Οι Έλληνες μετανάστες

Η θάλασσα -ο οίνοψ πόντος του Ομήρου, η wine-dark sea των σύγχρονων- καθόρισε τη ζωή και την τύχη των Ελλήνων. Ένταση. Δύναμη. Και μία ατελείωτη ιστορία ξεριζωμού. Αυτή, λοιπόν, η θάλασσα, ταξίδεψε, εκατομμύρια Έλληνες σε άλλες πατρίδες.

Υπήρξαν Έλληνες μετανάστες; Φυσικά υπήρξαν!

Η πρώτη αναφορά έρχεται από το 1528 και ο πρώτος Έλληνας που πάτησε το πόδι του στην αμερικανική ήπειρο ήταν ο Theodoros Griego και συγκεκριμένα στη Φλόριντα. Μάλιστα στην Clearwater Beach υπάρχει και το άγαλμά του ως ο πρώτος Έλληνας μετανάστης.

Πολύ πολύ αργότερα, πάλι στη Φλόριντα, κατέφθασαν Έλληνες εργάτες γης.

Το ιστορικό. Το 1768 ο Σκωτσέζος γιατρός Andrew Turnbull ίδρυσε τον οικισμό Σμύρνη που ήταν μία από τις πιο φιλόδοξες βρετανικές προσπάθειες αποικισμού στη Βόρεια Αμερική. Η προσπάθεια κράτησε μόλις 11 χρόνια και εγκαταλήφθηκε το 1777. Ο αποικισμός της περιοχής ενθαρρύνθηκε από τους Βρετανούς επειδή ήλπιζαν πως θα παράγουν δικά τους προϊόντα και δεν θα εξαρτώντο τόσο πολύ από τις εισαγωγές.

Έτσι λοιπόν, η Βρετανία μοίρασε 101.000 στρέμματα γης σε τρεις Άγγλους τον Ser William Duncan, τον George Grenville και τον Andrew Turnbull. Η γη όμως χρειαζόταν χέρια. Στρατολόγησαν 710 Μινόρκους (Βαλεαρίδες), 110 Ιταλούς, περίπου 590 Έλληνες οι οποίοι, κυρίως, προέρχονταν από την Μάνη, την Κρήτη, τα νησιά του Αιγαίου και την Κορσική, καθώς και λίγους Γάλλους και Ισπανούς.

Δηλαδή κάτι παραπάνω από 1.410 ζωές που αποζητούσαν καλύτερες συνθήκες ζωής. Οι μετανάστες, φτωχοί και απελπισμένοι άνθρωποι, επιβιβάστηκαν σε οκτώ πλοία, πέρασαν το Γιβραλτάρ και έπλευσαν προς την Φλόριντα. Το ταξίδι διήρκησε 4 μήνες με πολλές κακουχίες. Αρκετοί έχασαν τη ζωή τους επειδή δεν υπήρχε αρκετή τροφή, τους θέρισε το σκορβούτο και ήταν στοιβαγμένοι σαν ζώα στα αμπάρια. Στην Φλόριντα, σταδιακά, έφτασαν οι 1.255, οι υπόλοιποι είχαν ριχτεί στη θάλασσα.

Μόλις αποβιβάστηκαν αντελήφθησαν πως τα καταλύματα επαρκούσαν μόνο για 500 από αυτούς, οι υπόλοιποι θα έμεναν σε κάποιες καλύβες που ήδη υπήρχαν ή θα τις έφτιαχναν. Στην εργατικότητά τους στηρίχθηκε η παραγωγή του ινδικού και η ανεξαρτητοποίηση από τις εισαγωγές της Βρετανίας.

Είναι παλιά η ιστορία των καραβανιών άπορων βιοπαλαιστών και η εκμετάλλευσή τους.

Ο οικισμός τους εκτεινόταν βόρεια από το Spruce Creek μέχρι το σημερινό Edgewater στα νότια. Εργάζονταν σκληρά και για την παραγωγή αλλά και για να αποκτήσουν σπίτια. Οι συνθήκες όμως ήταν τέτοιες που μέχρι το τέλος του 1769 σχεδόν 700 μετανάστες είχαν πεθάνει, κυρίως παιδιά και ηλικιωμένοι. Οι μετανάστες, και οι Έλληνες φυσικά, ζούσαν και εργάζονταν ως δουλοπάροικοι, «δεμένοι» με συμβόλαια. Ήταν μετανάστες γιατί κίνησαν από την πατρίδα τους σε μία άλλη χώρα, για καλύτερη ζωή. Δεν πήγαν να ιδρύσουν δική τους κοινότητα, πήγαν για να δουλέψουν στα χωράφια των πλούσιων Βρετανών.

