Αυτοπροσδιορισμός

Μεθαύριο η Δημοκρατική Συμπαράταξη (ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜ.ΑΡ, Κινήσεις Πολιτών) έχει την προγραμματική της Συνδιάσκεψη.

Παρά το ότι η διαδικασία –όπως άλλωστε όλες οι κομματικές διαδικασίες, πλην εκείνων του κυβερνητικού ΣΥΡΙΖΑ – ελάχιστα  απασχολεί την επικαιρότητα και το δημόσιο διάλογο, τα όσα θα διαδραματιστούν και κυρίως τα όσα θα δρομολογηθούν εκεί έχουν μια σημασία που ξεπερνάει τα όρια αυτού του συρρικνωμένου σήμερα χώρου.

Το πολιτικό τοπίο στην Ελλάδα του σήμερα χαρακτηρίζεται από έλλειμμα αξιοπιστίας, κατακερματισμό, συγκεχυμένες οριοθετήσεις σε ό,τι αφορά τις ιδεολογικοπολιτικές γραμμές. Είναι κι αυτό απόρροια της κρίσης και της αποσύνθεσης του παλιού πολιτικού συστήματος χωρίς μέχρι στιγμής να έχει διαφανεί κάτι ριζικά διαφορετικό κι ελπιδοφόρο για την ανανέωση κι ανασύστασή του. Κάπως έτσι, ο ΣΥΡΙΖΑ του 4% φούσκωσε κι έγινε κόμμα εξουσίας.

Σήμερα, έχοντας πλήρως μεταλλαχθεί και ξεγυμνωθεί από τα ψέματα και τις αυταπάτες του χθες, εγκαταλείπεται από σημαντικό τμήμα των ψηφοφόρων του χωρίς ωστόσο μέχρι στιγμής να έχει απολέσει και την πολιτική κυριαρχία. Όλες οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν μεγάλη πτώση/αποσυσπείρωση του ΣΥΡΙΖΑ και μεγάλη συσπείρωση, πλην όμως όχι δυναμική, στο κόμμα της Νέας Δημοκρατίας.

Ψηφοφόροι φεύγουν από το ΣΥΡΙΖΑ, κάποιοι επαναπατρίζονται στη ΝΔ και κάποιοι στο ΠΑΣΟΚ, οι περισσότεροι όμως τηρούν στάση αναμονής και δηλώνουν απογοητευμένοι.

Το γιατί και το πώς η Νέα Δημοκρατία συσπειρώνεται αλλά δεν έχει δημιουργήσει μέχρι στιγμής καμία δυναμική, είναι κάτι που θα πρέπει να προβληματίσει τα στελέχη της κυρίως όμως τη νέα της ηγεσία. Όχι γιατί αμφισβητείται ότι το κόμμα θα έρθει, κατά πάσα πιθανότητα, πρώτο στις επόμενες εκλογές, αλλά κυρίως γιατί η λογική του «ώριμου φρούτου» έχει κοντά ποδάρια, ενώ έχει πλέον αποδειχθεί ότι είναι αντιπαραγωγική και για τα κόμματα και για τη χώρα. Γιατί δεν ανταποκρίνεται στο βασικό «υπόγειο» αίτημα μιας σιωπηλής πλειοψηφίας πολιτών για ριζική αναμόρφωση της πολιτικής, του πολιτικού συστήματος  και των πολιτικών φορέων.

Γιατί αναπαράγει στην ουσία το μοντέλο του χθες, κλείνοντας τα μάτια στο γεγονός ότι οι συνθήκες έχουν ριζικά και μάλλον μη αναστρέψιμα αλλάξει. Γιατί η εμμονή στο αίτημα «εδώ και τώρα εκλογές», που επανέλαβε ακόμα και χθες ο Πρόεδρος της ΝΔ, δείχνει ακριβώς αυτή την άρνηση προσαρμογής στους νέους κανόνες άσκησης πολιτικής που έχει ανάγκη η χώρα. Ο Πρόεδρος της ΝΔ παίζει μια γνωστή χιλιοπαιγμένη παρτίδα μη αντιλαμβανόμενος, προφανώς, την κούραση των εκλογέων από τα στερεότυπα μιας πόλωσης που στερείται και περιεχομένου και φαντασίας. 

Ο σοσιαλδημοκρατικός χώρος στην Ελλάδα-και όχι μόνο-αντιμετωπίζει βαθιά, σχεδόν υπαρξιακή, κρίση, ενώ ο ρόλος και η ισχυρή αυτόνομη παρουσία του είναι περισσότερο αναγκαία παρά ποτέ, έστω κι αν αυτό θεωρείται από πολλούς ουτοπικό, άκαιρο ή και γραφικό υπό τις σημερινές συνθήκες.

Μ’ όλα της τα προβλήματα αλλά και τις  βαριές ήττες που έχει υποστεί εντός κι εκτός της χώρας, η σοσιαλδημοκρατία είναι η μόνη που μπορεί, εφόσον ανασυγκροτηθεί, εκσυγχρονιστεί και ανανεωθεί, σε πρόσωπα και σε πολιτικές, να ηγηθεί μιας μακρόχρονης αλλά και αταλάντευτης προσπάθειας για προοδευτικές μεταρρυθμίσεις που θα κατανοούν το διεθνές περιβάλλον και τη ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη, στην προσπάθεια για κοινωνική πρόοδο και δικαιοσύνη.

