Ο διχασμός και ο φασισμός

*Του Κωνσταντίνου Καμάρα

Η σταδιακή απαξίωση της Παιδείας και η επακόλουθη έκπτωση αξιών που εκτυλίσσεται τα τελευταία χρόνια διαπιστώνεται από πολλές αποκρουστικές εκφάνσεις – αλλά και από μερικές ιλαροτραγικές, όπως τον κατακλυσμό κοινοτοπιών στον δημόσιο διάλογο, νερόβραστων εκφράσεων, θαρρείς φτιαγμένων για να αποχαυνώνουν τους πολίτες. Σε ώρες που βιώνουμε μία μικρή Αποκάλυψη, καμμία δεν ακούγεται πιο κούφια από το «να αποφύγουμε το διχασμό», δηλαδή να αποφύγουμε κάτι που «ενδέχεται» να συμβεί.

Αλήθεια;  Δεν χρειάζεται κανείς να γνωρίζει το πόσο σπάνια ταλαντούχο είναι το Γένος μας στον Διχασμό (από τους εμφυλίους κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του ’21 στα Νοεμβριανά του 1915 και από Κινήματα-Αντικινήματα του Μεσοπολέμου στον Εμφύλιο) για να συμπεράνει πως ο Διχασμός είναι ήδη εδώ – και παντού. Απλά, κατέφθασε φρικτά στο προσκήνιο με το δημοψήφισμα της Κυριακής.  Και δεν αφορά προφανώς την όποια πρόταση των (διαλέξτε) Θεσμών/Τρόικας και δανειστών/εταίρων. Ούτε καν το ευρύτερο «ευρώ ή δραχμή».  Αφορά το ποιοί είμαστε – δηλαδή το ποιοί νομίζουμε ότι είμαστε και ποιοι θέλουμε να είμαστε.

Πρέπει να εθελοτυφλεί κανείς για να μην αντιλαμβάνεται πώς σήμερα συγκρούονται, ανοιχτά πλέον, δύο αντιλήψεις εθνικής ταυτότητας.  Η μία εθνολαικιστική, με αφετηρία τους Έλληνες ως έναν εν πολλοίς περιούσιο λαό, αφενός με μοναδικά ανά την υφήλιο χαρίσματα (γονίδιο, δαιμόνιο και άλλα συναφή), αφετέρου σε σιωπηλό, σχεδόν υποσυνείδητο ανταγωνισμό με άλλα έθνη –που συχνά καταλήγουν να αποκαλούνται «οι ξένοι»- και κατάληξη μία πηγαία αλλά και πανταχού παρούσα στάση ζωής που συνοψίζεται στο «κάνω ό,τι γουστάρω», από το παράνομο παρκάρισμα στο διορισμό της κόρης και από την ύποπτη (ευρωπαική, «των ξένων»!) επιδότηση στη φυσικότητα της φοροδιαφυγής. 

Η δεύτερη αντίληψη ταυτότητας θεωρεί πως, σίγουρα, είμαστε ένα ξεχωριστό έθνος, με μεγαλειώδη ιστορία, μοναδική κληρονομιά και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αλλά είμαστε απόλυτα ίσοι με όλους τους άλλους λαούς – πόσω μάλλον με αυτούς τους Ευρώπης, όπου, σε πλαίσιο θεσμών και κανόνων, συναποφασίζουμε και ορίζουμε μαζί το νόημα του κοινού μας ευρωπαικού Πολιτισμού.    

Τούτες οι δύο εθνο-κοσμοθεωρίες δεν προέκυψαν πρόσφατα ούτε είναι προιόν της οικονομικής κρίσης.  Προυπήρχαν, πιθανόν από τα πρώτα χρόνια του σύγχρονου ελληνικού κράτους – απλά, περίπου διακόσια χρόνια αργότερα, πλέον ορθώθηκαν περίτρανα μπροστά μας καθώς εμείς στεκόμαστε στο σταυροδρόμι.  Για να το πούμε σταράτα, όχι με την έννοια του ελληναράδικου τσαμπουκά αλλά με αυτή της απλής αρίθμησης: Ήρθε η ώρα να μετρηθούμε.

