Η περίπτωση Mamdani και οι προκλήσεις μιας προοδευτικής επανεκκίνησης

O Zohran Mamdani είναι το νέο όνομα που εισέβαλε ξαφνικά στις πολιτικές συζητήσεις, ιδίως στην προοδευτική πλευρά του πολιτικού φάσματος. Γρήγορα μάθαμε το όνομα και μια περιγραφή που ξεχωρίζει: νέος πολιτικός, 33 μόλις χρονών, Μουσουλμάνος, με καταγωγή από την Ινδία, γεννημένος στην Ουγκάντα. Ανήκει πολιτικά στο ρεύμα του δημοκρατικού σοσιαλισμού, μέλος της οργάνωσης Democratic Socialists of America.

Αυτός ο νεαρός σοσιαλιστής πολιτικός κέρδισε πιο εύκολα από ο,τι υποστήριζαν και οι πιο θετικές προβλέψεις το χρίσμα των Δημοκρατικών για τη δημαρχία της Νέας Υόρκης. Και μαζί με αυτό κέρδισε ένα ισχυρό προβάδισμα για να γίνει τον Νοέμβριο ο νέος δήμαρχος της πόλης, μιας καπιταλιστικής μητρόπολης όπως συνηθίζεται να λέγεται. Έλαβε το 45% των ψήφων στην πρώτη καταμέτρηση των ψήφων όταν τον Φεβρουάριο του 2025 η επιρροή του καταγραφόταν στο 1%. Εν τέλει συγκέντρωσε τις περισσότερες ψήφους από κάθε άλλον Δημοκρατικό υποψήφιο στην ιστορία των προκριματικών εκλογών στον Δήμο της Νέας Υόρκης.

Τι συνέβη μέσα σε 4-5 μήνες; 

Ας αρχίσουμε με το πιο εμφανές και γνωστό. Έτρεξε μια δυναμική καμπάνια με τρία βασικά χαρακτηριστικά:

α) ήταν πραγματικά grassroots, βασίστηκε στη βάση και την κινητοποίηση, με μεγάλο αριθμό εθελοντών, και με δουλειά στους δρόμους και στις γειτονιές,
β) ήταν θετική στο πρόταγμα και στο συναισθηματικό αποτύπωμα, αξιοποιώντας το επικοινωνιακό χάρισμα του Mamdani,
γ) είχε υψηλή αισθητική σε όλα τα επικοινωνιακά υλικά και χρησιμοποίησε υποδειγματικά τα social media και ιδιαίτερα τα βίντεο.

Καθοριστικό αποδείχθηκε και το ριζοσπαστικό πολιτικό μήνυμα και πρόγραμμα με αιχμές σε πολύ συγκεκριμένους άξονες. Το κεντρικό μήνυμα αρθρωνόταν γύρω από το σημαίνον “affordability” που στα ελληνικά θα λέγαμε ότι αντιστοιχεί στην έννοια του προσιτού. Ταυτόχρονα, όμως, έχει και το νόημα του δυνατού: αντέχω και μπορώ να κάνω κάτι (κυρίως με οικονομικά κριτήρια).

Συνήθως τέτοια μηνύματα μπορούν να εστιάσουν στα ελάχιστα, στα απολύτως αναγκαία και στην επιβίωση και εστιάζουν μόνο σε προνοιακού χαρακτήρα μέτρα. Λόγος και μέτρα που συχνά γίνονται αντιληπτά ως μίζερα. Εδώ όμως το μήνυμα ήταν διπλό: να μπορείς να ζεις και να μπορείς να ονειρεύεσαι. Επιβίωση και φιλοδοξία για ένα καλύτερο μέλλον.

Ας δούμε ενδεικτικά μερικές από τις προγραμματικές αιχμές:

• Πάγωμα ενοικίων
• Κατασκευή 200.000 νέων διαμερισμάτων τύπου κοινωνικής κατοικίας
• Δημιουργία δικτύου δημοτικών παντοπωλείων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα
• Γρήγορα και δωρεάν αστικά λεωφορεία
• Αύξηση στον εταιρικό φόρο και flat tax 2% στο πλουσιότερο 1% (έσοδα άνω του 1 εκ. δολαρίων/έτος) των Νεοϋορκέζων
• Γραφείο LGBTQIA+ υποθέσεων στον Δήμο, με στόχο να γίνει η Νέα Υόρκη πόλη καταφύγιο για την κοινότητα
• Αύξηση του κατώτατου μισθού

Ένα πειστικό κι ελκυστικό πρόγραμμα θέλει συγκεκριμένα μέτρα, που να δείχνουν ότι προσφέρουν μια πραγματική αλλαγή. Και θέλει, επίσης, αυτά τα μέτρα να εντάσσονται σε ένα θετικό αφήγημα, να αρθρώνονται με έναν θετικό λόγο και να αφήνουν ένα θετικό συναισθηματικό αποτύπωμα στο ακροατήριο.

