Οι Αγορές και οι Ζουρνάδες

Πριν από τις εκλογές, ο κ. Τσίπρας είχε δηλώσει ότι “εμείς θα παίζουμε τον ζουρνά και οι αγορές θα χορεύουν”. Στη βδομάδα που πέρασε, η νέα κυβέρνηση έδωσε πολλά δείγματα των προθέσεών της, παίζοντας έτσι τον ζουρνά. Είναι χρήσιμο να  εξετάσουμε το αν και πώς χόρεψαν οι αγορές.

Ας ρίξουμε πρώτα μια ματιά στην αγορά ομολόγων. Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει την απόδοση (yield) του 10-ετούς ομόλογου της Ελλάδας, συγκριτικά με τα αντίστοιχα της Γερμανίας, Ισπανίας, Ιταλίας, και Πορτογαλίας. Η απόδοση του 10-ετούς ομολόγου μιας χώρας ταυτίζεται με το κόστος που αντιμετωπίζει η χώρα για 10-ετή δανεισμό.

Την 1η Δεκεμβρίου 2014, η απόδοση του Ελληνικού ομολόγου ήταν 8.04%. Από τότε αυξήθηκε, και με διάφορα σκαμπανεβάσματα έχει φτάσει στο 10.54%. Επομένως το κόστος του Ελληνικού Δημοσίου για 10-ετή δανεισμό έχει αυξηθεί κατά 2.5%. Μόνο τη βδομάδα που πέρασε, και ύστερα από τις διάφορες δηλώσεις της νέας κυβέρνησης, η αύξηση ήταν 1.8%. Για να πάρουμε μια ιδέα τι σημαίνουν οι αριθμοί αυτοί, να θυμηθούμε ότι ιδιώτες επενδυτές κατέχουν περίπου 67δις Ευρώ Ελληνικού χρέους. Αν αυτό το χρέος αναχρηματοδοτείται με επιτόκιο 1.8% μεγαλύτερο, το κόστος για το Ελληνικό Δημόσιο θα είναι 67*1.8/100=1.21δις Ευρώ μεγαλύτερο ετησίως.

Να παρατηρήσουμε επίσης ότι οι αποδόσεις των ομολόγων των υπολοίπων χωρών δεν φαίνονται να επηρεάζονται ιδιαίτερα από τις εξελίξεις στην Ελλάδα. Ακολουθούν μια καθοδική πορεία, κάτι που σημαίνει ότι το κόστος δανεισμού των χωρών αυτών μειώνεται. Όπως είχα εξηγήσει σε προηγούμενο άρθρο, αυτό συμβαίνει επειδή οι αγορές αναμένουν μαζικές αγορές ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στα πλασια του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης. Το κόστος δανεισμού των άλλων χωρών είναι επίσης εντυπωσιακά χαμηλότερο από αυτό της Ελλάδας: οι αποδόσεις των ομολόγων κυμαίνονται από 0.32% για τη Γερμανία μέχρι 2.40% για την Πορτογαλία.

Ας συνεχίσουμε με το Χρηματιστήριο. Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει τον δείκτη του Ελληνικού Χρηματιστηρίου, συκρίνοντας με τους αντίστοιχους του Γερμανικού, Ιταλικού, Ισπανικού, και Πορτογαλικού.

Το Ελληνικό Χρηματιστήριο έχει καταγράψει απώλειες 25.75% από την 1η Δεκεμβρίου 2014. Περίπου οι μισές από τις απώλειες αυτές καταγράφηκαν τη βδομάδα που πέρασε. Οι απώλειες αυτές μπορεί να μην αφορούν άμεσα πολλά Ελληνικά νοικοκυριά τα οποία δεν κατέχουν μετοχές. Οι συνέπειες όμως θα είναι οδυνηρές στο μέλλον, καθώς η πτώση του Χρηματιστηρίου σημαίνει ότι το ενδιαφέρον των επενδυτών να αγοράσουν μερίδια σε Ελληνικές επιχειρήσεις έχει μειωθεί πολύ. Αυτό σημαίνει με τη σειρά του ότι οι Ελληνικές επιχειρήσεις δεν θα μπορούν να αντλήσουν κεφάλαια για επενδύσεις και επομένως δεν θα μπορούν να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας.

