Φονιάδες των νερών, Ιρλανδοί

Το πρωί της Πέμπτης έλαβε χώρα στην Αθήνα μια πολύ πρωτότυπη διαμαρτυρία. Συλλογικότητες (sic) που στηρίζουν τον αγώνα των Ιρλανδών εργαζομένων ενάντια στα τέλη ύδρευσης θα συγκεντρωθούν έξω από την Ιρλανδική πρεσβεία. Αντιτίθενται μεταξύ άλλων στα σχέδια για χρέωση του νερού στη νησιωτική χώρα αλλά όπως και στην Ιρλανδία είναι δύσκολο να δώσουν απάντηση στο αμείλικτο ερώτημα: “ποιος θα πληρώσει το νερό”;

Το θέμα του νερού στην Ιρλανδία, βρίσκεται ξανά στην κορυφή της ατζέντας από το 2010 και αποτελεί υπόδειγμα πολιτικής αντιπαράθεσης μεταξύ φιλελευθέρων, συντηρητικών και σοσιαλιστών. Οι πολίτες της Ιρλανδίας -ενός νησιού με συχνότατες βροχοπτώσεις- είχαν συνηθίσει να αποτελεί το νερό, δωρεάν παροχή. Πράγματι το νερό στην Ιρλανδία είναι άφθονο. Αυτό που δεν είναι άφθονο είναι οι υποδομές που δεν συντηρούνται για δεκαετίες με αποτέλεσμα η ποιότητα του νερού να είναι κάκιστη και πολλοί πολίτες να αναγκάζονται να το βράσουν πριν το χρησιμοποιήσουν.

Η Κυβέρνηση αποφάσισε να επιβάλλει χρέωση ώστε να μπορέσει να χρηματοδοτήσει τον εκσυγχρονισμό του δικτύου και των υποδομών. Τότε ξέσπασε μια απίστευτη διαμάχη με την αντιπολίτευση και ανδρώθηκε ένα πανίσχυρο κίνημα “δεν πληρώνω”. Αποτέλεσμα ήταν να μην μπορέσει να επιβάλλει το μέτρο και η διαμάχη να συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Το νερό επίσης συνεχίζει να βγαίνει ημι-καθαρό από τις βρύσες των ιρλανδικών νοικοκυριών.

«Αυτό που αποφασίζει το Κοινοβούλιο, μπορεί να το πάρει πίσω ο κόσμος που αγωνίζεται», δήλωσε πέρυσι την άνοιξη ο Mick Barry βουλευτής και μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος – CWI. Η άποψη του εργατικού Alan Kelly ήταν διαφορετική: “Ζούμε ξανά το 1977. Είναι η ημέρα της μαρμότας. Τότε το Fiana Fail (ρεπουμπλικάνοι) απέσυραν τις αντιδημοφιλείς χρεώσεις, κάτι που οδήγησε τους πολίτες να πληρώνουν φόρους εισοδήματος μέχρι και 60% την δεκαετία του 80”.

Με τη συζήτηση για το αν το νερό είναι δημόσιο αγαθό να φουντώνει εδώ και χρόνια στην Ελλάδα, με την υποψία αποκρατικοποίησης των εταιρειών ύδρευσης, η αντιπαράθεση τέτοιων απόψεων αποκτά τεράστιο ενδιαφέρον.

Οι δαπάνες για τη διασφάλιση της ύδρευσης είναι δεδομένες. Σε αντίθεση όμως με την εξοχή, όπου ένα πηγάδι ή μία βρύση μπορούν άνετα να τροφοδοτούν τον τοπικό πληθυσμό, στα μεγάλα αστικά κέντρα, η κατάσταση είναι διαφορετική. Ακόμη και αν υπήρχαν πολλά, χιλιάδες πηγάδια στην Αθήνα, θα ήταν αδύνατον να τροφοδοτήσουν τους πολίτες του λεκανοπέδιου. Θα ήταν επίσης σουρεαλιστικό και προφανώς αδύνατον να πηγαίνουν οι Αθηναίες με τη στάμνα για να πάρουν το δωρεάν αγαθό. Επιπλέον η αποχέτευση δεν είναι δωρεάν στη φύση και όσοι απλώς απορρίπτουν τα απόβλητα στη φύση ή στη θάλασσα, εγκληματούν κατά του πλανήτη.

