣΟΚ σήμερα;

Η πρώτη απάντηση-της σημερινής ηγεσίας του, αλλά και πολλών καλόπιστων οπαδών του- είναι η κλασική: είναι ιστορικό κόμμα και αυτά δεν διαλύονται. Λάθος. Και η προδικτατορική Ένωσις Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου ιστορική ήταν, αλλά ο Ανδρέας αρνήθηκε να την κληρονομήσει και έφτιαξε κάτι νέο, που στη συνέχεια μεγαλούργησε.

Μια δεύτερη απάντηση (μπορεί να) είναι ότι το ΠΑΣΟΚ, ως ένα μικρομεσαίο ή και μικρό κόμμα, μπορεί να είναι χρήσιμο ως «συμπλήρωμα» για το σχηματισμό κυβέρνησης με τη ΝΔ, με ή χωρίς τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Κάτι σαν το παλιό Φιλελεύθερο κόμμα του Γκένσερ στη Γερμανία, που πήγαινε πότε με τους Συντηρητικούς και πότε με τους Σοσιαλδημοκράτες και εξασφάλιζε καρέκλες στη διανομή της εξουσίας. Πόσο θα άντεχε σε τέτοιο ρόλο;

Η τρίτη απάντηση, που μπορεί να δίνει διέξοδο στα σημερινά αδιέξοδα του πέραν της ΝΔ πολιτικού χώρου, είναι διαφορετική και απορρέει από την ιστορική του διαδρομή: η ύπαρξη του ΠΑΣΟΚ, ως κομματικής και ευρύτερα πολιτικής οντότητας, είχε σημασία επειδή στην αρχή (1981) ανέτρεψε τη μονοκρατορία της Δεξιάς στην εξουσία και στη συνέχεια (μέχρι το 2009), ακόμα και στις ήττες του, ήταν κόμμα εξουσίας, τη διεκδικούσε και την κατακτούσε. Σήμερα δεν είναι τίποτα από αυτά. Εκλογικά είναι τρίτο (ευρωεκλογές 2024). Και η δημοσκοπική καταγραφή του στη δεύτερη θέση μπορεί αύριο να μην υπάρχει, αν εμφανιστεί στο προσκήνιο το «κόμμα Τσίπρα».

Επομένως, στο ερώτημα του τίτλου «έχει λόγο αυτόνομης ύπαρξης το ΠΑΣΟΚ;», η απάντηση είναι ένα ξερό «όχι». Κατανοώ ότι αυτό δεν αρέσει, ενοχλεί και εξοργίζει τη σημερινή ηγεσία και πολλούς οπαδούς του, αλλά είναι η πικρή αλήθεια.

Φυσικά, δεν έχει λόγο αυτόνομης ύπαρξης και η άλλη πλευρά του πολιτικού φάσματος, αυτή που εκφράζεται από τον ΣΥΡΙΖΑ και όποια άλλα κόμματα και κομματίδια.
Όλοι αυτοί χωριστά δεν μπορούν να αποτελέσουν υπολογίσιμο αντίπαλο για τη ΝΔ, με ή χωρίς Μητσοτάκη. Ας μην υπάρχουν αυταπάτες. Ακόμα κι αν ο νυν πρωθυπουργός υποχρεωθεί να παραμερίσει (ή τον παραμερίσουν) λόγω πολύ χαμηλής εκλογικής επίδοσης (έχει ξαναγίνει αυτό: Ράλλης 1981, Αβέρωφ 1984, Έβερτ 1996, Σαμαράς 2015), η ΝΔ και πάλι θα έχει αποφασιστικό ρόλο στις εξελίξεις με νέο αρχηγό. Λογικό. Το 25% απέχει πολύ από το 15%, αν υποθέσουμε ότι αυτή θα είναι η επόμενη εκλογική καταγραφή.

Άρα, ο απέναντι από τη ΝΔ πολιτικός χώρος, πολυδιασπασμένος όπως είναι σήμερα, δεν έχει καμιά ελπίδα να αλλάξει το συσχετισμό δύναμης. Ακόμα κι αν καταφέρει να οδηγήσει στην έξοδο τον κ. Μητσοτάκη, πάλι η ΝΔ θα πρωταγωνιστεί με νέο αρχηγό.

Επομένως, κάποιοι από τον απέναντι χώρο αναγκαστικά κάποια στιγμή θα κάτσουν γύρω από ένα τραπέζι και θα πουν: θέλουμε να αφήσουμε τα πράγματα όπως είναι σήμερα ή να επιχειρήσουμε να τα αλλάξουμε με το μόνο τρόπο που υπάρχει και είναι «η ισχύς εν τη ενώσει»;

Ευχής έργο θα ήταν να το πουν τώρα ο Τσίπρας, ο Φάμελλος και οι δικοί τους από τη μια, ο Ανδρουλάκης και οι δικοί του από την άλλη. Αυτό θα άλλαζε άρδην όλα τα δεδομένα.

Αλλά δεν θα το πουν. Την απόφαση θα πάρουν οι ψηφοφόροι. Και ο θεός των εκλογών να βάλει το χέρι του…