Είναι (και) το εκλογικό σύστημα, ανόητε!

Έχουμε επισημάνει εδώ και καιρό ότι το μεταναστευτικό/προσφυγικό πρόβλημα έχει πάρει διαστάσεις εθνικού προβλήματος κι αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, με σοβαρότητα και εθνική συνεννόηση, υπάρχει κίνδυνος να πάρει διαστάσεις (μιας ακόμα) εθνικής κρίσης.

Οι ευθύνες της κυβέρνησης για την πολύμηνη καθυστέρηση, τις ιδεοληψίες και τη διαρκή αμφιθυμία της στο σχεδιασμό πολιτικής είναι τεράστιες και δεδομένες.

Αυτό όμως δεν δικαιολογεί τη στάση των κομμάτων της αντιπολίτευσης, τα οποία, στο θέμα των διευρυνόμενων αντιδράσεων τοπικών κοινωνιών, που εναντιώνονται στη δημιουργία των hoτspots, ποιούν, ούτε λίγο ούτε πολύ, την …νήσσαν. Περιορίζονται στις (εύκολες) καταδίκες των ακροδεξιών στοιχείων και της Χρυσής Αυγής, καυτηριάζουν την αδικαιολόγητα βίαιη συμπεριφορά των αστυνομικών αρχών, ζητούν, γενικώς και αορίστως την «ολοκλήρωση των hotspots» αλλά για την ..ταμπακιέρα  -δηλαδή τί λέμε σ αυτούς που αντιδρούν- ούτε κουβέντα! Γιατί όμως τέτοια αμφιθυμία;

Η απάντηση δεν είναι απλή ούτε μονολεκτική, γιατί το πρόβλημα είναι σύνθετο και η προχειρότητα των κυβερνητικών σχεδιασμών δεδομένη. Είναι ωστόσο δεδομένο ότι η αμφιθυμία αυτή εν πολλοίς οφείλεται στην πίεση τοπικών βουλευτών, πολιτευτών, δημάρχων και περιφερειαρχών, που έχει ως αποτέλεσμα να  «μπλοκάρεται» οτιδήποτε θα μπορούσε να δυσαρεστήσει τοπικές κοινωνίες και να οδηγήσει σε απώλεια ψήφων! 

Το ίδιο έργο, με παραλλαγές, παίζεται στην εξαετία της κρίσης και ανακυκλώνει τη χώρα μέσα στα Μνημόνια. Από το «εναλλακτικές υπάρχουν» και τα Ζάππεια του κ. Σαμαρά, στο «θα καταργήσω το Μνημόνιο με ένα νόμο κι ένα άρθρο» που μας έφερε στο 3ο Μνημόνιο του κ. Τσίπρα.

Μετά απ όλα αυτά, κι ενώ η χώρα κινδυνεύει να μετατραπεί σε «αποθήκη ψυχών» και να αποκλειστεί εκ των πραγμάτων, με σύνορα να κλείνουν γύρω μας, από τη ζώνη Σένγκεν, τι  είναι εκείνο που δεν μας αφήνει με τίποτα να συνεννοηθούμε ούτε καν στα βασικά και μας σπρώχνει ολοένα και πιο βαθιά στην κρίση; Είναι DNAϊκό το πρόβλημα, φταίει η κακοδαιμονία της φυλής, το χαμηλής ποιότητας πολιτικό προσωπικό, το έλλειμμα παιδείας;

Μπορεί να είναι όλα αυτά μαζί αλλά σίγουρα είναι και κάτι άλλο: Είναι ο μηχανισμός του υπάρχοντος εκλογικού συστήματος, δηλαδή ο διαβρωτικός για την κοινωνία και καταστρεπτικός για το πολιτικό σύστημα συνδυασμός του μπόνους των 50 εδρών, του σταυρού προτίμησης και των τεράστιων εκλογικών περιφερειών, που εκτρέφει την ενδοτικότητα κομμάτων και προσώπων προς κάθε είδους πελατειακό, συντεχνιακό και τοπικιστικό αίτημα. Είναι αυτός ο συνδυασμός που ανεξάρτητα από συγκυρίες και προθέσεις παράγει και αναπαράγει τον παλαιοκομματισμό κι εξαφανίζει κάθε έννοια δημόσιου ή γενικότερου κοινωνικού συμφέροντος. Χωρίς ριζική αλλαγή αυτού του συστήματος, θα ανακυκλώνουμε διαρκώς τη συζήτηση για την «ανάγκη εθνικής συνεννόησης» και για άλλα πρότυπα πολιτικής και πολιτικών, ενώ στην ουσία όλα θα παραμένουν ζητούμενα και η χώρα θα βουλιάζει. Καμία μεταρρύθμιση δεν πρόκειται να προχωρήσει και να εφαρμοστεί σωστά, χωρίς μια ριζοσπαστική πολιτική μεταρρύθμιση που θα προβλέπει αναλογικότερο εκλογικό σύστημα, κατάτμηση των μεγάλων εκλογικών περιφερειών, πάνω από το 50% των εδρών σε μονοεδρικές, κατάργηση του σταυρού προτίμησης αλλά με διατήρηση στον πολίτη της αξιολόγησης και της επιλογής  προσώπων( κατά το γερμανικό σύστημα).

Κάπου στα συρτάρια του υπουργείου Εσωτερικών βρίσκεται καταχωνιασμένο ένα σχέδιο εκλογικού νόμου που αντικατοπτρίζει πλήρως αυτή τη λογική –και φυσικά δεν έφτασε ποτέ στη Βουλή. Το είχε επεξεργαστεί το Δεκέμβριο του 2009 ο τότε υπουργός Εσωτερικών κ. Γιάννης Ραγκούσης συνεπικουρούμενος  από κορυφαίους επιστήμονες όπως ο κ. Νίκος Αλιβιζάτος και ο κ. Θανάσης Διαμαντόπουλος. Η Δημοκρατική Συμπαράταξη (ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜ.ΑΡ) έχει κάθε λόγο να το ξεσκονίσει και να το βγάλει μπροστά. Το Ποτάμι εδώ και καιρό έχει παρουσιάσει προτάσεις που κινούνται κι αυτές σ αυτή τη λογική. Θα έχει ενδιαφέρον βεβαίως να δούμε επί του προκειμένου τις προθέσεις του κυβερνητικού ΣΥΡΙΖΑ, που πολλά έχει πει αλλά ουδέν έχει πράξει (και) για την αλλαγή του εκλογικού νόμου. Και βεβαίως, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον περιμένουμε να δούμε τι θα κάνει υπό τον νέο της αρχηγό η Νέα Δημοκρατία, δεδομένου ότι πολλά επιφανή στελέχη της, προεξαρχούσης της κυρίας Ντόρας Μπακογιάννη, έχουν στο παρελθόν ταχθεί ανοικτά υπέρ ενός τέτοιου συστήματος..

Αρκεί τα κόμματα να δηλώσουν την πρόθεση να συμφωνήσουν να κινηθούν προς μια τέτοια κατεύθυνση και οι πιθανότητες να επιτευχθεί μια ελάχιστη κοινωνική και πολιτική συνεννόηση ώστε να αποφύγουμε (άλλον ένα) γκρεμό, θα ενισχυθούν…

* H Άννυ Ποδηματά είναι δημοσιογράφος, πρώην ευρωβουλευτής και πρώην Αντιπρόεδρος του ΕΚ.