Αλλά να μετρηθούμε σωστά, χωρίς να ξεχνάμε ότι το ανώτατο στάδιο του Διχασμού είναι ο Φασισμός.  Δεν φθάνουν οι λαοί εκεί μεμιάς – διολισθαίνουν, με μικρά, συχνά ανεπαίσθητα βήματα: από μικροεκτροπές Προέδρου Κοινοβουλίου σε φαρσοδημοψηφίσματα με ενιαίο ψηδολέλτιο όπου η επιλογή της κυβέρνησης, με αναλφαβητική σειρά, εμφανίζεται πρώτη.  Ή από την συστηματική και αδίστακτη  κατασκευή εσωτερικών εχθρών, προδοτών της πατρίδας, σε ξεδιάντροπα, οργουελικά ψεύδη υπουργών για τις τράπεζες που «θα ανοίξουν την Δευτέρα». Ή από ένα περίεργο μικρό φίμωμα των Περιφερειών στην ανακοίνωση αποτελεσμάτων σε έναν πρωθυπουργό που δεν παραιτείται ακόμα κι αν δεν προκύψει το αποτέλεσμα το οποίο συνέστησε, υποστήριξε φανατικά και για το οποίο έκανε αδυσώπητη, προσωπική καμπάνια. Ή από την ευκαιριακή συμπαράταξη με ναζιστική εγκληματική οργάνωση στην ανατριχιαστική υπενθύμιση συμπρωθυπουργού ότι ο Στρατός, άμα λάχει, κινείται και στο εσωτερικό της χώρας.

Υπερβολές; Θα ήλπιζε κανείς.  Ωστόσο, όλα τούτα αποτελούν μικρά αλλά όχι δειλά δείγματα Τσαβισμού ή Πουτινισμού και δεν συμβαίνουν στη Λιβύη ή σε κάποιο από τα τουρκογενή «–σταν» της κεντρικής Ασίας.  Συμβαίνουν εν έτει 2015 στην Ελλάδα, χώρα της Ευρωπαικής Ένωσης και μέλος της ευρωζώνης.  Θα έπρεπε τούτο να μας εκπλήσσει; Ένας από τους κορυφαίους σύγχρονους Έλληνες συγγραφείς, ο Τάκης Θεoδωρόπουλος, υπενθύμισε σε πρόσφατη του επιφυλλίδα στην «Καθημερινή» τον ορισμό της Ευρώπης που έδωσε πριν από δεκαετίες ο Κωνσταντίνος Τσάτσος : (αρχαιο)ελληνική έννοια της Ελευθερίας, ρωμαικό Δίκαιο και χριστιανική Αγάπη.  Πόσο άραγε απέχουμε από αυτό;

Άγνωστο – το μόνο βέβαιο, για να επιστρέψουμε στις κοινοτοπίες, είναι πως τα πρώτα κλισέ που (όσο απίστευτο κι αν φαίνεται) κινδυνεύουν να προκύψουν ως πραγματικά, ουσιαστικά ζητήματα και να ανακτήσουν απότομα το νόημα τους είναι η Ελευθερία και η Δημοκρατία.  Μπορεί τούτο το ενδεχόμενο να φαντάζει ακόμα απόμακρο ωστόσο επαναφέρει το μέγα ζήτημα της ταυτότητας – κι αυτό αναπόφευκτα γίνεται ευρύτερο και βαθύτερο.  Και εδώ είναι που δεν υπάρχει πια καμία επιλογή – εδώ είναι που τάσσεται κανείς και στέκεται στο ύψος των περιστάσεων. Με κάθε τρόπο.

Ο Κωνσταντίνος Καμάρας είναι συγγραφέας.  Τα βιβλία του “Οιδίπους Σέντερ μπακ” (2003), “Πάρε το μηδέν…” (2008) και “Όλη η αλήθεια με ένα κλικ” (2013) κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ωκεανίδα

(Πηγή φωτογραφίας: Sooc.gr)