Τα Χρηματιστήρια των υπολοίπων χωρών δεν φαίνονται να επηρεάζονται ιδιαίτερα από τις εξελίξεις στην Ελλάδα, και βρίσκονται σε επίπεδα παρόμοια ή υψηλότερα από αυτά της 1ης Δεκεμβρίου 2014.

Να κοιτάξουμε τέλος τις τράπεζες. Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει τον τραπεζικό  δείκτη του Ελληνικού Χρηματιστηρίου, συκρίνοντας με τους αντίστοιχους του Γερμανικού, Ιταλικού, και Ισπανικού.΄

Οι τραπεζικές μετοχές στην Ελλάδα έχουν χάσει την μισή τους αξία από την 1η Δεκεμβρίου 2014. Πάνω από το μισό των απωλειών καταγράφηκαν τη βδομάδα που πέρασε. Οι απώλειες αυτές αφορούν τα Ελληνικά νοικοκυριά άμεσα επειδή το Ελληνικό Δημόσιο (και επομένως τα Ελληνικά νοικοκυριά) έχει σημαντικό μετοχικό μερίδιο στις τέσσερις συστημικές τράπεζες. Η αξία του μεριδίου αυτού έχει μειωθεί κατά 8.39δις από την 1η Δεκεμβρίου, και 5.11δις από τη μείωση αυτή σημειώθηκε την βδομάδα που πέρασε. Μείωση 5.11δις σημαίνει απώλεια περίπου 460 Ευρώ για κάθε Έλληνα πολίτη. Επίσης οι τραπεζικές απώλειες σημαίνουν ότι οι τράπεζες θα βρίσκονται σε πολύ δυσχερέστερη θέση να προσελκύσουν κεφάλαια, και επομένως να χρηματοδοτούν την πραγματική οικονομία.

Οι εξελίξεις στην Ελλάδα έχουν μικρή επιρροή στις τράπεζες των υπολοίπων χωρών.  Ο Ισπανικός τραπεζικός δείκτης είναι 12.6%χαμηλότερος από την 1η Δεκεμβρίου 2014, αλλά ο Γερμανικός και ο Ιταλικός βρίσκονται στα ίδια επίπεδα.

Συμπερασματικά, ο ζουρνάς που παίζει η νέα κυβέρνηση έχει πράγματι επηρεάσει τις αγορές. Οι μόνες αγορές που έχουν επηρεαστεί όμως είναι αυτές που αφορούν Ελληνικούς τίτλους, και οι τίτλοι αυτοί έχουν χάσει μεγάλο μέρος της αξίας τους. Οι αγορές άλλων χωρών της Ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένων και των χωρών του Νότου, φαίνονται να αδιαφορούν για τον ζουρνά.

Η Ελληνική κυβέρνηση στηρίζει την διαπραγματευτική τακτική της στην παραδοχή ότι οι Ευρωπαίοι θα υποχωρήσουν αναλογιζόμενοι το μεγάλο κόστος του Grexit. Οι αγορές όμως στέλνουν σαφές μήνυμα ότι οι εξελίξεις στην Ελλάδα προκαλούν μεγάλη ζημιά στην Ελληνική οικονομία αλλά έχουν χαμηλό αντίκτυπο στην υπόλοιπη Ευρωζώνη. Επομένως όσο και αν η διαπραγματευτική τακτική της κυβέρνησης μπορεί να δημιουργεί περηφάνεια σε κάποιους από τους ψηφοφόρους της, φαίνεται να έχει πολύ χαμηλές πιθανότητας επιτυχίας και μεγάλο κόστος για τη χώρα σε περίπτωση αποτυχίας.

* Ο Δημήτρης Βαγιανός είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο London School of Economics και Πρόεδρος του τμήματος Χρηματοοικονομικών στο ίδιο πανεπιστήμιο. Για την έρευνά του έχει εκλεγεί μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας.