Αυτοί διαλύουν την Ευρώπη

Εδώ και χρόνια η Ελλάδα είναι το «μαύρο πρόβατο» της Ε.Ε. Οι εταίροι, μας κατηγορούν διαχρονικά για μη συμμόρφωση με τους κοινοτικούς κανόνες και όχι αδίκως. Έτσι μας βόλευε έτσι κάναμε. Τώρα όμως που ένα άλλο πρόβλημα, αυτό της διαχείρισης των προσφύγων χτυπά την πόρτα των «καλών μαθητών» του ευρωπαϊκού βορρά, αποδεικνύεται ότι οι πύρινοι λόγοι περί συμμόρφωσης με τους κοινούς κανόνες, ισχύουν μόνο όταν αφορούν στους άλλους. 

Ο Warren Buffet έχει πει ότι «μόνο όταν φεύγει η παλίρροια διαπιστώνεις ποιος κολυμπούσε γυμνός». Όσο η ζωή στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες κυλούσε ανέφελα και απροβλημάτιστα, ουδείς είχε λόγο για γκρίνιες και τσακωμούς. Για περισσότερες από τρείς δεκαετίες περάσαμε όμορφα και κυρίως πλούσια. Ακόμη και κατά τη δεκαετία της «μεγάλης ύφεσης» (2005-2014), η ευρωζώνη είδε το ΑΕΠ της να αυξάνεται κατά 7,2% (Eurostat  2 Απριλίου 2014). Η εικόνα θα ήταν καλύτερη αν στο ίδιο διάστημα δεν είχε καταγραφεί η επίδοση (αρνητικό) ρεκόρ της Ελλάδας που είδε την οικονομία της να συρρικνώνεται κατά 18%.

Για διάφορους λόγους που σχετίζονται κυρίως με τη μεταρρύθμιση του κράτους, η Ελλάδα δεν μπορούσε να ακολουθήσει την πορεία της υπόλοιπης Ευρώπης. Στο ίδιο διάστημα η Πολωνία είδε το ΑΕΠ της να αυξάνεται σωρευτικά κατά 46% ενώ ακόμη και οι αδελφοί Πορτογάλοι (που υπέγραψαν μνημόνιο) είδαν το ΑΕΠ τους να απομειώνεται μόλις κατά 1,8%.

Η Ελλάδα ζητούσε διαρκώς εξαιρέσεις από τους ευρωπαϊκούς κανόνες προκαλώντας την μήνιν των υπόλοιπων ευρωπαίων, ιδίως των λιγότερο αναπτυγμένων. Ο λόγος που εκνεύρισε τους περισσότερους ήταν ότι η Ελλάδα είχε παράλογα αιτήματα για να διατηρήσει ένα νοσηρό σύστημα που πλήρωναν οι υπόλοιποι ρεφενέ. Ουδείς κατανοούσε γιατί η ύπαρξη της Ολυμπιακής ήταν θέμα εθνικής υπερηφάνειας ή αξιοπρέπειας….

Εκτός αυτού όμως. Ακούστηκαν και πιο θεσμικές φωνές που έλεγαν ότι δεν γίνεται κανείς να μην υπακούει στους κοινούς κανόνες, διότι η ένωση θα μετατραπεί σε σκορποχώρι. Αυτό το επιχείρημα βρήκε σύμφωνους πολλούς σοβαρούς ευρωπαίους ακόμη και εντός Ελλάδας, οι οποίοι υποστήριξαν ότι ο βασικός στόχος είναι η διατήρηση της ενότητας και η πλήρης συμμόρφωση στις κοινές αποφάσεις.

Όταν όμως η Γερμανία ήρθε αντιμέτωπη με ένα σοβαρό πρόβλημα, όπως αυτό της διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών, αποφάσισε ότι δεν είναι ώρα για κοινές αποφάσεις αλλά ώρα για να προτάξει μόνο το εθνικό καλό. Έτσι με δόγμα «ο σώζων εαυτόν σωθήτω», έκλεισε τα σύνορα και θεωρεί το Σέγκεν απλώς μια κωμόπολη του Λουξεμβούργου. Τίποτε περισσότερο. Εθνικιστική ρητορεία ακούσαμε και από αλλού. Είναι διαφορετικό όμως να γίνεται πράξη από τη Γερμανία, τον αδιαμφισβήτητο «πρώτο μεταξύ ίσων» της Ευρώπης…