Στις ΗΠΑ οι Δημοκρατικοί ψάχνονται, βρίσκονται ακόμα σε ένα σοκ μετά την νίκη του Trump. Και εδώ εννοώ το κατεστημένο των Δημοκρατικών, που έδειξε ξανά στις προκριματικές εκλογές για τον Δήμο της Νέας Υόρκης πόσο άπληστο είναι και πόσο δεν ενδιαφέρεται για τη βάση του, στηρίζοντας μια εξαιρετικά προβληματική υποψηφιότητα. Οι μόνο που φαίνονται να έχουν πρόταση και να κάνουν έμπρακτα κάτι είναι η πιο προοδευτική και η πιο ριζοσπαστική πτέρυγα του κόμματος. Η εκστρατεία “Στοπ στην ολιγαρχία” του Bernie Sanders με την Alexandria Ocasio-Cortez. Η κινητοποίηση του Mamdani.

Εδώ στην Ελλάδα, τι συμβαίνει; Ποια πλευρά των προοδευτικών δυνάμεων ξέρει τι κάνει, ποια δείχνει να έχει ένα σχέδιο αντιμετώπισης του δεξιού στρατοπέδου και ποια εν τέλει κάνει έμπρακτα κάτι σε επίπεδο βάσης; Δεν φαίνεται με σαφήνεια κάτι τέτοιο.

Φαίνεται ότι οι προοδευτικές δυνάμεις ξέρουν και μπορούν να αναγνωρίζουν μια καλή καμπάνια. Σχεδόν όλοι και όλες παραδέχθηκαν το πόσο πετυχημένη επικοινωνιακά και πολιτικά ήταν η καμπάνια του Mamdani. Ξέρουν όμως, οι προοδευτικές δυνάμεις στη χώρα να οργανώνουν μια καλή καμπάνια;

Μια καλή καμπάνια χρειάζεται έμφαση τόσο στο περιεχόμενο όσο και στη μορφή, δηλαδή στα μέσα και στην φόρμα της επικοινωνίας. Η παραγνώριση του δεύτερου παράγοντα δεν κάνει μια δύναμη πιο “αριστερή” από τις υπόλοιπες. Την κάνει απλώς πιο αδύναμη και πιο απόμακρη. Η καλή καμπάνια χρειάζεται τον συνδυασμό μιας κινητοποίησης βάσης και εθελοντών, τόσο για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσο και για τη δουλειά στη γειτονιά, με έναν αναγκαίο επαγγελματισμό.

Από άρθρα σχολιασμού μετά από διάφορες εκλογικές αναμετρήσεις του εξωτερικού φαίνεται, επίσης, ότι ξέρουμε για ποια ζητήματα πρέπει να μιλάει μια προοδευτική πολιτική καμπάνια. Στέγη, ακρίβεια και διαθέσιμο εισόδημα, καθημερινότητα και λαϊκές ανησυχίες, συμπερίληψη και δικαιώματα. Γιατί δεν μιλάνε οι προοδευτικές δυνάμεις για αυτά; Ή μήπως μιλάνε; Το γεγονός ότι κάποιες δυνάμεις μιλάνε για ορισμένα από αυτά τα θέματα μας δείχνει ένα μεγαλύτερο πρόβλημα. Γιατί η λύση δεν είναι να ανακαλύψει κανείς το στεγαστικό ζήτημα και να πει απλώς κάτι για τη στέγαση.

Έχει σημασία για ποιο θέμα μιλάς, αλλά έχει μεγαλύτερη σημασία τι λες για αυτό.

Έχει σημασία τι λέγεται, αλλά έχει εξίσου μεγάλη σημασία και ποιο υποκείμενο το λέει.

Πολλές φορές η πραγματικότητα δεν είναι ότι τα κόμματα δεν μιλάνε  για το τάδε ή το δείνα ζήτημα. Ορισμένες φορές το πρόβλημα είναι ότι μιλάνε: ελλιπείς ή πολύ χλιαρές προτάσεις, με γλώσσα δυσνόητη, χωρίς να φτάνει στοχευμένα εκεί που πρέπει και από ένα πολιτικό προσωπικό με έλλειμμα αξιοπιστίας.

Ο Zohran Mamdani είχε συνείδηση ότι η προσπάθειά του μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα όταν έλεγε σε ομιλία του: “Βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας νίκης που θα έχει απήχηση σε ολόκληρη τη χώρα και τον κόσμο. Μην κάνετε κανένα λάθος: αυτή η νίκη θα είναι ιστορική, όχι μόνο εξαιτίας του ποιος είμαι – ένας μουσουλμάνος μετανάστης και περήφανος δημοκρατικός σοσιαλιστής – αλλά και για αυτό που θα κάνουμε: να κάνουμε αυτή την πόλη προσιτή για όλους”.

Είναι ένα ακόμα παράδειγμα. Δεν είναι, για πολλούς λόγους, μια συνθήκη απολύτως κι εύκολα αναπαράξιμη. Οι προοδευτικές δυνάμεις χρειάζονται έμπνευση, δεν χρειάζονται αντιγραφή. Και για αυτό χρειάζονται νέα πρόσωπα, νέες ιδέες, νέα μέσα, νέες πρακτικές, νέο λεξιλόγιο. Το τελευταίο μήνυμα του παραδείγματος Mamdani μέχρι στιγμής είναι η ανανέωση. Τα προοδευτικά κόμματα έχουν ανάγκη από ανανέωση και πρέπει να βρουν τις διαδικασίες που θα επιτρέψουν και θα προωθήσουν αυτήν την ανανέωση.