Στο Χάρλεμ αδέρφια μου, στο Χάρλεμ!
Διαβάστε ένα άρθρο (συμμετοχή στις "Γνώμες" του NEWS 247)για τις αμερικανικές εκλογές και αυτά που σηματοδοτούν (και που από εδώ ακούγονται μακρινά και ξένα...)
- 09 Νοεμβρίου 2012 07:57
Την ημέρα της ορκωμοσίας του Μπαράκ Ομπάμα, πριν από σχεδόν τέσσερα χρόνια, στους δρόμους του Χάρλεμ δεν ακούγονταν πανηγυρισμοί. Ίσως επειδή αυτή η νίκη, για ολόκληρη την αφροαμερικανική κοινότητα, είχε έρθει μετά από αλλεπάλληλες ήττες και οδύνη. Φυσούσε παγωμένος αέρας. Αμέτρητοι άνθρωποι μέσα στο κρύο, στητοί και περήφανοι. Οι φωνές, τα χειροκροτήματα, ακόμη και τα δάκρυα είχαν κοπάσει. Στη θέση τους υπήρχε μια εκκωφαντική, πάλλουσα σιωπή.
Στο περίφημο Lenox Lounge χωρούσε κανείς μόνο στριμωχτά, σε μια γωνία. Ολοι μέσα στέκονταν άφωνοι, βλέποντας μπροστά τους την ιστορία να αλλάζει. Οι δυο ηλικιωμένοι απέναντί μου κάθονταν αμίλητοι, με σφιγμένα χείλη. Δίπλα είχαν ακουμπισμένα τα μπαστούνια τους. Τους παρατηρούσα για ώρα να κοιτάζουν την οθόνη. Το βλέμμα τους δεν περιγράφεται με λέξεις. Τα πόδια τους όμως, όπως κρέμονταν στα σκαμπώ του ιστορικού μπαρ, έδειχναν ψηλά, νευρώδη, στιβαρά. Είχαν απλώσει τα χέρια για να στηρίζονται, ακουμπώντας ο ένας πάνω στον άλλο, και στο τοιχάκι πίσω τους. Αν υπάρχει κάτι που κρατάω από εκείνη τη μέρα, είναι ότι τα άκρα των ανθρώπων γύρω μου έμοιαζαν μακρύτερα, πιο δυνατά. Έλεγαν από μόνα τους μια ιστορία.
Τέσσερα χρόνια μετά, οι αμερικανικές εκλογές στα πρωτοσέλιδα όλου του κόσμου. (Λίγο πιο κάτω, και η Ελλάδα…)
Η αβεβαιότητα του αποτελέσματος μέχρι την τελευταία στιγμή, η αγωνία της κάλπης, ακόμα και η απογοήτευση για όσα δε μπόρεσαν να γίνουν. Αλλά η ίδια – ίσως και μεγαλύτερη – ανάγκη για ελπίδα. Όχι μόνο για τους Αμερικανούς πολίτες, αλλά και για όλους τους άλλους, παντού.
Το 2008, ο Μπαράκ Ομπάμα αφηγήθηκε μια ιστορία, ή, την ιστορία αλλιώς: έδειξε ότι όλα είναι δυνατά. Κάποιοι λένε ότι κέρδισε όχι μόνο με επιχειρήματα, αλλά και εξαιτίας αυτής της αφήγησης. Ακούγοντάς την, οι Αμερικανοί – αλλά και ο υπόλοιπος κόσμος – αισθάνθηκαν συμμέτοχοι. Στην ιστορία, όπως και στις ζωές τους. Οχι μόνο επειδή έχουν ανάγκη από ηγέτες που να εμπνέουν, αλλά επειδή η κοινωνία που περιγράφει, έχει χώρο για όλους. Μέσα σ´ αυτήν, ο καθένας είδε μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού του, και την αντανάκλασή του πάνω στους άλλους.
