Όταν έχει φεγγάρι, ο γαύρος είναι πικρός

Είναι οι τελευταίες στιγμές αδράνειας, λίγο πριν φύγει το καλοκαίρι. Στη μικρή λουτρόπολη, η ζωή ξαναπαίρνει αργά τον κανονικό της ρυθμό. Δεν έχουν απομείνει παρά ελάχιστοι παραθεριστές. Ακόμη κι αυτοί μοιάζουν καθηλωμένοι μέσα στην ακινησία του νερού. Η είδηση του φονικού πέφτει σαν ξαφνική αστραπή, στη μέση της μέρας. Μερικά χιλιόμετρα πιο πέρα, καθ´οδόν προς τη γειτονική πόλη, στην άκρη του δάσους. Ένας παπάς νεκρός.

Όσοι καταφθάνουν από εκεί, φέρνουν τα χαμπάρια. Οι πληροφορίες είναι αντικρουόμενες. Το αυτοκίνητο του θύματος πήγαινε από εδώ προς τα εκεί. Όχι, ερχόταν από εκεί προς τα εδώ. Οδηγούσε το θύμα. Όχι, οδηγούσε η γυναίκα του θύματος. Ήταν διερχόμενοι ή ντόπιοι; Εκτέλεση εν ψυχρώ, με έξι σφαίρες. Όχι, οκτώ. Κάθε ώρα που περνά, ο αριθμός μεγαλώνει. Η ιατροδικαστής καταλήγει στον ακριβή αριθμό. Σαρανταπεντάρι. Όχι, κυνηγετική καραμπίνα. Σταμάτησε για λίγο στην άκρη του δρόμου. Όχι, έκανε αναστροφή. Η γυναίκα απομακρύνθηκε. Ο δολοφόνος χτύπησε. Όχι, οι δολοφόνοι. Ήταν δύο. Άντρες; Έλληνες; Ξένοι; Είχαν ακολουθήσει τον ιερέα από το ATM που είχε μόλις κάνει ανάληψη. Ποιό ATM; Ποιάς τράπεζας; Έγινε ληστεία. Δεν έγινε ληστεία. Ξεκαθάρισμα λογαριασμών. Υπόθεση αρχαιοκαπηλείας; Έγκλημα πάθους; Οι ειδήσεις πέφτουν πιο γρήγορα από την ξαφνική βροχή που όλοι περιμένουν, αλλά δεν έρχεται.

Στα καφενεία δεν υπάρχει άλλο θέμα συζήτησης. Οι θαμώνες συσκέπτονται μεγαλοφώνως, επεξεργάζονται τις εισερχόμενες πληροφορίες, βγάζουν συμπεράσματα. Σε κάθε καφενείο η αφήγηση αλλάζει.

Οι δράστες διέφυγαν με μηχανή μεγάλου κυβισμού. Έτσι είπαν οι μάρτυρες στις καταθέσεις. “Εξαπολύεται ανθρωποκυνηγητό”, διαβεβαιώνει ο τοπικός τηλεοπτικός σταθμός. Αυτές τις ώρες, η εγκυρότητά του είναι μεγαλύτερη από του BBC.

“Κανένα ανθρωποκυνηγητό, μην ακούτε τίποτα, σε λίγο θα αποκαλυφθούν όλα!” αντιλέγει κουνώντας το κεφάλι η Μις Μαρπλ του γειτονικού χωριού.

Λίγο μετά τα μεσάνυχτα, ο διανομέας του τοπικού τύπου κάνει στάση στην κεντρική πλατεία και πετάει τα αντίτυπα της πρωϊνής έκδοσης στα κατώφλια των συνδρομητών. Πριν προλάβει να απομακρυνθεί, οι περίοικοι έχουν ξεκοκκαλίσει τα φρεσκοτυπωμένα φύλλα: “Η πρεσβυτέρα νοσηλεύεται στο τοπικό νοσοκομείο σε κατάσταση σοκ” αναφέρει ο ρεπόρτερ.

“Εγώ πάντως άκουσα πως η παπαδιά δεν έχυσε ούτε ένα δάκρυ. Είναι από σίγουρη πηγή αυτό”  συμπληρώνει ο τοπικός Σέρλοκ Χολμς.

Στο σημείο του εγκλήματος, μια κομμένη κορδέλα σήμανσης, και ένα κόκκινο τριαντάφυλλο. “Από ποιόν;” “Τη γυναίκα του;” “Έναν περαστικό;” Λίγα μέτρα πιο πέρα, το γλυπτό μιας χελώνας μέσα σε υπερμεγέθες καβούκι, πιο αινιγματικό και από την ίδια τη Σφίγγα.

