Remix στην Ιστορία: Ο Γοργοπόταμος μετατρέπεται σε πίστα

Τι είναι ο Γοργοπόταμος; Μια γέφυρα ή ένα μνημείο που κουβαλά το πιο ηρωικό μας παρελθόν; Η Φθιώτιδα περήφανη μπορεί να πει πως στα χώματά της υπάρχει η ιστορική συνέχεια: Θερμοπύλες, Αλαμάνα, Γοργοπόταμος. Θα προσθέσει και φωτορυθμικά;

Η ανατίναξη της γέφυρας. Στις 25 Νοεμβρίου 1942 συντελείται η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Πρόκειται για ένα σπουδαίο ιστορικό γεγονός που αποτελεί σύμβολο της από κοινού δράσης του ΕΛΑΣ, του ΕΔΕΣ και των Βρετανών σαμποτέρ. Η μνήμη του λαού μας και ο πολιτισμός μας το κατατάσσει ως ένα έμβλημα ανδρείας, πατριωτικής αφοσίωσης και συνεργασίας.

Ο Γοργοπόταμος χαράκτηκε στην ιστορική μας μνήμη, έγινε συνώνυμο της πάλης του λαού μας για την ελευθερία.

Και οι μνήμες δεν σταματούν το 1942. Εικοσιδύο χρόνια μετά, στην πρώτη απόπειρα εορτασμού της ανατίναξης της γέφυρας μία ξεχασμένη (;) νάρκη σκοτώνει 13 ανθρώπους, ανάμεσά τους και ένα παιδί και τραυματίζει άλλους 50. Τι είχε συμβεί; Στις 29 Νοεμβρίου 1964 η Ένωση Κέντρου διοργάνωσε εκδήλωση τιμής της αντίστασης στον γερμανικό ζυγό. Εκτιμάται πως στον χώρο παρεβρίσκοντο 15 με 20 χιλιάδες κόσμου. Σύμφωνα με τον Παύλο Πετρίδη μπορεί η ΕΔΑ να μην πήρε επίσημα θέση, ο Θεοδωράκης και ο Κύρκος όμως, μίλησαν ανοιχτά για οργανωμένη δολοφονία.

Αυτά τα δύο γεγονότα έχουν στιγματίσει τον χώρο, το ιστορικό μνημείο. Πρόκειται για έναν τόπο που παλεύει να διατηρήσει ζωντανή μία ένδοξη ελληνική ιστορία που απ΄ ό,τι φαίνεται δεν είναι και τόσο δημοφιλής. Μία ιστορία που μας δείχνει ποιοι είμαστε, τι κάναμε και τι μπορούμε να κάνουμε.

Οφείλουμε να σεβόμαστε την ιστορία μας;

Υπάρχουν όρια στην χρήση των μνημείων; Αναμφιβολα ναι.

Υπάρχει όριο στην έννοια της ιστορικής βεβήλωσης ή μήπως όλα επιτρέπονται;

Η καθηγήτρια ιστορίας Βασιλική Λάζου τονίζει πως «ο Γοργοπόταμος δεν είναι για πανηγύρια, δεν είναι για εμπορευματοποίηση, δεν είναι για άγνοια και φθηνό lifestyle». Στο χώρο του πάρτυ, των DJ’s, των ποτών και των χορών εκτελέστηκαν ως αντίποινα από τους Γερμανούς 10 κάτοικοι από την Υπάτη την 1η Δεκεμβρίου 1942 και άλλοι 6 από τα Κατέλλια Φωκίδος από τους Ιταλούς στις 5 Δεκεμβρίου 1942.

Ερώτημα παραμένει πώς επετράπει σε ένα τόσο σπουδαίο μνημείο να πραγματοποιηθεί πάρτυ από DJ’s. Ο ιστορικός χώρος δεν προσφέρεται για ντεκόρ, για clubbing. Οι καλλιτέχνες που ανακοινώθηκαν – Pedrik, Bunce, The Gosha, ErGreco- είναι DJ και παραγωγοί με remix μουσικής κυρίως instrumental techno, tribal, house κ.λπ.

