Σκηνή από ταινία προσεχώς: Η Ελλάδα “χωρίζει” από το Διεθνές Δίκαιο

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης της Βουλής για τα θέματα Εξωτερικής Πολιτικής, ο Πρωθυπουργός πιέστηκε τουλάχιστον δύο φορές (από τους Νίκο Ανδρουλάκη και Αλέξη Χαρίτση) να αναλύσει, έστω συνοπτικά, τι σκέφτεται για την έννοια του Διεθνούς Δικαίου και παράλληλα να καταδικάσει δήλωση Υπουργού του (Αδωνι Γεωργιάδη) με την οποία ουσιαστικά έλεγε ότι δεν αναγνωρίζει την εξουσία και τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε δύο ευκαιρίες να τοποθετηθεί, στη δευτερολογία και την τριτολογία του. Προς γενική κατάπληξη δεν βρήκε έστω μία λέξη. Δεν είπε κουβέντα! Ούτε για το ένα ούτε για το άλλο (θέματα που έτσι και αλλιώς συνδέονται άμεσα).

Κατά αυτόν τον τρόπο ο Πρωθυπουργός επιβεβαίωσε αυτό ακόμα και πριν από κάποιους μήνες θα φαινόταν (δικαίως) ανατριχιαστικό. Ο,τι, δηλαδή, έχει διαβεί τον Ρουβίκωνα και έχει μεταφερθεί στο πεδίο του δικαίου μετά της ισχύος, εκεί δηλαδή που κανόνες δεν υπάρχουν παρά μόνο το δίκιο του ισχυρού. Κοντολογίς, ο κ. Μητσοτάκης “αγάπησε” τον Τραμπ και τον τραμπισμό όπως αυτός εκφράζεται. “Μάλωσε”, μάλιστα, τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ που είχε μερικά επικριτικά σχόλια για τον Αμερικανό πρόεδρο!

Πρόκειται για εξόχως επικίνδυνη εξέλιξη. Ο Πρωθυπουργός της μικρής Ελλάδας, η οποία όλα τα προηγούμενα χρόνια είχε το Διεθνές Δίκαιο κορώνα στο κεφάλι της (επιλογή επιβεβλημένη και απολύτως ορθή) και πυρήνα της εξωτερικής πολιτικής της, συντάσσεται με τους ισχυρούς του πλανήτη που επιχειρούν να ξηλώσουν κάθε αρχιτεκτονική ασφαλείας που οικοδομήθηκε (με κόπο) μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έτσι ώστε ο πλανήτης να μην δει ξανά τέτοιας έκτασης μακελειό.

Είναι σαφές ότι το Διεθνές Δίκαιο δεν αποτελεί πανάκεια, ούτε έδωσε τις λύσεις που ίσως οι λαοί περίμεναν στο πέρασμα των χρόνων. Είναι όμως η τελευταία καταφυγή των αδύναμων, η νομική έκφραση των όποιων ελπίδων τους για ισότιμη μεταχείριση στην παγκόσμια κονίστρα, ένας παράγοντας ισορροπίας σ’ έναν κόσμο εύθραυστο.

Η Ελλάδα, ως χώρα με πληθυσμό μόλις 10 εκατομμυρίων κατοίκων, αντλεί το σύνολο της επιχειρηματολογίας της (στις διαφορές της με την Τουρκία για παράδειγμα) από τη φαρέτρα του Διεθνούς Δικαίου. Αν όμως έχει απωλέσει την εμπιστοσύνη της προς αυτό και αν πράγματι, όπως διαφαίνεται, έχει κάνει το βήμα προς την περιοχή του δικαίου μετά της ισχύος, τότε παίρνει πολύ μεγάλα ρίσκα. Για τον απλό λόγο ότι η ισχύς, εκ των πραγμάτων, δεν είναι το δυνατό της σημείο.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης προχωρά σε μία οβιδιακή αλλαγή στην εξωτερική πολιτική της χώρας χωρίς να έχει απολύτως καμία έγκριση ως προς αυτό. Αλλάζει τελείως τον προσανατολισμό της. Και επιχειρεί να στηθεί ως “πιστός σύμμαχος” και “καλό παιδί” δίπλα από το στρατόπεδο των ισχυρών, και ιδιαίτερα των ΗΠΑ. Ο τραμπισμός έτσι και αλλιώς “πουλάει”, είναι της μόδας, οπότε γιατί όχι σκέφτεται.

