Ο μονόδρομος της αγοράς οδηγεί στο φασισμό

H δυστοκία που παρουσιάζει στις ημέρες η αντιπροσωπευτική δημοκρατία να εκφράσει απλό, λαϊκό κόσμο σε συνδυασμό με την άνοδο της ακροδεξιάς και του φασισμού σχεδόν σε όλο το μήκος και πλάτος της Ευρώπης έχει τις ρίζες της και την αιτία γέννησής της στη διαμόρφωση του “μονόδρομου” του νεοφιλελευθερισμού μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού.

Από το 1991 και έπειτα, όταν ο γίγαντας με τα πύλινα σοσιαλιστικά πόδια (Σοβιετική Ενωση) κατέρρευσε χωρίς να πέσει ούτε ντουφεκιά, οι ιεροκύρηκες της παντοδυναμίας της αγοράς πανηγύριζαν γυμνοί στους δρόμους προβλέποντας ακόμη και το τέλος της ιστορίας (ύβρις). Οι σοσιαλδημοκράτες ένθεν και ένθεν του Ατλαντικού έτρεξαν να κρυφθούν στην αγκαλιά του νεοφιλελευθερισμού ευαγγελιζόμενοι τον “τρίτο δρόμο προς το σοσιαλισμό”, την ίδια ώρα που η Αριστερά παγκοσμίως, σοκαρισμένη από τις εξελίξεις στο τέως ανατολικό μπλοκ, αδυνατούσε να βρει πολιτικό βηματισμό και πρόσβαση στα μεγάλα ακροατήρια ανά τον κόσμο.

Κάπως έτσι εμπεδώθηκε στον κόσμο το αίσθημα ότι πέρα της κυριαρχίας της αγοράς και του χρηματοπιστωτικού τομέα δεν υπάρχει τίποτα άλλο που μπορεί να δουλέψει. Και απολύτως λογικά όταν το σύστημα βρέθηκε προ του αδιεξόδου της μεγάλης κρίσης του 2008 έμεινε από εναλλακτικές.

Αναστήθηκαν, κατά αυτόν τον τρόπο, πολιτικά φαντάσματα που επιμελώς κρύβονταν στα λαγούμια τους από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και μετά. Υπήρξαν και εξαιρέσεις όπως στην Ελλάδα που ο κόσμος στράφηκε σ’ έναν αριστερό σχηματισμό που του υποσχέθηκε ρήξεις και ριζοσπαστισμούς χωρίς να είναι έτοιμος να τους υλοποιήσει. Υπήρξε επίσης και το σαφώς πιο επιτυχημένο παράδειγμα της Πορτογαλίας. Μιλάμε όμως πάντα για εξαιρέσεις γιατί ο κανόνας είναι οι Λεπέν, Σαλβίνι, Ορμπαν και σία.

Ακόμα όμως και στη μία από τις δύο χώρες που κατάφερε (όπως κατάφερε) να σηκώσει κεφάλι η Αριστερά, η Ακροδεξιά κατάφερε να προσεγγίσει λαϊκές μάζες, απογοητευμένες από την κρίση και προβληματισμένες για το μέλλον. Η Χρυσή Αυγή, πολιτικός απόγονος των μαυραγοριτών και των δοσίλογων της κατοχής, κατσικώθηκε στο σβέρκο μας τρομοκρατώντας, λεηλατώντας και εν τέλει δολοφονώντας (όχι μόνο τον Παύλο Φύσσα).