Ο Γοργοπόταμος έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο από τη Μελίνα Μερκούρη ήδη από το 1984 (ΦΕΚ 494/Β). Στην απόφαση τονίζεται πως ο χώρος περιμετρικά της γέφυρας και σε απόσταση 500 μέτρων είναι ιστορικός διατηρητέος τόπος. Η Πανελλήνια Οργάνωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης ζητά την ανάκληση της διενέργειας του πάρτι για να προστατευθεί ο χώρος.

Συνιστά ασέβεια!

Δεν είναι η πρώτη φορά που μνημεία γίνονται σκηνικό για πάρτι ή διαφήμιση.

• Εκδήλωση DJ πάρτι στην Ιερά Μονή της Παναγίας Σουμελά το 2022, σε αυτό το ιστορικό θρησκευτικό μνημείο είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις.
  Πάρτι διοργάνωσε ο Δήμος Σμύρνης μέσα στον ιστορικό Ορθόδοξο Ναό του Αγίου Βουκόλου το 2023 και προκάλεσε την έντονη αντίδραση του υπουργείου Εξωτερικών.
• Το πρόσφατο αθλητικό παπούτσι της Adidas που κλωτσούσε (;) πάνω από την Ακρόπολη και προκάλεσε πολιτικές αντιδράσεις και καταγγελίες για παραβίαση της νομοθεσίας περί αρχαιολογικών χώρων.

Γιατί ένα ιστορικό μνημείο δεν μπορεί να μετατραπεί σε πίστα;

Σεβασμός στην ιστορική μνήμη. Μνημεία όπως ο Γοργοπόταμος αντιπροσωπεύουν θυσία, εθνική αντίσταση και συλλογική μνήμη. Η μετατροπή τους σε χώρους ψυχαγωγίας ελαχιστοποιεί το συμβολικό τους φορτίο και αλλοιώνει τη ρήτρα μνήμης που φέρουν.

Ασυμβίβαστη χρήση. Όταν ένας τόπος ήταν θρησκευτικός ή ιστορικής σημασίας — όπως μοναστήρια ή εκκλησίες — η χρήση του για δημόσια πάρτι προσβάλλει όχι μόνο τον χώρο, αλλά και την κουλτούρα και τους ανθρώπους που τον σέβονται. Αυτό έχει επισημανθεί ρητά στις περιπτώσεις Σουμελά και Αγίου Βουκόλου από επίσημα ελληνικά θεσμικά όργανα.

Πρόκληση για την πολιτιστική κληρονομιά και το δημόσιο καλό. Ακόμα και μια διαφήμιση—τουλάχιστον σε περίπτωση όπως η Ακρόπολη με τα drones—θεωρήθηκε εμπορευματική εκμετάλλευση του χώρου και παραβίαση των νόμων περί προστασίας των μνημείων.

Ανησυχία για προηγούμενο. Όταν χαρακτηρίζεται αποδεκτό να διοργανώνονται ψυχαγωγικά event σε μνημεία, ανοίγει ο δρόμος για την επιδείνωση του σεβασμού προς ιστορικά μνημεία. Το ερώτημα είναι: ποιο επόμενο μνημείο θα γίνει «πίστα»; Η τάση αυτή ανησυχεί σοβαρά φορείς και κοινό.

Εν κατακλείδι

Οι αντιδράσεις καταδεικνύουν ότι η χρήση μνημείων ως χώρων ψυχαγωγίας προκαλεί ευρεία καταδίκη, όχι μόνο από φορείς αλλά και από την κοινωνία, διότι υποβαθμίζει την ιστορική, πολιτιστική και συμβολική αξία.

Ένα ιστορικό μνημείο έχει δομικό σκοπό να διασώσει μνήμη, να εκπαιδεύει και να συγκινεί, όχι να προσφέρει σκηνικό για πάρτι.
Αναλόγως της δημόσιας αντίληψης, τέτοιες εκδηλώσεις μπορεί να ανοίξουν το δρόμο για πολιτιστική υποβάθμιση, αποξένωση και χυδαία εμπορευματοποίηση της μνήμης.