Η δημιουργία των υποδομών υδροδότησης και αποχέτευσης, απαιτεί επενδύσεις. Αυτές μπορούν να γίνουν με λεφτά του κρατικού προϋπολογισμού, όπως προτείνει η πλευρά του “δωρεάν νερού”. Οι υπέρμαχοι αυτής της άποψης θεωρούν ότι είναι δίκαιο να πληρώνουν όλοι οι πολίτες μέσω του προϋπολογισμού για το νερό. Μια τέτοια απόφαση φυσικά ωφελεί περισσότερο τους κατοίκους των αστικών κέντρων, απ’ ότι τον κάτοικο ενός ακριτικού νησιού. Το αντίστροφό βεβαίως συμβαίνει για παράδειγμα με τα χρήματα που δαπανά το κράτος για την άγονη γραμμή. Εκεί οι νησιώτες επωφελούνται αλλά μπορεί κάποιος κάτοικος της πόλης να μη χρησιμοποιήσει ποτέ το δρομολόγιο. Επίσης, δίνει τη δυνατότητα απεριόριστης κατανάλωσης νερού σε όποιον το επιθυμεί. Ακόμη και αλόγιστης, γεγονός επικίνδυνο για μια χώρα, η πρωτεύουσα της οποίας έχει έρθει αντιμέτωπη με τη λειψυδρία στο πρόσφατο παρελθόν.

Η άλλη πλευρά προτείνει να πληρώνει ο καθένας για τη χρήση που κάνει. Ούτως ή άλλως κάποιος πρέπει να πληρώσει για μια υπηρεσία που φέρνει το νερό στο σπίτι του. Το να πληρώνονται τα πάντα μέσω της φορολογίας είναι μια επιλογή που δοκιμάστηκε σε σοσιαλιστικά καθεστώτα με τα γνωστά αποτελέσματα του δελτίου.

Στην περίπτωση της χρέωσης στην κατανάλωση, υπάρχει ένα πρόβλημα. Τι θα συμβεί με όσους είναι ανήμποροι να πληρώσουν για το νερό; Το νερό που αποτελεί αναγκαίο αγαθό για την ίδια τη ζωή. Είναι προφανές ότι οι περιπτώσεις ανθρώπων που αποδεδειγμένα δεν μπορούν να πληρώσουν για τις ανάγκες τους πρέπει να αντιμετωπίζονται από την πολιτεία με τη μορφή πρόνοιας. Ακόμη και για όσους διαβιούν στα όρια της φτώχειας πρέπει να υπάρχει πρόνοια. Όπως συμβαίνει για παράδειγμά με το κοινωνικό τιμολόγιο των επιχειρήσεων ηλεκτρισμού.

Το κράτος οφείλει να προστατεύει όσους υπάγονται σε αυτές τις κατηγορίες. Όλες οι υπόλοιπες θεωρίες για δωρεάν αγαθά σε όλους υποκρύπτουν σκοπιμότητα, άγνοια ή και τα δύο μαζί. Σκοπιμότητα από στρατηγικούς κακοπληρωτές που βρίσκουν ευκαιρία να μην πληρώσουν. Σκοπιμότητα από δημαγωγούς που υπόσχονται δώρα αλλά εν συνεχεία οι πολίτες τα χρυσοπληρώνουν μέσω εξοντωτικής φορολογίας. Άγνοια του πώς λειτουργεί ο κρατικός προϋπολογισμός και το σύστημα των φόρων. Άγνοια και της σκοπιμότητας όσων υπόσχονται δώρα…

Υ.Γ. Στην Irish Water, την ιρλανδική επιχείρηση ύδρευσης, συνέβη ταυτόχρονα σχεδόν με την επιβολή χρεώσεων και ένα σκάνδαλο κακοδιαχείρισης. Αυτό χρησιμοποιείται από τους υπέρμαχους του κρατισμού ως απόδειξη του ότι η ιδιωτική πρωτοβουλία είναι υπεύθυνη για τη διαφθορά. Ας μην ξεχνούμε βεβαίως ότι η irish waters είναι κατά το ήμισυ κρατική και επιπλέον ότι το κράτος είναι υπεύθυνο για τη ρύθμιση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και τον έλεγχο τους μέσω των ρυθμιστικών αρχών. Είναι επίσης τρελό να μιλάμε για διαφθορά στον ιδιωτικό τομέα, μετά από όσα έχουν δει τα μάτια μας στις ελληνικές ΔΕΚΟ και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Άλλωστε, η κακοδιαχείριση μιας ιδιωτικής εταιρείας δεν απασχολεί κανέναν άλλον παρά μόνο τους ιδιοκτήτες της. Ιδίως αν το κράτος έχει φροντίσει να λάβει εγγυήσεις πριν την αδειοδότησή της.

*Ο Σταμάτης Ζαχαρός είναι αρθρογράφος του NEWS 247 και σύμβουλος έκδοσης της 24 MEDIA ( @SZacharos).