Χωρίς σχέδιο αλλά κυρίως χωρίς λογική

Το μόνο σίγουρο είναι ότι κανείς δεν μοιάζει να έχει σχέδιο. Τουλάχιστον όχι ολοκληρωμένο γιατί από τακτικισμούς είμαστε πλήρεις. Θυμηθείτε ότι το τελευταίο deadline της Συνόδου Κορυφής προέβλεπε ότι τα σύνορα θα παραμείνουν ανοιχτά τουλάχιστον μέχρι τις 7 Μαρτίου, για να κλείσουν πρακτικά λίγες ώρες αργότερα. Ο μακρόπνοος σχεδιασμός δεν είναι το φόρτε της Ελληνικής Κυβέρνησης αλλά ούτως ή άλλως κανείς δεν δείχνει να ενεργεί με πιο αποτελεσματικό τρόπο. Οι περισσότεροι που αναλαμβάνουν δράση, κινούνται σπασμωδικά.

Πιο πολύ μοιάζει σαν οι χώρες που “αμπαρώθηκαν”, να ακούσαν τη δυνατότητα για κλειστά σύνορα, να την αξιολόγησαν ως ωραία ιδέα και να έσπευσαν. Στην πραγματικότητα όμως συνέβη το αντίθετο. Οι χώρες που επέλεξαν να κλείσουν τα σύνορα τους δεν εμπιστεύονται την Ευρώπη και έτσι επέλεξαν μια λύση που σίγουρα έχει κοντά ποδάρια αλλά τουλάχιστον διασφαλίζει την αποθέωση από το λαϊκό ακροατήριο στα εσωτερικά των χωρών τους. “Ζύμωσαν” την ιδέα αυτή και αποτέλεσμα αυτής της ζύμωσης ήταν οι δηλώσεις που ουσιαστικά την προανήγγειλαν.

Πως να εμπιστευθούν την Ένωση, άλλωστε. Έχει δείξει αδυναμία διαχείρισης σε όλες τις δυνατές περιστάσεις. Αν στην περίπτωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης, μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι υπάρχει δυνατότητα αποστείρωσης της υπόλοιπης ευρωζώνης, το μεταναστευτικό είναι μια ακόμη δυσκολότερη υπόθεση για πειράματα. Οι Ευρωπαίοι και εγχώριοι ηγέτες επέλεξαν πάντως και στις δύο περιπτώσεις την απαράδεκτη τακτική του “άσε και βλέπουμε”, μπαλώνοντας κατά περίπτωση τα προβλήματα που ενέσκηπταν και χωρίς να καταφέρνουν να καλύψουν την θεσμική και ηθική γύμνια.

Στην περίπτωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης, άφησαν την Ελλάδα να “σέρνεται”. Είναι όμως μόνον οι Έλληνες που πληρώνουν ακριβά την ολιγωρία, οπότε η πίεση ήταν εύκολη υπόθεση να αντιμετωπιστεί. Στο προσφυγικό τα πράγματα είναι ακόμη πιο περίπλοκα. Όταν το θέμα των προσφύγων μετετράπη σε επιτακτικό πρόβλημα, υπό το κράτος του πανικού άρχισε ο καθένας να αυτονομείται. Έτσι καταλήξαμε εκ νέου σε μια επιβεβλημένη -πλέον- αναβολή της επίλυσης καθώς ο καθένας ήθελε να εφαρμόσει το σχέδιό του.

Τα σχέδια αυτά βεβαίως είναι ημιτελή. Απομονώνουν το πρόβλημα και προτείνουν λύσεις “δραστικής” αντιμετώπισής του χωρίς προηγουμένως να έχουν κάνει κάποια ανάλυση του ρίσκου που αναλαμβάνουν. Όσοι νομίζουν ότι κλείνοντας τα σύνορά τους, απαλλάσσονται απ’ το πρόβλημα, έλαβαν την απάντησή τους από τους πρόσφυγες που περπατώντας χιλιόμετρα, προσπαθούν να φτάσουν στα κλειστά σύνορα της. Το ίδιο ισχύει και για όσους θεωρούν την Ευρώπη κοινόβιο, όπου ο καθένας μπορεί να μπαινοβγαίνει χωρίς να μας νοιάζει.