Αν έχει δικαίωμα ή όχι να το κάνει είναι πράγματι ένα σοβαρό θέμα συζήτησης. Δεν αφορά όμως το όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Άλλωστε η Γερμανία είναι πρόθυμη να υποδεχθεί 1 εκατ. πρόσφυγες ενώ κάποιοι άλλοι όχι. Η απόφαση όμως της Γερμανίας να προχωρήσει σε μονομερείς ενέργειες τράβηξε απότομα τον ακρογωνιαίο λίθο της Ε.Ε. Πριν αλέκτωρ λαλήσει τρίς, διάφορες χώρες του βορρά, έσπευσαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα της «μαμάς Γερμανίας», η οποία μέχρι πρότινος είχε αυτοανακηρυχθεί σε θεματοφύλακα των συμφερόντων της ένωσης.

Το πουλόβερ άρχισε να ξηλώνεται. Κάποιες χώρες του ανατολικού μπλοκ αποφάσισαν ότι δεν θέλουν μπελάδες που θα απειλήσουν την ευημερία τους. Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που οι Γερμανοί δεν υπακούουν στους κανόνες. Πέρυσι τέτοιον καιρό για παράδειγμα η Γερμανία παραπέμφθηκε στο δικαστήριο λόγω των κανόνων της για τις επιστροφές ΦΠΑ σε μη ενωσιακές επιχειρήσεις. Είχαν ήδη ενημερωθεί από το 2012 αλλά δεν προχώρησαν σε καμία ενέργεια. Είναι όμως διαφορετικού βεληνεκούς οι αποφάσεις. Στην περίπτωση των προσφυγικών ροών επηρεάζεται η συνθήκη Σένγκεν, πάνω στην οποία στηρίχθηκε μέχρι στιγμής η Ένωση.

Υπάρχει πλέον αυτό που στη νομική γλώσσα ονομάζεται «δεδικασμένο». Ένα προηγούμενο κακό παράδειγμα δηλαδή που θα επικαλεστεί οποιαδήποτε χώρα δεν συμφωνεί με τις κοινές αποφάσεις για οτιδήποτε. Ο σπόρος της διχόνοιας (που πάντοτε υπήρχε μεταξύ των ευρωπαϊκών φέουδων) άρχισε να φυτρώνει. Μην έχετε αμφιβολία ότι αν δεν υπάρξουν σύντομα γενναίες πρωτοβουλίες, θα καρπίσει κιόλας.

Όλ’ αυτά καταδεικνύουν το πρόβλημα της έλλειψης κυβερνησιμότητας στην Γηραιά Ήπειρο. Το σύστημα της κεντρικής διακυβέρνησης χωλαίνει όσο εξαρτάται από τις βουλές και τα συμφέροντα της Μέρκελ, του Ολάντ, του Ραχόι ή του Τσίπρα. Η έννοια της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης γίνεται πλέον ανάγκη.

Στο θέμα αναφέρθηκε χωρίς περιστροφές τη Δευτέρα  ο Γερμανός αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομίας της καγκελαρίου Άγγελα Μέρκελ κ. Ζίγκμαρ Γκάμπριελ: «Χθες βράδυ, η Ευρώπη καλύφθηκε για άλλη μια φορά από ντροπή», αναφερόμενος στην αποτυχία των Υπουργών της Ένωσης να καταλήξουν σε συμφωνία για την κατανομή των προσφύγων παρά τις ομολογουμένως φιλότιμες προσπάθειες του αρμόδιου επιτρόπου κ. Δημ. Αβραμόπουλου.

«Αυτό που ζήσαμε είναι μια ακόμη μεγαλύτερη απειλή απ’ ό,τι η ελληνική κρίση», είπε. «Ή θα προχωρήσουμε με γοργά και αποφασιστικά βήματα ή θα πάρουμε το δρόμο της επιστροφής στην Ευρώπη των ανεξάρτητων κρατών» πρόσθεσε ο Γκάμπριελ. Έχει δίκιο! Η Ευρώπη a la carte έχει μόνο μία διέξοδο: τη διάλυση. Μια διάλυση που δεν είναι αποτέλεσμα των φυγόκεντρων τάσεων που αναπτύσσονται στην περιφέρεια, αλλά στο κέντρο της Ε.Ε.

*O Σταμάτης Ζαχαρός είναι σύμβουλος της 24 MEDIA