Ξένε, πρώτα κρεμάμε και μετά δικάζουμε

Δεν γνωρίζω αν τα λόγια του προέδρου του ΣΤΕ κου. Σακελαρίου προκάλεσαν σε όλους εσάς “θεσμικό τρόμο” όπως συνέβη με τον Ευάγγελο Βενιζέλο. Ωστόσο θα έπρεπε να προκαλούν τουλάχιστον απλό τρόμο σε όλους όσους εμπιστεύονται τη δικαιοσύνη. Το κράτος δικαίου που οικοδομήθηκε με κόπο, ιδρώτα και ενίοτε το αίμα των Ελλήνων τις τελευταίες δεκαετίες, απειλείται από τέτοιες τοποθετήσεις. Όχι γιατί η αμετροέπεια ενός δικαστή (έστω προέδρου του ΣΤΕ) μπορεί να διαμορφώσει άσχημες εξελίξεις αλλά διότι προηγήθηκαν αυτής διάφορες ενέργειες που διαμόρφωσαν ένα κλίμα ανομίας, αυτοδικίας και νόμου της ζούγκλας.

Ο κος Σακελλαρίου είπε ξεκάθαρα ότι οι δικαστές αφουγκράζονται το κλίμα που επικρατεί στην κοινωνία. “Το καθήκον ημών ως δικαστών είναι να πιάσουμε το σφυγμό της ελληνικής κοινωνίας” είπε χαρακτηριστικά ο μειλίχιος ως προς το ύφος δικαστής. Η παραδοχή από πλευράς ενός θεσμικού παράγοντα ότι τα ανώτατα δικαστήρια της χώρας απέχουν ελάχιστα από το όνειρο πολλών για λαϊκά δικαστήρια είναι όντως ανατριχιαστική.

Γνώριζα ότι η δικαιοσύνη είναι τυφλή. Όπως και ο πλούτος κατά τον Αριστοφάνη. Είναι τυφλή διότι οφείλει να δικάζει απερίσπαστη από τις επιταγές του όχλου. Απερίσπαστη από απόπειρες παρέμβασης. Οφείλει μόνο να δικάζει με βάσει τους νόμους και το σύνταγμα. Γι’ αυτό τον λόγο οι αρχαίοι Έλληνες την αναπαριστούσαν με ένα μαντίλι στα μάτια. Ο κος Σακελαρίου παραδέχθηκε ότι καθήκον του είναι να τραβήξει αυτό το μαντίλι από τα μάτια της δικαιοσύνης. Είναι πολύ σοβαρή η ομολογία του.

Προκύπτουν άλλωστε διάφορα ερωτήματα. Πώς ακριβώς “πιάνουν το σφυγμό” οι δικαστές. Από τις δημοσκοπήσεις που αμφισβητούνται παγκοσμίως; Μήπως διαμορφώνουν την άποψή τους παρακολουθώντας τα “τσοντοκάναλα” και τις “μονταζιέρες”;  Ακούν άραγε τους φίλους και τον κοινωνικό περίγυρο ή βγαίνουν παγανιά στις γειτονιές ρωτώντας αν “ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος”; Το πιθανότερο είναι ότι σε κάθε δικαστή αντιστοιχεί και μια υποκειμενική γνώμη για το τι θέλει η κοινωνία; Ποιος είναι αυτός που θα ορίσει τελικά τι θέλει και τι όχι η κοινωνία; Μήπως να κάνουμε δημοψήφισμα κάθε φορά;

Είναι δεδομένο ότι οι δικαστές ζουν εντός της κοινωνίας. Καθήκον τους όμως είναι να παραμένουν ανεπηρέαστοι. Πρέπει να πασχίζουν γι’ αυτό. Ακόμη και αν σήμερα βολεύονται κάποιοι με το να “αφουγκραστούν” οι δικαστές τον όχλο, μια τέτοια πράξη επιφυλάσσει κινδύνους για το μέλλον της δημοκρατίας μας.

Δυστυχώς αυτή δεν είναι δικαιοσύνη. Ούτε φυσικά δημοκρατία

Η δικαιοσύνη οφείλει να αποφασίζει ακόμη και υπέρ ενός εναντίον όλων αν έχει δίκιο. Οφείλει και πρέπει να έχει τα κότσια να γίνεται δυσάρεστη. Δυσάρεστη απέναντι στους πολλούς, απέναντι στους ισχυρούς και φυσικά απέναντι στην πολιτική εξουσία. Η διάκριση των εξουσιών είναι κατάκτηση του πολιτισμένου κομού μας.

Ο κύριος Σακελάριου βεβαίως, ουδέποτε θα τολμούσε να κάνει τη συγκεκριμένη δήλωση αν προηγουμένως νοσηροί πολιτικοί δεν είχαν σπείρει το σπόρο του μηδενισμού και της απαξίωσης της ίδιας της δικαιοσύνης. Όχι μόνο με τις απόπειρες ωμής παρέμβασής τους αλλά και διά των δηλώσεών τους σχετικά με το τι είναι τελικά δίκαιο και τι όχι. Με τις απαιτήσεις για λαϊκά δικαστήρια και συνθήματα όπως “προδότες, κουφάλες έρχονται κρεμάλες”.

Τον 18ο αιώνα, ο καουμπόι γαιοκτήμων Λύντς θρυλείται ότι είχε οργανώσει ομάδες με σκοπό την άμεση τιμωρία (διά εκτελέσεως) όσων θεωρούσε εγκληματίες και ιδιαίτερα αυτούς που θεωρούσε τσιράκια (loyalists) των Άγγλων, κατά την Αμερικανική επανάσταση. Σύμφωνα με την επικρατούσα θεωρία, έδωσε το όνομά του σε έναν από τους πλέον απεχθείς “νόμους”, το γνωστό σε όλους μας ‘λυντσάρισμα”. Δεν πρόκειται φυσικά για νόμο. πρόκειται για παράνομη πράξη. Η οργή και η βούληση του πλήθους, δεν συνιστά νομιμοποίηση.

Πόσο απέχει η τοποθέτηση του προέδρου του ΣΤΕ από τον διαβόητο νόμο του Λύντς; Πολύ και ελάχιστα είναι η απάντηση. Ελάχιστα, διότι ο θεματοφύλακας της δικαιοσύνης, ο πρόεδρος του δικαστήριου όπου βρήκαν αποκούμπι (και ενδεχομένως δικαίωση) ακόμη και οι πιο οικτρές μειοψηφίες, τον αποδέχεται και μάλιστα ως καθήκον του. Πολύ, διότι ευτυχώς οι θεσμοί και το ήθος άλλων δικαστών, δεν θα επιτρέψουν ποτέ τον ευτελισμό της δικαιοσύνης μέσω της παραδοχής της αυτοδικίας.

Ο Σταμάτης Ζαχαρός είναι Αρθρογράφος του NEWS 247 και Σύμβουλος Έκδοσης της 24 MEDIA ( @SZacharos).