Ο Ράτκο Μλάντιτς και το πιο καλοκρυμμένο μυστικό της Ελλάδας

Το ημερολόγιο έγραφε 22 Νοεμβρίου 2017 και για τα παιδιά, τα αδέρφια και τους φίλους των χιλιάδων θυμάτων του στρατηγού Ράτκο Μλάντιτς, είναι η μέρα της δικαίωσης ενός αγώνα είκοσι και πλέον ετών για να μην επικρατήσει η λήθη έναντι της μνήμης.

Ο στρατηγός που χαρακτηρίζεται η επιτομή του κακού, καταδικάζεται σε ισόβια κάθειρξη  για γενοκτονία, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου. Ο Ύπατος Αρμοστής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ Ζέιντ Ράαντ αλ Χουσέιν θα δηλώσει πως η δικαστική απόφαση αποτελεί προειδοποίηση για όσους διαπράττουν τέτοια εγκλήματα ότι «δεν θα γλιτώσουν τη δικαιοσύνη, όσο ισχυροί και να είναι, όσος χρόνος και αν χρειασθεί».

Ο Μλάντιτς μερικούς μήνες πριν μπει με το σερβοβοσνιακό στρατό στη Σρεμπρένιτσα και εξολοθρεύσει 7.500 άοπλους μουσουλμάνους, έχει δημιουργήσει την Ελληνική Εθελοντική Φρουρά και περίπου 100 Έλληνες εθελοντές πολεμούν στο πλευρό του. Όταν τον Ιούλιο του ’95 καταλαμβάνουν οι δυνάμεις του Μλάντιτς τη Σρεμπρένιτσα, ο στρατηγός θα ζητήσει «ν’ αναρτηθεί η ελληνική σημαία προς τιμή των Ελλήνων, που πολέμησαν μαζί μας». Προς τιμήν μια δράκας ακροδεξιών και λούμπεν κακοποιών στοιχείων, που την ίδια περίοδο θεωρούνταν ήρωες σε Σερβία και Ελλάδα.

Η υποδοχή της συμμετοχής Ελλήνων στην κτηνωδία της Σεμπρένιτσα από τα media είναι διθυραμβική. Το Έθνος μας ενημερώνει  στις 13 Ιουλίου του 1995  πως ”τέσσερις σημαίες, η σερβική, η ελληνική, η σημαία της Βεργίνας και του Βυζαντίου κυματίζουν μαζί”, ως “απόδειξη της αγάπης και της αλληλεγγύης των δυο λαών, της ευγνωμοσύνης των Σέρβων στρατιωτών για τη βοήθεια των Ελλήνων που πολεμούν κοντά τους”. Η Χρυσή Αυγή με δημοσιεύματα σε έντυπα διαφημίζει την δράση των μελών της στο πλευρό των Σέρβων παρακρατικών και όταν οι ίδιοι οι εθελοντές δηλώνουν εθνικιστές και πως αγωνίζονται “για μια Μεγάλη Ελλάδα σε μια ελεύθερη Ευρώπη δίχως μουσουλμάνους και αμερικανοσιωνιστές”, οι δημοσιογράφοι ανακαλύπτουν πίσω από τις σφαγές ευγενή κίνητρα.

 “Φαντάζομαι ότι είναι κι άλλα κίνητρα πολλά, όπως η Ορθοδοξία, η παλιά φιλία με τους Σέρβους… Το λέω αυτό διότι είναι κρίμα να στενέψουμε τόσο πολύ τα περιθώρια μιας προσπάθειας που κάνουν Έλληνες εθελοντές που βρίσκονται στο πλευρό των Σέρβων και που φαντάζομαι ότι είναι μια προσπάθεια ψυχής”, είναι η αντίδραση του Νίκου Ευαγγελάτου, όταν ενημερώνεται για την πολιτική τοποθέτηση των Ελλήνων εθελοντών.