Η νίκη εκείνη είχε αξία στην πράξη, αλλά και στους συμβολισμούς. Ομως οι αντίξοες συνθήκες της οικονομικής κρίσης και οι συνεχιζόμενοι πόλεμοι στα χρόνια που μεσολάβησαν, τον έκαναν πιο τρωτό, αφαιρώντας, λένε πολλοί, λίγη από τη θέρμη αυτής της αφήγησης. Τη δεύτερη φορά φάνηκε ίσως λιγότερο ορμητικός, αλλά πάντα ενωτικός, και ίσως ακριβώς για αυτό, και πιο αναγκαίος. Οχι μόνο για τη διχασμένη αμερικανική κοινωνία, αλλά και για πολλούς άλλους, ακόμα και για μας εδώ, που βλέπουμε κάθε μέρα τις ζωές μας να αλλάζουν, χωρίς να μπορούμε να δούμε το αύριο που έρχεται.
Για αυτή τη διαφορετική ματιά και την ιστορία που αφηγήθηκε, ξανακέρδισε τις εκλογές. Γιατί, παρά τις διχοτομήσεις, τα εμπόδια και τις δυσκολίες στην επίτευξη των στόχων, τη δυσπιστία, ακόμα και τον τυφώνα, μίλησε για τον ιστό που συνδέει ανθρώπους διαφορετικούς μεταξύ τους, για το κοινό τους μέλλον, και για τις πράξεις, τις δυνατότητες, τις ελπίδες και τις ευθύνες του καθενός, ανάμεσα στους άλλους. Και επιμένοντας να κοιτάζει πέρα από τις γραμμές της πόλωσης, πρότεινε μια δημιουργική μετατόπιση προς τα εμπρός. Ακόμα και να μην τα καταφέρει όλα, θα έχει εμπνεύσει την προσπάθεια.
Αν κάτι επιβεβαιώνεται με την επανεκλογή του, δεν είναι μόνο ο ρόλος της δημογραφίας, όπως καταδεικνύεται μέσα από τη σχεδόν σύσσωμη υποστήριξη των γυναικών, των μεταναστών, των μειονοτήτων και των νέων ψηφοφόρων, αλλά κυρίως η ανάγκη για ελπίδα και όραμα, και η σαφής προοδευτική στροφή μιας ολόκληρης κοινωνίας που επιλέγει να γεφυρώσει τις διαφορές της δημιουργώντας χώρο για όλους.
Από ´δω βέβαια, όλα αυτά δε θα μπορούσαν να ηχούν πιο μακρινά και ξένα. Την ίδια ώρα, στους δρόμους της Αθήνας, ακούγονται οι φωνές της διαμαρτυρίας, ο θόρυβος των διαδηλώσεων. Οι ραγδαίες ανατροπές στις ζωές όλων, αποδυναμώνουν το ηθικό του καθενός ξεχωριστά αλλά και τη συνοχή της κοινωνίας. Τα άκρα μας κάθε μέρα κονταίνουν, τα βήματά μας βυθίζονται. Ο κυρίαρχος λόγος, ακόμη και όταν δεν είναι λόγος μίσους, αποκλεισμού ή καταστροφής, είναι είτε λόγος διχαστικός, είτε λόγος εκβιαστικός. Στις τηλεοράσεις και στα ραδιόφωνα, οι ομοβροντίες της κάθε πλευράς. Τα επιχειρήματα περισσεύουν.
Απουσιάζει όμως από παντού το μέλλον, λείπει ένας λόγος δημιουργικός και συνθετικός, η αφήγηση μιας ιστορίας που θα μας κάνει να φανταστούμε τις ζωές μας αλλιώς: σαν έναν τόπο κοινό όπου, παρά τις διαφορές και τις διαφωνίες μας, ή και μέσα από αυτές, να χωράμε όλοι.
(Αλλιώς, να φεύγουμε σιγά-σιγά για το Χάρλεμ…)
* Η Ναντίνα Χριστοπούλου είναι ανθρωπολόγος
– Joel Benenson: Values, Not Demographics, Won the Election
– Andrew Lam: The Post-Colonial Presidency: Our Man Obama
http://www.huffingtonpost.com/andrew-lam/the-postcolonial-presiden_b_2079750.html
– Michael Moore: Morning in America
https://mail.google.com/mail/u/0/?shva=1#inbox/13ae3cd4c23081ef
– Michael Moore: Tomorrow
http://www.huffingtonpost.com/michael-moore/election-day-2012_b_2080167.html?utm_hp_ref=black-voices
– Michael Lewis: Obama and Me (Vanity Fair, October 2012)
https://mail.google.com/mail/u/0/?shva=1#inbox/13ae3cd4c23081ef
