Κεφάλι στο χαντάκι ή μήπως στη ντουλάπα

Το θέαμα ενός ένστολου που παρατηρεί αδιάφορος  μια καθημερινή (για πολλούς ασήμαντη) παρανομία, είναι συνηθισμένο στην Ελλάδα. Η έννοια της ευθύνης είναι ιδιαίτερα σχετική και αυτό εξηγεί το πώς γίνεται μετά το απόλυτο αστυνομικό φιάσκο και ενώ η αστυνομία παραδέχεται την ανεπάρκειά της, να χρειάζεται έρευνα για το ποιος ευθύνεται.

Προφανώς δεν είναι ευθύνη του Αρχηγού, του Αντιστράτηγου Κων. Τσουβάλα, να δώσει εντολή: ”ψάξτε στην ντουλάπα”. Είναι όμως ευθύνη του να γνωρίζει ποια από τις πολλές υπηρεσίες (σχεδόν όλες) που κατέφθασαν στο σημείο, είχε ευθύνη να το κάνει. Καθώς ουδείς από όσους ενεπλάκησαν δεν είχε την τόλμη να παραδεχθεί την ανεπάρκεια της υπηρεσίας, ο Αρχηγός θα πρέπει να εξηγήσει στους πολίτες τι πήγε στραβά και να αποδώσει τα του Καίσαρος τω Καίσαρι.

Εδώ που τα λέμε έχει και μια ακόμη μεγαλύτερη ευθύνη. Το σώμα που διοικεί είναι βουτηγμένο στην τυπολατρία και καλά οχυρωμένο πίσω από την γραφειοκρατία. Από τις πιο απλές μέχρι τις πιο δύσκολες υποθέσεις, έγκειται στην αξιοπρέπεια του αστυνομικού για το αν θα κάνει τη δουλειά του ή όχι. Αν δεν θέλει να την κάνει, υπάρχουν δικλείδες ασφάλειας που δικαιολογούν την απραξία του. Για όσους έχουν πάει στρατό, η αστυνομία είναι μια ανάλογη εκδοχή με βασικό σύνθημα “όσο λιγότερο μπλέκεις, τόσο καλύτερα θα περάσεις”.

Ως εκ τούτου, ο κόσμος της Αστυνομίας έχει αγκαλιάσει την αγαπημένη φράση του Ελληνικού Δημόσιου; “δεν είναι δική μου ευθύνη”. Η ηγεσία της αστυνομίας έχει δώσει τη δυνατότητα της χρήσης της, επιμερίζοντας ευθύνες. Όχι για να γίνεται καλύτερα η δουλειά, αλλά για να μπορεί κάποιος να την αποφεύγει. Είναι απορίας άξιον ωστόσο πως αυτοί οι αστυνομικοί κοιτάζουν στα μάτια συναδέλφους τους που ακόμη και εκτός υπηρεσίας διακινδυνεύουν τη ζωή τους επιχειρώντας να προσφέρουν στην κοινωνία.

Ακόμη και ο Αρχηγός της αστυνομίας, μπορεί να επικαλείται “άνωθεν” εντολές για να αποποιηθεί την ευθύνη. Το έχουμε ακούσει πολλάκις σαν δικαιολογία όταν οι αστυνομικοί κοιτάζουν τους μπαχαλάκηδες να κάνουν χαβαλέ με τις περιούσιες πολιτών ή τη δημόσια περιουσία. Όταν ψεκάζουν ή δέρνουν τους συνταξιούχους. Όταν αρνούνται να εφαρμόσουν τις οδηγίες των πρυτανικών αρχών για βανδαλισμούς στα πανεπιστήμια.

Προφανώς ούτε η πολιτική ηγεσία της αστυνομίας, ο Αναπληρωτής Υπουργός Προστασίας του Πολίτη κος. Ν. Τόσκας ευθύνεται για το ότι κανείς δεν κοίταξε στην ντουλάπα. Οι πολιτικές ηγεσίες όμως ευθύνονται διαχρονικά για τη διάλυση της αστυνομίας, για την ανοχή που δείχνουν σε φαινόμενα διαφθοράς, για την μουλωχτή συγκατάθεση τους να μην αξιολογείται κανείς. Ευθύνονται διότι υποκριτικά, εξαίρουν με κάθε αφορμή την ποιότητα της αστυνομίας, θεωρώντας ότι έτσι αναπτερώνουν το φρόνημα των αστυνομικών. Πώς όμως να αναπτερωθεί το φρόνημα ενός ανθρώπου που τον στέλνουν στη μάχη, ανεκπαίδευτο, χωρίς σφαίρες ή με χαλασμένα πιστόλια;