Αυτό έχει δύο σοβαρές συνέπειες. Πρώτον η χώρα ξοδεύει πακτωλούς χρημάτων σε εξοπλισμούς θυσιάζοντας έτσι την κοινωνική ευημερία και βάζοντας υποθήκη το μέλλον της στο οποίο ίσως υπάρξει πάλι η απειλή της χρεωκοπίας. Δεύτερον, στα παιχνίδια ισχύος (στην ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο) κινδυνεύει να “καεί” από παίκτες ακόμα πιο ισχυρούς. Υπήρξαν και άλλες ιστορικές στιγμές κατά τις οποίες η Ελλάδα υπερτίμησε τις δυνάμεις της και το πλήρωσε ακριβά. Θα περίμενε κανείς ότι η ιστορία θα μπορούσε να διδάξει αλλά είναι η αλήθεια ότι από την τελευταία μεγάλη εθνική συμφορά έχει περάσει μισός αιώνας (και από την προτελευταίο ένας ολόκληρος αιώνας), οπότε φαίνεται ότι η ιστορική μνήμη έχει ατονίσει.

Κατά αυτόν τον τρόπο φαίνεται ότι η κυβέρνηση δεν είναι ίσως πολύ μακριά από την οπτική του Κυριάκου Βελόπουλου όπως αυτή εκφράστηκε (για μία ακόμη φορά) στη συζήτηση της Παρασκευής. Ο επικεφαλής της Ελληνικής Λύσης πέταξε το Διεθνές Δίκαιο στα σκουπίδια και τόνισε, με έμφαση, ότι τις διεθνείς σχέσεις τις διέπει μόνο η αξία της ισχύος. Χρησιμοποίησε μάλιστα και το χιλιοειπωμένο παράδειγμα των Αθηναίων και των Μηλίων (από τον Θουκυδίδη) για να πείσει ότι η ισχύ βασιλεύει και ορίζει πάντα τις εξελίξεις.

Οι άνθρωποι δεν σκέφτονται γιατί ο εθνικιστικός τους οίστρος προηγείται της σκέψης τους. Μία τέτοια επιχειρηματολογία, ας πούμε, βάζει βούτυρο στο ψωμί του αναθεωρητή Ερντογάν ο οποίος πολλές έχει αφήσει να εννοηθεί ότι η Τουρκία θα εκμεταλλευτεί την ισχύ της για να επιβάλλει τα δικά της θέλω σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο γενικότερα.

Και όταν αν δεν αναγνωρίζεις, αλλά αντιθέτως λοιδορείς τους διεθνούς θεσμούς, όπως το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, είναι σαν να ευνοείς και να προκρίνεις τον αναθεωρητισμό του άλλου μέρους. “Θέλετε, άρα, ανοιχτή σύγκρουση; Ε, θα την έχετε” είναι ένα επόμενο βήμα. Εκτός και αν πράγματι θέλουμε ανοιχτή σύγκρουση…

Η Ελλάδα, με εργώδεις διπλωματικές προσπάθειες, έμεινε μακριά από συρράξεις τα τελευταία 80 και πλέον χρόνια. Κατάφερε να διατηρεί με άνεση την εδαφική της ακεραιότητα, παρά την τουρκική “πίεση”. Ενίοτε κατάφερνε και κάποιες διπλωματικές νίκες (είσοδος της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς να λυθεί το Κυπριακό, Συμφωνία των Πρεσπών) παρουσιαζόμενη ως μία ήρεμη δύναμη που αντλούσε το όποιο κύρος της από το Διεθνές Δίκαιο και τις προσπάθειές της εντός του καθορισμένου αυτού πλαισίου

Αυτό φαίνεται να αλλάζει. Και οι σταθερές, οι πυλώνες πάνω στους οποίου στηρίχθηκε η χώρα τα τελευταία 80 χρόνια απειλούνται. Αυτοί που πήραν την συγκεκριμένη απόφαση, έχουν και την ευθύνη. Πρώτα, της εξήγησης. Εν συνεχεία, των πιθανών ηττών. Ας ελπίσουμε τουλάχιστον ότι οι ήττες θα περιοριστούν στο διπλωματικό επίπεδο…