Θα ήταν δύσκολο σε αυτή τη φάση να ζητήσει κανείς από την Κυβέρνηση Τσίπρα να σχεδιάσει και να εφαρμόσει ένα ολοκληρωμένο πλάνο διαχείρισης της κρίσης. Το πρόβλημα είναι ασύμμετρα μεγάλο και κυρίως έχει χαθεί πλέον πολύτιμος χρόνος. Σχέδιο δεν υπήρχε όμως εξαρχής και η απουσία του επιδεινώνει καθημερινά την κατάσταση.

Η Κυβέρνηση  έχει σίγουρα μετανιώσει πικρά την πρακτική που ακολουθούσε μέχρι το Φθινόπωρο. Η Κυβέρνηση “λιάζονταν”. Στη συνέχεια άρχισε να τρέχει για να καλύψει το χαμένο έδαφος αλλά δυστυχώς και πάλι δεν υπήρχε σχέδιο. Τι να πρωτοθυμηθεί κάνεις; Τις άσκοπες μετακινήσεις των προσφύγων ή την άρνηση για συνδρομή της frontex; Μια άρνηση που είχε τελικά σαν αποτέλεσμα την εμπλοκή του ΝΑΤΟ και -άγνωστο γιατί- όχι του ΟΗΕ που έχει και την απαραίτητη τεχνογνωσία.

Τις θριαμβολογίες του Πρωθυπουργού στις αρχές Δεκέμβρη περί “εκπλήρωσης των υποχρεώσεων” ή τις μετέπειτα απειλές για έξοδο από τη συνθήκη του Σένγκεν; Ακόμη και τώρα η Κυβέρνηση μοιάζει αιφνιδιασμένη. Ο Υπουργός Εξωτερικών κος Κοτζιάς, ίσως μπορεί να μας εξηγήσει την εχθρική στάση των χωρών που μετείχαν στη σύσκεψη των Δυτικών Βαλκανίων. Υπάρχουν ψίθυροι ότι οι “δυτικοί Βαλκάνιοι” του επιρρίπτουν ευθύνες για τη μη συνεννόηση.

Δεν είναι όμως το διπλωματικό θρίλερ το διακύβευμα. Αποτελεί ντροπή για όλους τους εμπλεκομένους το γεγονός ότι αφήνουν αυτό το δράμα να συνεχίζεται. Είναι αδιανόητο να χρησιμοποιούν τους πρόσφυγες και τους μετανάστες για πολιτικά παιχνίδια, μικρά η μεγαλύτερα. Μιλάμε για χιλιάδες ανθρώπους που βασανίζονται καθημερινά και για χιλιάδες επίσης που χάνουν τις ζωές τους. Άνθρωποι αθώοι, πολλοί από τους οποίους έχουν να επιλέξουν μεταξύ της τραγωδίας και του βέβαιου θανάτου.

Τα θεσμικά όργανα εντός και εκτός συνόρων, συνεχίζουν να διαβουλεύονται για την εξεύρεση λύσης. Λες και υπάρχει χρόνος για να την βρουν. Θα έπρεπε να ασχολούνται μόνο μ’ αυτό. Μέρα, νύχτα. Να μην σταματήσουν μέχρι και ο τελευταίος άνθρωπος να είναι ασφαλής. Αν ο ανθρωπισμός είναι μια από τις βασικές άξιες της Ένωσης, θα πρέπει να το αποδεικνύει.

Το γεγονός ότι δεν μπορούν να καταλήξουν σε ένα κοινό σχέδιο αποτελεί από μόνο του όνειδος. Μιλάμε για ανθρώπινες ζωές και τα επιχειρήματα περισσεύουν. Πως μπορείς να συζητάς για ποσοστώσεις και αποδέσμευση κονδυλίων. Ακόμη χειρότερα πως είναι δυνατόν να επικαλείσαι το πολιτικό κόστος ή την ιδεοληψία σου. Η Ευρώπη τραυματίζεται ηθικά με όσα συμβαίνουν και οι πληγές είναι αμφίβολο αν θα επουλωθούν σύντομα. Αλλά ούτε αυτό έχει και τόση σημασία μπροστά στο δράμα των ανθρώπων.

*Ο Σταμάτης Ζαχαρός είναι Αρθρογράφος του NEWS 247 και Σύμβουλος Έκδοσης της 24 MEDIA ( @SZacharos)