Το επόμενο πρωί οι φήμες οργιάζουν. Στη διαδρομή από το φούρνο μέχρι το μπακάλικο ανακύπτουν καυτά στοιχεία, σαν φρέσκα, αχνιστά κουλούρια που κυκλοφορούν από στόμα σε στόμα (και όχι κονσέρβες της τηλεόρασης). Ο καθένας έχει κάτι καινούριο να προσθέσει. Τα κανάλια εθνικής εμβέλειας απλώς επιβεβαιώνουν: “Το είπε ο Καμπουράκης σου λέω…” Στο ιχθυοπωλείο οι γνώμες διίστανται, οι φωνές κονταροχτυπιούνται, τα νέα καταφθάνουν ολόφρεσκα, σπαρταριστά, μαζί με τα ψάρια: “Εγώ θα σου πω τί έγινε και θα το δεις!” “Βάλε το μυαλό σου να δουλέψει!” “Όχι γαύρο σήμερα, σαρδέλα θα πάρεις, όταν έχει φεγγάρι ο γαύρος είναι πικρός!” “Άκου αυτό που θα σου πω και θα με θυμηθείς…”

Πληροφορίες που έχουν αλιευθεί σε βαθιά νερά, σε σιωπηλά, γεμάτα νόημα βλέμματα, ή άλλες που εκμαιεύονται από σφραγισμένα χείλη γνωστών και αγνώστων στο τοπικό νοσοκομείο / φαρμακείο / αστυνομικό τμήμα / σούπερ μάρκετ κ.λ.π. Ο καθένας έχει τη δική του πηγή πληροφόρησης, υψηλά ή χαμηλά ιστάμενη, αλλά σίγουρα εγγυημένη. Τα στοιχεία διασταυρώνονται, εμπλουτίζονται, συνδέονται μεταξύ τους καταλήγοντας σε υποθετικούς συλλογισμούς που μετά από λίγο καταρρέουν για να αντικατασταθούν από άλλους. Για μερικά εικοσιτετράωρα, η μικρή πόλη βρίσκεται στο επίκεντρο του κυκλώνα της πληροφόρησης, δημοσιογράφοι συρρέουν, ίσως “και μεταμφιεσμένοι ντετέκτιβ ή αξιωματούχοι της ασφάλειας” που αναζητούν νέα στοιχεία, περισσότερα στοιχεία, ανατρεπτικά στοιχεία. Όλα τα υπόλοιπα σταματούν. Παγώνουν. Πάνε οι διαπραγματεύσεις με την τρόϊκα, πάνε οι πολυαναμενόμενες περικοπές, όλα προσωρινά ξεχνιούνται, ο Στουρνάρας και ο Σόϊμπλε ξεθωριάζουν μέσα στη βοή των “δικών” μας γεγονότων.

Μια μικρή κοινωνία εν αναμονή της αποκάλυψης που θα φθάσει λίγο πριν το μεσημέρι, αναρτημένη στον τοπικό ειδησεογραφικό ιστότοπο. Το έγκλημα εξιχνιάζεται, οι θύτες ομολογούν, οι μάσκες πέφτουν: η γυναίκα του ιερέα μετατρέπεται σε γυναίκα-δαίμονας, το “καλό παράδειγμα” γίνεται ηθικός αυτουργός και μαζί στυγερός δολοφόνος. Ο δαίμονας άλλωστε, τις περισσότερες φορές, αν δεν είναι ξένος, θα είναι γυναίκα. Έτσι δεν γίνεται πάντα; Ξαφνικά όλοι όσοι είχαν μόνο καλά να πουν, θυμούνται τις σκοτεινές ενδείξεις, ρωγμές αρχίζουν να χάσκουν στην ορθόδοξη εικονογραφία της οικογένειας. Οι Επιθεωρητές Κλουζώ θα γίνουν για λίγο οι Κριτές, θα γιουχάρουν την “σατανική παπαδιά” έξω από το δικαστικό μέγαρο (“η φόνισσα στην πυρά!”), θα οικτίρουν τον άμυαλο εραστή της (“ο μπογιατζής την έβαψε!”), θα λυπηθούν το άτυχο θύμα, και μαζί θα κρυφογελάσουν (“Και τώρα δηλαδή τί κατάλαβε;”), ξεπλένοντας τα δικά τους αμαρτήματα. Το θύμα στο χώμα, οι θύτες στη φυλακή, τα παιδιά στη μοίρα τους, στους συγγενείς το στίγμα, οι υπόλοιποι στην ησυχία τους. (Ο άλλος παπάς που ένα τέταρτο πριν το έγκλημα είχε τυχαία σταματήσει στο ίδιο σημείο, σταυροκοπιέται ανακουφισμένος, άλλη φορά θα προσέχει περισσότερο που σταματάει προς νερού του…) Όλα ξαναμπαίνουν στη θέση τους, με μικρές μετατοπίσεις. Το φεγγάρι είναι στη χάση του, όπου να ´ναι, ο γαύρος θα ξεπικρίσει. Σιγά-σιγά η ζωή επανέρχεται στον κανονικό της ρυθμό.

*Η Ναντίνα Χριστοπούλου είναι ανθρωπολόγος