Η ευρωπαϊκή μας υποκρισία απέναντι στους πρόσφυγες

Το μεταναστευτικό δεν είναι καινούριο πρόβλημα. Κάποτε το έλεγαν κάθοδο των Δωριέων. Πολύ πιο παλιά “out of Africa”. Η ιστορία του ανθρώπου είναι μία ιστορία μετακινήσεων, μετανάστευσης, προσφυγιάς, κατακτήσεων.

Αυτή είναι και η ιστορία της Ευρώπης, που υπήρξε θέατρο δύο παγκοσμίων πολέμων, η φρίκη των οποίων γέννησε και την ευρωπαϊκή ιδέα.

Ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος πέραν όλων των άλλων δεινών προκάλεσε και μετακινήσεις 30 εκατομμυρίων ανθρώπων, προσφύγων μπροστά στην καταστροφή. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, σήμερα ζούμε τη μεγαλύτερη προσφυγική κρίση από τότε.

Πρόσφυγας δεν είναι αυτός που μεταναστεύει για να βρει δουλειά και μία καλύτερη ζωή. Είναι αυτός που εξαναγκάζεται να φύγει μακριά από το θάνατο. Η Ευρώπη ως ιδέα χτίστηκε με νωπές τις μνήμες του πολέμου, του θανάτου, της προσφυγιάς. Στην πράξη προχώρησε βέβαια για οικονομικούς λόγους, ωστόσο διέθετε αυτή την ανθρωπιστική νομιμοποίηση σε πολιτικό επίπεδο. Η προσφυγική κρίση μαζί με την οικονομική κρίση κινδυνεύει όμως να αποτελέσει την αφορμή διάλυσης της Ευρώπης όπως την ξέραμε ή όπως θα τη θέλαμε.

Την ώρα που λάμβανε χώρα η μίνι- Σύνοδος για το “διάδρομο των Δυτικών Βαλκανίων” (χωρίς τη συμμετοχή Γαλλίας και Ιταλίας και με την Ουγγαρία να έχει κλείσει τα σύνορα της εγκλωβίζοντας χιλιάδες ανθρώπους), στην Πολωνία ανέβαινε στην κυβέρνηση η ευρωσκεπτικιστική σκληρή δεξιά. Εάν η ΕΕ δε βρει επειγόντως νέο όραμα, κινδυνεύει ο ίδιος ο πυρήνας της ύπαρξης της.

Θα μου πείτε, δεν πρέπει η Ευρώπη να ασχοληθεί πρώτα με τους δικούς της πολίτες, πριν αναλάβει πρόσφυγες;

Μα εκεί ακριβώς είναι το πρόβλημα. Πως η Ευρώπη δε μοιάζει να νοιάζεται πια ούτε για τους δικούς της πολίτες, ούτε για τους κατατρεγμένους που έρχονται σε αυτή γιατί την πιστεύουν παράδεισο. Αντίθετα, οι πολιτικές ηγεσίες “παίζουν” με τους φόβους των Ευρωπαίων, που βλέπουν μισθούς και διακαιώματα τους να πετσοκόβονται, αλλά απειλή θεωρούν κυρίως τις στρατιές των απελπισμένων.

Η απόφαση της χθεσινής μίνι- Συνόδου ήταν ενδεικτική του πως βλέπουν τα κράτη- μέλη το προσφυγικό: Ως ένα πρόβλημα φύλαξης συνόρων. Θα κλείσουμε την πόρτα και θα λυθεί το θέμα. Εν τω μεταξύ η Ευρώπη απουσιάζει παντελώς από τις συζητήσεις για την εύρεση πολιτικής λύσης στη Συρία που διεξάγουν Αμερικάνοι και Ρώσοι: Την ώρα της Συνόδου Κέρι και Λαβρόφ τα έλεγαν στο τηλέφωνο.

Τα 17 σημεία της απόφασης ήταν επίσης απολύτως ενδεικτικά του ότι η συζήτηση αυτή έγινε μάλλον για να ικανοποιήσει ο κάθε αρχηγός κράτους (και ενός κόμματος στη χώρα του) το εσωτερικό του ακροατήριο. Βάλαμε τους Έλληνες να δεχθούν περισσότερους και να ενημερώνουν τους προς Βορράν γείτονες πόσοι έρχονται. Οι Έλληνες ζήτησαν λεφτά. Όλοι μαζί συμφώνησαν πως κλειδί στο θέμα είναι η Τουρκία. Όλοι θα ήθελαν να δουν τους πρόσφυγες να περνούν από τα εδάφη τους και να φεύγουν, δεν έχει σημασία που αρκεί να πάνε αλλού.

Εν τω μεταξύ στη Γερμανία ο πρόεδρος της Airbus ζητούσε να μπούν στην αγορά εργασίας οι πρόσφυγες, αλλά με μικρότερο από το βασικό μισθό και περισσότερη “ευελιξία”. Η Γερμανία θα δεχθεί ούτως ή άλλως συνολικά 800.000 πρόσφυγες, με απώτερο στόχο να διασφαλίσει εργατικά χέρια και να διασώσει το ασφαλιστικό της: Αυτή κι αν είναι “έθνος συνταξιούχων”.

Στη Γερμανία υπάρχει όμως και μία ισχυρή κοινή γνώμη, που δε θα επέτρεπε το κλείσιμο των γερμανικών συνόρων. Η Μέρκελ πρώτη φορά είδε τόσο ισχυρό πλήγμα στη δημοτικότητα της, όταν άργησε να αντιδράσει και να καταδικάσει ξενοφοβικές εκδηλώσεις.

Η κατακραυγή όσων Ευρωπαίων πολιτών έχουν ακόμη ανθρωπιστική διάθεση είναι το μόνο που διασφαλίζει πως στα ευρωπαϊκά σύνορα δε θα γραφτούν μερικές ακόμη ματωμένες σελίδες στην ιστορία. Και κινήσεις όπως αυτές γυναικών σε κάθε γωνιά της Ελλάδα που πλέκουν με αλληλεγγύη σκουφάκια για τα μωρά των προσφύγων.