Πρέπει να πάψει να είναι φοβική κι ενοχική αλλά παράλληλα  πρέπει να αυτοαναλυθεί και να επαναπροσδιοριστεί με βάση το αξιακό της σύστημα, που συχνά το παραβίασε βάναυσα η ίδια.

Πρέπει να ξαναβρεί τους δρόμους της αξιακής και προγραμματικής συνοχής της και να αναμετρηθεί με τόλμη με το έλλειμμα φερεγγυότητας που συχνά δημιούργησε η προηγούμενη πορεία της.   

Η σοσιαλδημοκρατία πρέπει κυρίως να πάψει να ετεροπροσδιορίζεται και να πιστέψει στον εαυτό της. Να πάψει να αναζητεί δεκανίκια και άλλοθι.

Στην Ευρώπη το βλέπουμε αυτό σήμερα (και) μέσα από το διαρκές  φλερτ προς το ΣΥΡΙΖΑ, όχι στη βάση αρχών και αξιών ή κάποιου σχεδίου για την Ευρώπη. Για κάποιους ευρωπαίους σοσιαλιστές, ο  κυβερνών ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα ισχυρό αριστερό άλλοθι «κατ΄όνομα», απέναντι σε σκληρές πολιτικές λιτότητας ή απορρύθμισης εργασιακών σχέσεων που εφαρμόζονται στο εσωτερικό των χωρών τους.

Ενώ σιγά-σιγά, λόγω των σκληρών αντι-λαϊκών πολιτικών που εφαρμόζει η κυβέρνηση κι εδώ, η συναναστροφή του κ. Τσίπρα με σοσιαλιστές ηγέτες μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών, προσφέρεται για  αριστερό άλλοθι και προς τους βουλευτές και προς τους δικούς του ψηφοφόρους.

Σε μας εδώ, ο ετεροπροσδιορισμός διαπερνά το χώρο τον τελευταίο -όχι λίγο-καιρό, μέσα από μια διαρκή υπόγεια αμφιταλάντευση μεταξύ της κεντροδεξιάς –κυρίως μετά την εκλογή Κυριάκου στην ηγεσία της ΝΔ- και του «αριστερού» ΣΥΡΙΖΑ, με επίκεντρο το προς τα πού πρέπει να γείρει η πλάστιγγα ως προς τις μελλοντικές, προεκλογικές ή μετεκλογικές συνεργασίες.

Είτε πραγματικό είτε πλαστό, το ζήτημα ταλανίζει –αλλά και διχάζει-το χώρο σε μεγάλο βαθμό και λειτουργεί υπονομευτικά στην περισσότερο από ποτέ αναγκαία άρθρωση ενός σύγχρονου, ολοκληρωμένου και πειστικού πολιτικού λόγου. Ο λόγος αυτός συχνά δεν μορφοποιείται όχι από έλλειψη ιδεών και προτάσεων αλλά από έλλειμμα αυτοπεποίθησης και από φόβο ως προς το πώς αυτός ο λόγος θα εκληφθεί!  Ως «κλείσιμο του ματιού» προς τον Κυριάκο ή προς τον Τσίπρα;

Με διαφορετικό δε τρόπο, λόγω και της διαφορετικής σύνθεσης των συνομιλητών, το ίδιο ζήτημα, με παραλλαγές, διαπερνά υπογείως και τον εν εξελίξει διάλογο για την ανασυγκρότηση του προοδευτικού ενδιάμεσου χώρου.

Όμως ο σοσιαλδημοκρατικός χώρος δεν είναι – ούτε μπορεί να εκλαμβάνεται ως – «παρακολούθημα» κανενός. Η ιστορία του ευρωπαϊκού  σοσιαλδημοκρατικού μεταρρυθμισμού, ενός μεταρρυθμισμού που σημάδεψε καθοριστικά τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, αναδεικνύει την σπουδαιότητα ενός πολιτικού ρεύματος που, αν και μετριοπαθές, δεν ήταν ποτέ “ενδιάμεσο”.

Επίσης, η πλειοψηφική αυτοτοποθέτηση των ελλήνων ψηφοφόρων κοντά στις κεντροαριστερές θέσεις του άξονα Αριστερά – Δεξιά, περιγράφει την οιονεί δυναμική του σοσιαλδημοκρατικού – κεντροαριστερού ρεύματος, παρά το τραυματικό εκλογικό πλήγμα που υπέστη στις αναμετρήσεις της περιόδου 2012-2015.  

Η προγραμματική Συνδιάσκεψη της Δημοκρατικής Συμπαράταξης μπορεί και πρέπει να αποτελέσει αφετηρία για την άρθρωση ενός σύγχρονου, προοδευτικού και περιεκτικού πολιτικού λόγου που θα  στρέφεται προς το αύριο και όχι προς το χθες, που θα προτείνει και δεν θα καταγγέλλει, που θα πείθει και δεν θα υπόσχεται, που θα συμφιλιώνει και δεν θα διχάζει, που θα προσπαθεί, με επιχειρήματα κι επεξεργασμένες προτάσεις, να εμψυχώσει και να κινητοποιήσει την κοινωνία ώστε μέσα από τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες που έτσι κι αλλιώς έχουμε μπροστά μας, να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για ένα καλύτερο αύριο. Σε τελευταία ανάλυση, το  αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη και εκσυγχρονισμό παραμένει χωρίς πολιτική εκπροσώπηση στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας.

*H Άννυ Ποδηματά είναι δημοσιογράφος, πρώην ευρωβουλευτής και πρώην Αντιπρόεδρος του ΕΚ.