Κορυφαίοι πολιτικοί και η εκκλησία αποθεώνουν την ίδια περίοδο τον ορθόδοξο Κάραζιτς, αρνούνται τα εγκλήματα πολέμου και εκφράζουν φόβους για την επέλαση των μουσουλμάνων στα Βαλκάνια, παρέχοντας πλήρη νομιμοποίηση στους Έλληνες φασίστες που πολεμούν στη Βοσνία. «Δεν υπάρχει βοσνιακό έθνος» δηλώνει ο Θόδωρος Πάγκαλος που εκφράζει την πλειοψηφία του τότε πολιτικού κόσμου, για να συμπληρώσει πως είναι αφελείς όσοι πίστεψαν πως θα μπορούσε να γίνει ανεκτή από χριστιανικούς πληθυσμούς η επέλαση των μουσουλμάνων στα Βαλκάνια.

Τα χρόνια περνούν, τα Βαλκάνια πλέον δεν φλέγονται και οι πληγές κλείνουν με τα θύματα να ζητούν δικαιοσύνη. Η Βρετανική εφημερίδα Guardian χαρακτηρίζει τη δράση των Ελλήνων εθελοντών στη Βοσνία, το πιο καλοκρυμμένο μυστικό της Ελλάδας, καθώς μια ολόκληρη χώρα -με ελάχιστες εξαιρέσεις – έσβησε μερικά τηλεοπτικά και φωτογραφικά καρέ από τη συλλογική της μνήμη. Έμειναν μερικοί δημοσιογράφοι, όπως η ομάδα του Ιού, ο Τάκης Μίχας και πιο πρόσφατα η δημοσιογραφική ομάδα του Έθνους, να κυνηγούν μια αλήθεια. Το 2005 ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος έφερε το θέμα στη Βουλή, με αποτέλεσμα να διαταχθεί έρευνα από τον τότε υπουργό δικαιοσύνης κ.Παπαληγούρα, που το 2011 κατέληξε στο αρχείο.

Αν πιστέψουμε το συμβολισμό της καταδίκης Μλάντιτς, πράγματι ποτέ δεν είναι αργά για όσους διαπράττουν τέτοια εγκλήματα να βρεθούν ενώπιον της δικαιοσύνης. Δεν πρόκειται να ξυπνήσουμε φαντάσματα του παρελθόντος, αλλά μπορούμε να “διορθώσουμε” τη συλλογική μας μνήμη και τη σημερινή μας συνείδηση, για μια υπόθεση που έρχεται από το παρελθόν, αλλά μυρίζει μπόχα από το μέλλον. Δεν έχουν περάσει μερικοί μήνες από το ποδοσφαιρικό παιχνίδι Ελλάδας-Βοσνίας, όταν στο Καραϊσκάκη σηκώθηκε το ανατριχιαστικό πανό “Μαχαίρι-Σύρμα-Σρεμπρένιτσα” και αντιμετωπίστηκε ως ένας απλός χουλιγκανισμός. Ακριβώς γιατί στο συλλογικό φαντασιακό αυτής της χώρας, στη Σρεμπρένιτσα Έλληνες πολέμησαν με τους Σέρβους ορθόδοξους αδερφούς για να ανακόψουν την επέλαση των Μουσουλμάνων.

Η Ελληνική κυβέρνηση οφείλει να ανοίξει και πάλι το φάκελο της ελληνικής συμμετοχής στο πόλεμο της Βοσνίας. Και να τα συζητήσουμε όλα. Τι είπαμε τότε, σε τι πιστέψαμε και ποιοι ήταν πίσω από τους Έλληνες παρακρατικούς. Αυτούς που πρέπει να βρεθούν ενώπιον της δικαιοσύνης για εγκλήματα πολέμου, να δικαιωθούν τα θύματα και να σταματήσει ο θάνατος να κάνει τις διακοπές του στο Σεράγεβο.

*Ο Λευτέρης Αρβανίτης είναι δημοσιογράφος και υπεύθυνος του γραφείου της 24MEDIA στη Θεσσαλονίκη

Φωτογραφία:AP Photo/Amel Emric