Είναι φανερό ότι σ’ όλη την Ευρώπη υπάρχει ένας μεγάλος προβληματισμός και την ίδια ώρα εκκωφαντική αδράνεια. Η Ευρωπαϊκή Ενωση είτε δεν θέλει είτε δεν μπορεί να καταλάβει ότι πρέπει επιτέλους να ασπαστεί τις δημοκρατικές αξίες και να πάψει να ορίζει τη μοίρα των πολιτών της από σκιώδη όργανα όπως το Eurogroup και από μη εκλεγμένους τεχνοκράτες όπως ο εκάστοτε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Ακόμη και το σύστημα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας δείχνει να έχει τρομερά προβλήματα και να μην προσφέρει σοβαρές επιλογές. Στις τελευταίες εκλογές των ΗΠΑ οι πολίτες κλήθηκαν να επιλέξουν μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και της Χίλαρι Κλίντον. Πολλοί σνόμπαραν τη διαδικασία και εν τέλει ο “αντισυστημικός” (μα στην πραγματικότητα απίστευτα συστημικός) Τραμπ κατάφερε να εκλεγεί.

Στην Ιταλία οι επιλογές ήταν επίσης εξαιρετικά περιορισμένες με το Δημοκρατικό Κόμμα ουσιαστικά ανυπόληπτο και την Αριστερά εξαφανισμένη από τον πολιτικό χάρτη ή στην καλύτερη περίπτωση ενσωματωμένη σε άλλα κόμματα. Καταγράφηκε έτσι θρίαμβος του κινήματος του Πέντε Αστέρων και της Λέγκας της Βορρά.

Είναι φανερό σε τελική ανάλυση ότι ο φασισμός της κυριαρχίας της αγοράς οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια και στον πολιτικό φασισμό. Αλλωστε έχει καταγραφεί ιστορικά ότι τα πρώτα νεοφιλελεύθερα πειράματα ανά τον κόσμο επιβλήθηκαν διά της βίας από καθεστώτα που δεν δίστασαν ποτέ να επιδείξουν το φασιστικό τους χαρακτήρα (Βραζιλία, Χιλή). Ο νεοφιλελευθερισμός δεν χρειάζεται απαραιτήτως την αντιπροσωπευτική δημοκρατία για να αναπτυχθεί, είναι πολιτικά “ευέλικτος” και μπορεί να τα βρει ακόμα και με τους ακραίους του πολιτικού φάσματος για να συνεχίσει να κυριαρχεί.

Το θέμα είναι τι κάνουν οι υπόλοιποι. Γνώμη μας: Η λύση δεν μπορεί να προέλθει από συμβιβασμούς και προσπάθειες που θα καταφέρνουν (αν καταφέρνουν) μόνο ρωγμές στο κυρίαρχο πολιτικό και οικονομικό αφήγημα. Η λύση θα πρέπει να έλθει από τα κάτω συμπαρασύροντας και όσους από τους “πάνω” θα παρουσιαστούν διατεθειμένοι να πάρουν ρίσκα και να προχωρήσουν σε τομές και ρήξεις. Πάνω απ’ όλα όμως χρειάζονται μάζες συνειδητοποιημένες και έτοιμες να πέσουν στη μεγάλη φωτιά της αλλαγής που φυσικά δεν θα είναι ένας περίπατος στο δάσος αλλά συνεχείς γροθιές στο καλά ακονισμένο μαχαίρι του συστήματος.

Αυτόν τον κόσμο και αυτό το κίνημα μπορεί να το εκφράσει παγκοσμίως μόνο η Αριστερά και όσες δυνάμεις μπορούν να αμφισβητήσουν την κυριαρχία της αγοράς (που όπως είπαμε οδηγεί στο φασισμό). Απαιτείται ιδεολογική συγκρότηση, αποφασιστικότητα στη δράση, διανοούμενοι που θα παράξουν εκλαϊκευμένο πολιτικό λόγο και πολιτικές προσωπικότητες που θα εμπνεύσουν. Μακρινό; Ισως. Αλλά μπορεί και όχι. Οι συνθήκες στον πλανήτης είναι έκτακτες και μπορούν να γεννήσουν από “τέρατα” μέχρι “αγγέλους”. Οι πολλοί οφείλουν να δουλέψουν για το δεύτερο σενάριο. Αλλιώς οι Ορμπαν αυτού του κόσμου θα έχουν έρθει για να μείνουν.