Homo Pasokus: ποιος είναι σήμερα ΠΑΣΟΚ;

Τα πρώτα χρόνια ήταν εύκολο να το περιγράψεις. Στερεοτυπικά προκαθορισμένο. Το καλούπι του Πασόκου είχε και φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά. Κώμη μεσαίου μάκρους, συχνά ατημέλητη. Μουστάκι ή γενειάδα -αναγνωριστικά σαν κομματική ταυτότητα. Πουκάμισο με πλατύ γιακά, σαν φτερά αγγέλου. Τα δύο πρώτα κουμπιά ήταν άχρηστα, δεν έκλειναν ποτέ. Και τον χειμώνα, εννοείται, ζιβάγκο. Σαν του προέδρου. Παντελόνι-καμπάνα, συμβατό με τη μόδα της εποχής.

Ποιος ήταν εκείνος ο τύπος; Ο «μη προνομιούχος», που έλεγε και ο Μεγάλος. Αυτός που, πριν τη χούντα, φοβόταν να κυκλοφορήσει με «Τα Νέα» υπό μάλης, αλλά τώρα, με την «Αλλαγή», καμαρώνει με την «Αυριανή» ανοιγμένη σαν σεντόνι μπροστά του. Άνθρωπος του μεροκάματου και του χαμηλού μισθού που πίστευε ότι τίποτα δεν μπορεί να γίνει χειρότερο. Οπαδός των Παπανδρέου από γενιά εις γενιά. Με τη Μεταπολίτευση έλιωσε παπούτσια στις πορείες και παλάμες χειροκροτώντας στις συναυλίες. Ενας άνθρωπος που σήμερα θα μας φαινόταν αγνός. Σχεδόν αφελής.

Στο διάβα της δεκαετίας του ’80, το καλούπι του Πασόκου προσαρμόζεται στους καιρούς. Βάζει κουστουμάκι για τον χορό της Κλαδικής. Και γραβάτα με λαχούρια. Παίρνει έγχρωμη τηλεόραση και βίντεο. Zastava ή Nissan. Η πίστη του στο κόμμα ανταμείβεται με προαγωγή στην υπηρεσία ή, ακόμα καλύτερα, με δάνειο για να στήσει βιοτεχνία. Αφήνει τον Θεοδωράκη και θυμάται πάλι τον Τσιτσάνη. Πατάει σε μεγάλες πίστες. Πίνει Johny, όπως ο Μεγάλος. Και καπνίζει Marlboro. Δεν είναι όλα τα αμερικάνικα για πέταμα, να τα λέμε αυτά, σύντροφοι. Και τα θέλει όλα πράσινα. Από το καφενείο ως το σακάκι. Απεχθάνεται το μπλε, μαζί και τον δεξιό μπατζανάκη.

Το τέλος της δεκαετίας τον βρίσκει στην κουπαστή να κάνει εμετό καθώς το καράβι πάει πέρα-δώθε. Ο πρόεδρος άρρωστος. Και με γκόμενα. (Μαγκιά του.) Και με ένα Κοσκωτά στην πλάτη και τον Μένιο στη διπλανή καρέκλα. Πεισμώνει. Βρίσκει την πολιτική μετενσάρκωση του Νίκου Ξανθόπουλου στο πρόσωπο του Δημήτρη Τσοβόλα. Κόβει το καφενείο γιατί έχουν εμφανιστεί κάποιοι που τον αποκαλούν «κλέφτη». Και ξαναβγαίνει στο δρόμο. Για να μην ανέβουν τα όρια συνταξιοδότησης. Και να μην ιδιωτικοποιηθούν οι ΔΕΚΟ.

Ο Σημίτης του φαινόταν πάντα κρυφοδεξιός. Κατά βάθος ήταν με τον Ακη, αλλά δεν το είπε ποτέ. Και αυτά με τον εκσυγχρονισμό δεν του γέμιζαν του μάτι. Του γέμιζαν όμως την τσέπη, με το Χρηματιστήριο. Αλλαξε αυτοκίνητο. Εβαλε μέσα καλό ηχοσύστημα να ακούει, άμα λάχει, Παβαρότι. Εκανε για πρώτη φορά Χριστούγεννα στο εξωτερικό. Γεύτηκε Cohiba στον ουρανίσκο. Έβαλε ευρώ στην τσέπη και τσίμπησε, κάτι ψίχουλα, από τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Η νέα χιλιετία τον έκανε να αναρωτιέται μήπως ο Κώστας Καραμανλής ήταν και αυτός ΠΑΣΟΚ. Τέλος πάντων, έδειχνε (και ήταν) πολύ πιο ΠΑΣΟΚ από τον Γιώργο Παπανδρέου. Αλλά ψήφισε Γιώργο λόγω ονόματος. Και ξημέρωσε εκείνο το πρωινό στο Καστελλόριζο, του Αϊ Γιώργη ανήμερα. Ο Πασόκος έμεινε να στέκεται μπροστά σε ένα δέντρο που, με έναν αέρα, έχασε όλα τα φύλλα του. Κάποτε ήθελε να διώξει τη Δεξιά, να φέρει την Αλλαγή. Μετά τις «Καλύτερες ημέρες», τον εκσυγχρονισμό και το ευρώ.

Και μετά, τι; Ποιο είναι το καλούπι του σημερινού Πασόκου; Πώς περιγράφεται; Yπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία είναι οι παραδοσιακοί κεντρώοι. Πέρασαν από του Μητσοτάκη, απογοητεύτηκαν και δεν έχουν κάτι άλλο να ψηφίσουν. Αν σηκωθούν από τον καναπέ, θα πάνε στο ΠΑΣΟΚ. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τον αρχετυπικό Πασόκο. Σίγουρα είναι μεγάλος σε ηλικία. Πολιτικά θρέφεται από το συναίσθημα και τις αναμνήσεις. Πιθανότατα δεν τον ενδιαφέρει ούτε το πρόσωπο του αρχηγού. Ψηφίζει ΠΑΣΟΚ όπως πληρώνει το ρεύμα και το νερό. Μπορεί να έφυγε για λίγο, να πήγε στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά κατάλαβε ότι εκεί ήταν μαϊμού ΠΑΣΟΚ. Και ναι, είναι ΠΑΣΟΚ όπως ο άλλος είναι ΚΚΕ. Δεν χρειάζεται να εξηγήσει τους λόγους και αυτό είναι πρόβλημα -του ΠΑΣΟΚ, όχι δικό του. Είναι ΠΑΣΟΚ γιατί, ακόμα και αν υπάρχει κάτι άλλο, δεν μυρίζει όπως το ΠΑΣΟΚ. Μούχλα, αλλά και κάτι από πρώτη νιότη. Είναι, βρε παιδί μου, σαν να φοράς το παλιό, φθαρμένο ρούχο. Γιατί είναι το μόνο που σου κάνει.