Τα σκυλιά του Παβλόφ, του Αλέξη και του Βαγγέλη

Δυστυχώς, ο προεκλογικός δημόσιος διάλογος έχει εγκλωβιστεί για μια ακόμη φορά μεταξύ παροχολογίας, γενικόλογων δεσμεύσεων και ενός μπαράζ αλληλοκατηγοριών μεταξύ των κομμάτων για λάθη που αφορούν στο παρελθόν. Η επικοινωνία του -όποιου-  οράματος για το μέλλον περιορίζεται  στο αναμάσημα τετριμμένων φράσεων που στερούνται ουσίας. Ούτως ή άλλως, γνωρίζουν και οι ίδιοι ότι οι προεκλογικές υποσχέσεις που θα ενδιέφεραν το πελατειακό ακροατήριο, δεν μπορούν να υλοποιηθούν. Οτιδήποτε ρεαλιστικότερο, θα είχε μάλλον αρνητικό αποτέλεσμα στην κάλπη.

Οι ψηφοφόροι βεβαίως δεν είναι αμέτοχοι, καθώς εκπαιδεύτηκαν χρόνια πάνω σε ένα μοτίβο. Κάπως σαν τα σκυλιά του Παβλόφ (μπορείτε να διαβάσετε ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο στη Μηχανή του Χρόνου*). Κάθε φορά που στήνονται κάλπες, όλοι περιμένουν να ακούσουν για φοροαπαλλαγές, προσλήψεις, αυξήσεις και άλλα όμορφα. Όσο οι πολιτικοί το κάνουν οι ψηφοφόροι επικροτούν, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. Ακόμη και τώρα στην «εποχή των μνημονίων», οι πολιτικοί βρίσκουν τρόπο να τάξουν. Τάζουν λιγότερο, αλλά τάζουν. Οι ψηφοφόροι από την πλευρά τους πιστεύουν λιγότερο, αλλά πιστεύουν.

Ο Βαγγέλης Μειμαράκης είχε μια μοναδική ευκαιρία να αλλάξει την… παράδοση. Ο βασικός του αντίπαλος είχε επιστρέψει με ταπεινωτικό τρόπο στην πραγματικότητα. Θα μπορούσε λοιπόν η κεντροδεξιά παράταξη να εμφανιστεί με αυστηρό μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα θυμίζοντας τις πρόσφατες αστοχίες των αντιμνημονιακών.  Ωστόσο κατά την επίσκεψή του στην Αιτωλοακαρνανία, ο πρόεδρος της ΝΔ δελεάστηκε και υποσχέθηκε στους αγρότες ότι η Νέα Δημοκρατία δεν πρόκειται να δεχτεί τα νέα φορολογικά μέτρα κατά των αγροτών που πρέπει να ψηφιστούν τον Οκτώβριο. Απέφυγε βεβαίως να εξηγήσει πώς θα το κάνει και κυρίως ποιοι θα επιβαρυνθούν για να απαλλαγούν οι αγρότες.

Από την πλευρά του ο Αλέξης Τσίπρας παίζει στο champions league της παροχολογίας. Αφού ψήφισε ένα σκληρότατο μνημόνιο, τώρα υπόσχεται ένα (άκουσον-άκουσον) παράλληλο πρόγραμμα που θα έχει στόχο να μετριάσει τις επιπτώσεις του μνημονίου. Αρκετά από τα μέτρα που περιλαμβάνει το παράλληλο πρόγραμμα έχουν ήδη απορριφθεί από την Τρόικα στο πρόσφατο παρελθόν αλλά ο σκοπός αγιάζει τα μέσα.

Για να μοιάζουν πληρέστερα τα προγράμματα των κομμάτων ντύνονται και με μερικές φράσεις-κλειδιά, οι οποίες έμειναν απαράλλαχτες από τη μεταπολίτευση. Στο πρόγραμμα ενός κόμματος περιλαμβάνονται οι εξής εξαγγελίες: «απλοποίηση της αδειοδότησης των επιχειρήσεων, ίδρυση Κέντρων Εξυπηρέτησης Επιχειρήσεων, υλοποίηση σχεδίου μείωσης των τιμών που περιλαμβάνει τη λειτουργία της Επιτροπής Ανταγωνισμού και τις μεταρρυθμίσεις σε στοχευόμενους (sic) κλάδους στους οποίους κυριαρχούν ολιγοπωλιακά συμφέροντα, όπως το λιανεμπόριο και τα καύσιμα».

Αν δεν το googl-αρατε ήδη, πρόκειται για ένα απόσπασμα των πρόσφατων εξαγγελιών του Τσίπρα στη ΔΕΘ αλλά θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί και μέρος των προεκλογικών δεσμεύσεων της ΝΔ το 2012 ή ακόμη και του ΠΑΣΟΚ του Γιώργου. Πρόκειται για γενικόλογες εξαγγελίες που έτσι κι αλλιώς δεν θα εφαρμοστούν. Η φράση «one stop shop», για παράδειγμα (που τώρα ονομάζεται Κέντρο Εξυπηρέτησης Επιχειρήσεων) έχει ειπωθεί από τα χείλη πολλών κομματικών στελεχών τα τελευταία 15 χρόνια. Τέτοιο μαγαζί βεβαίως δεν είδε κανείς.

Με την ουσία της πολιτικής να περνά σε δεύτερη μοίρα, …μοιραία η συζήτηση εξαντλείται σε αλληλοκατηγορίες. Δεν είναι μόνο οι προσωπικές επιθέσεις μεταξύ των αρχηγών, είναι γενικότερα η τοποθέτηση των κομμάτων στο δημόσιο διάλογο. Ρωτά για παράδειγμα ο δημοσιογράφος «τι προτίθεστε να κάνετε με τις αποκρατικοποιήσεις» ή «πώς θα αντιμετωπίσετε τα προβλήματα στην παιδεία» και οι πολιτικοί αγνοώντας την ερώτηση βγάζουν πύρινους λόγους για τα 40 χρόνια Πασοκονεοδημοκρατίας ή για το καταστροφικό επτάμηνο της πρώτης φοράς Αριστερά.

Έτσι έχουν συνηθίσει την «πελατεία», έτσι πολιτεύονται. Κανείς δεν τολμά να μιλήσει για το όραμά του και βάσει αυτού να κριθεί στην κάλπη. Το πιθανότερο είναι οι περισσότεροι πολιτικοί, απλώς να μην έχουν όραμα. Από την άλλη, όσοι έχουν, φοβούνται να παραβούν για πολύ τα προεκλογικά ήθη υπό τον φόβο του «μαυρίσματος». Όσοι το κάνουν, κατά κανόνα «μαυρίζονται».

Οι επερχόμενες εκλογές είναι οι κρισιμότερες της «εποχής των μημονιων», μέχρι φυσικά τις επόμενες. Μην έχετε αμφιβολία, θα υπάρχουν συνεχώς κρίσιμες εκλογές μέχρι πραγματικά να σταματήσουμε να ασχολούμαστε με το παρελθόν. Με τα ήθη, τις πρακτικές ακόμη και τα λάθη. Μέχρι να ξεκινήσει μια ουσιαστική συζήτηση για το μέλλον της χώρας με ρεαλιστική ανάλυση της κατάστασης και συγκεκριμένους στόχους για το πώς θέλουμε να είναι αυτή η χώρα.

*Μηχανή του Χρόνου: Ο σκύλος του Παβλόφ. Το πείραμα που έφερε την επανάσταση στην ψυχολογία

-Ο Σταμάτης Ζαχαρός, είναι Σύμβουλος Έκδοσης της 24 MEDIA