Τα ερωτηματικά της επίσκεψης Ερντογάν

Ο Πρόεδρος της Τουρκίας ήρθε στην Αθήνα, θα φύγει από την Αθήνα και η επόμενη σκέψη είναι γιατί ήρθε, και τέλος πάντων τι θα μείνει από αυτή την επίσκεψη.

Επί της πρώτης σκέψης θεωρώ ότι η επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν θα μπορούσε να σηματοδοτήσει εντυπωσιακές αλλαγές στη σχέση της Τουρκίας με την Ελλάδα. Πολλώ δε μάλλον στις σχέσεις της Τουρκίας με την Ευρώπη για τους γνωστούς λόγους. Αντιθέτως η χρονική στιγμή που γίνεται η επίσκεψη, με δεδομένη την αναταραχή και τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή, ίσως δεν ήταν η καλύτερη. Η καχυποψία που επί δεκαετίες επικρατεί ανάμεσα στις δύο χώρες, με ευθύνη της Τουρκίας και κυρίως του Ερντογάν λόγω των δηλώσεων που συχνά κάνει, δεν θα μπορούσαν να δημιουργήσουν υψηλές προσδοκίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι η «επικαιροποίηση» της Λωζάννης, στην οποία αναφέρθηκε ο Ερτνογάν, μεταφράστηκε σε «αναθεώρηση» από την ελληνική πλευρά, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι η επαναπροσέγγιση δεν είναι εύκολη.

Άλλωστε τόσο στην Τουρκία όσο και στην Ελλάδα, εντός και εκτός κυβέρνησης, υπάρχουν δυνάμεις που δεν επιθυμούν τη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Συνεπώς μ’ ένα γενικά «απρόβλεπτο» Ερτνογάν απ’ τη μια και μια κυβέρνηση που στα εθνικά θέμα παρουσιάζεται με δύο γραμμές, το πλέον πιθανό είναι ένα «θερμό» λεκτικό επεισόδιο. Το γιατί έρχεται ο Ερντογάν αφορά περισσότερο τον ίδιον που μ’ αυτή την επίσκεψη ανοίγει μια χαραμάδα στην ιδιότυπη απομόνωση στην οποία με τις δικές του κινήσεις έχει μπει, παρά την Ελλάδα που ουσιαστικά δεν έχει να κερδίσει πολλά από αυτή την επίσκεψη. Θα μπορούσε ενδεχομένως αν εντός της κυβέρνησης στα εξωτερικά δεν είχαν το πάνω χέρι οι λεγόμενοι «πατριωτικοί» κύκλοι, και βεβαίως αν ο Ερντογάν επιθυμούσε ειλικρινά να βρει μέσω της Ελλάδας έναν δίαυλο επικοινωνίας με την Ευρώπη. Προφανώς ο Ερντογάν δεν έχει το… πρόβλημα που έχει η πλειονότητα των πολιτικών στην Ελλάδα, ανεξάρτητα ιδεολογικής ή πολιτικής προέλευσης. Έχει ανατολίτικη κουλτούρα και τρόπο σκέψης, εν αντιθέσει με εμάς που επί εκατοντάδες χρόνια δεν έχουμε αποφασίσει αν ανήκουμε στη Δύση ή στην Ανατολή. Άρα η Ευρώπη για την Ερντογάν δεν είναι πλέον στόχος. Ο στόχος του είναι, και δεν το κρύβει, να ηγηθεί του ισλαμικού κόσμου. Ενός μετριοπαθούς ισλάμ που θα διεκδικήσει ισότιμη σχέση με την Ευρώπη και τις άλλες υπερδυνάμεις.

Στη βάση όλων αυτών ασφαλώς και έχει σημασία η επίσκεψη του, αλλά μόνο για τον ίδιον και τις επιδιώξεις του. Για την Κύπρο, τη Θράκη και το Αιγαίο θα πρέπει κάποτε και κάποιος από την Ελλάδα να του πει τι θέλουμε κι εμείς. Πέρα από φθηνούς λαϊκισμούς, εθνιστικές ψυχώσεις και φοβίες να γίνει κατανοητό και σαφές ότι τα σύνορα της Ελλάδας είναι τα σύνορα της Ευρώπης. Να καταλάβει ο Ερντογάν ότι πατάει ευρωπαϊκό έδαφος και όχι μια παλιά κτήση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτό όμως πρωτίστως οφείλουν να το συνειδητοποιήσουν οι Έλληνες πολιτικοί που συνήθως αντιμετωπίζουν με φόβο τις προκλήσεις. Με σεβασμό πάντα στην ιστορία και ρεαλισμό στην αντιμετώπιση των δεδομένων που αλλάζουν στο σύγχρονο κόσμο. Σε κάθε περίπτωση η διαχείριση της επίσκεψης απαιτεί σταθερή προσήλωση στο ευρωπαϊκό πλαίσιο και όχι στις εμμονές του παρελθόντος.