Ο εκάστοτε υπουργός βέβαια, δεν κινείται ούτε αυτός με τη σειρά του ανεξέλεγκτα. Διαχρονικά όλοι οι Υπουργοί Προστασίας του Πολίτη (ή δημόσιας τάξης παλαιότερα), διαμαρτύρονταν για την υποχρηματοδότηση αλλά και τις ποικίλες πολιτικές παρεμβάσεις στο έργο τους. Τα περισσότερα είναι αλήθεια. Τα περιστατικά με τα περιπολικά χωρίς λάστιχα, τα ληγμένα αλεξίσφαιρα και την υποστελέχωση των τμημάτων καταδεικνύουν ότι σε ένα μεγάλο βαθμό οι Κυβερνήσεις θεωρούν ασήμαντες τις δαπάνες για αστυνόμευση. Προτιμούν να τα δίνουν για διορισμούς πελατών τους, ακόμη και στην αστυνομία αν μπορούν.

Όμως αυτή ακριβώς είναι η έννοια της ιεραρχίας. Όποιος από αυτούς τους εμπλεκόμενους κρίκους θεωρεί ότι εξωγενείς παράγοντες υπονομεύουν το έργο του, οφείλει όχι μόνο να παραιτηθεί, αλλά ως δημόσιος λειτουργός οφείλει να εξηγήσει στην κοινωνία τι συμβαίνει. Όσο υψηλότερη η θέση του στην πυραμίδα, τόσο μεγαλύτερη η υποχρέωσή του να μιλήσει. Η σιωπή δεν είναι αξιοπρεπής στάση, είναι συνενοχή.

Η κοινωνία θέλει μια απάντηση για τους λόγους που δικαίως αισθάνεται απροστάτευτη. Δεν πρόκειται για κανιβαλισμό. δεν έχει σημασία αν πιστεύει κανείς ότι οφείλει να παραιτηθεί κάποιος ή όχι. Η παραίτηση είναι μια συμβολική πράξη, της οποίας όμως θα πρέπει να προηγηθεί η ανάληψη της ευθύνης. Σε άλλες χώρες βέβαια αν δεν υπήρχε βροχή παραιτήσεων , θα είχαν πέσει κεφάλια. Όταν κανείς δεν σπεύδει να αναλάβει την ευθύνη για ένα τέτοιο φιάσκο η κατάσταση είναι ιδιαίτερα νοσηρή. Η Αστυνομία δυστυχώς δεν είναι μια ακόμη δημόσια υπηρεσία, η ανεπάρκεια της οποίας να δικαιολογείται με όρους φολκλόρ. Δεν είναι ούτε φυσιολογικό, ούτε αποδεκτό να υπολειτουργεί απλώς διεκπεραιωτικά, όπως στο ανέκδοτο με το όργανο που δεν γνώριζε πως να γράψει τη λέξη οδόστρωμα και κλότσησε το μακάβριο εύρημα στο χαντάκι, που του φάνηκε ευκολότερο ορθογραφικά….

Υ.Γ. Σε ότι αφορά το έτερο θέμα συζήτησης σχετικά με τον νόμο Παρασκευόπουλου και τις αποφυλακίσεις, είναι εξαιρετικά πολύπλοκο για να συζητηθεί με όρους καφενείου. Ας αναλογιστούν όμως τις ευθύνες τους όλοι όσοι αντιδρούν διαχρονικά σε όλα. Πριν ο κάθε αναμάρτητος μιλήσει, ας αναλογιστεί τη στάση του, ακόμη και στην προ 25ετίας πρόταση του Στεφ. Μάνου για ιδιωτικές φυλακές, ως απάντηση στην ανικανότητα του κράτους να πράξει το αυτονόητο. Γιατί ακόμη και οι λίγες φυλακές που υπάρχουν, απέχουν παρασάγγας από το αυτονόητο…

*Ο Σταμάτης Ζαχαρός είναι αρθρογράφος του NEWS 247 και σύμβουλος έκδοσης της 24 MEDIA ( @SZacharos).