Αγανακτισμένοι από τις συνθήκες διαβίωσης μία ομάδα εξοργισμένων μεταναστών, το 1777, πήγε περπατώντας έως το Σεντ Ογκουστίν, περίπου 108 χιλιόμετρα, για να συναντήσουν τον κυβερνήτη Patrick Tonyn, τον ενημέρωσαν για την κακομεταχείρισή τους και αυτός ακύρωσε τα συμβόλαια που τους δέσμευαν να ζουν και να εργάζονται στη New Smyrna. Έτσι οι περισσότεροι Έλληνες και οι άλλοι μετανάστες μετακινήθηκαν στο Σεντ Ογκουστίν όπου οι απόγονοί τους ζουν εκεί ακόμη και σήμερα.

Οι Έλληνες έφυγαν από τη χώρα όταν ακόμη είμασταν στην τουρκοκρατία, φτωχοί αγρότες και ψαράδες¹.

Εν κατακλείδι, επειδή η μετανάστευση έχει συνέχεια, μετά το 1830 (Πρωτόκολλο Λονδίνου, ανεξαρτησία Ελλάδας) ο ελληνικός πληθυσμός ήταν 5 εκατομμύρια (εντός και εκτός των ορίων του νεοσύστατου κράτους). Από το 1890 έως το 1921 περίπου 421.000 Έλληνες μετανάστευσαν στις ΗΠΑ². Ενώ από το 1922 έως το 1923 περισσότεροι από 1,2 εκατομμύρια Έλληνες μετανάστευσαν κάτω από άθλιες συνθήκες από την Ανατολία στην Ελλάδα³.

Και βέβαια από το 1950 έως και το 1974 περισσότεροι από 1 εκατομμύριο Έλληνες μετανάστευσαν σε Δυτική Ευρώπη, ΗΠΑ, Αυστραλία, Καναδά. Ειδικά από το 1955 έως το 1973 στην Γερμανία πήγαν 603.300, στην Αυστραλία 170.700, στις ΗΠΑ 124.000 και στον Καναδά 80.200⁴.

Η εποχή του brain drain. Το 2016 η Τράπεζα της Ελλάδας κατέταξε περίπου 427.000 νέους/ες και μορφωμένους/νες Έλληνες/δες που μετανάστευσαν, με ρυθμό άνω των 100.000 ετησίως το 2013-2016⁵. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ έως το 2016 οι ετήσιες αποχωρήσεις εκτοξεύτηκαν από 40.000 το 2010 σε πάνω από 100.000⁶.

Την περίοδο 2010-2018 περίπου 796.191 άτομα του ενεργού πληθυσμού έφυγαν από την Ελλάδα εκ των οποίων 162.591 ηλικίας 15-24 ετών, 472.657 ηλικίας 25-44 ετών⁷.

Η θάλασσα μας κουβάλησε στα πέρατα του κόσμου. Κάποτε φύγαμε εμείς φτωχοί αγρότες, ψαράδες, παιδιά γεμάτα φόβο και προσμονή. Η θάλασσα δεν ξεχωρίζει ποιον φέρνει και ποιον παίρνει.

 

ΠΗΓΕΣ

1.Dr Roger T.Grange, Fr Dorothy L. Moore, Smyrnea Settlement, Archaeology and history of an 18th Century British Plantation in East Florida
2.The history of Greek immigration to America, Hellenic American Project
3.Stelios Michalopoulos, Elie Murard, Elias Papaioannou, Seyhun Orcan Sakali, How refugees continue to positively shape the Greek economy over a century after the arrived, cerp.org
4.Greece: A history of migration, Migration Policy Institute
5.“Brain drain” of 427.000 from Greece, dw.com
6.Ηλίας Νικολαΐδης, Οι επιπτώσεις της κρίσης στα εισοδήματα των Ελλήνων, dianeosis.org
7.Brain drain: Πώς τράπηκαν σε φυγή απο την Ελλάδα πάνω από 1 εκατομμύριο μυαλά, naftemporiki.gr