Ο Αντώνης ο Σαμαράς και o Νέλσον ο Μαντέλα

Πώς γίνεται μόλις δύο προτάσεις να χωρίζουν τους “λαθρομετανάστες” από τον εμβληματικό Νέλσον Μαντέλα; Και όμως. Ο πρωθυπουργός κατάφερε το αδιανόητο.

Η παράνομη μετανάστευση μεταφέρεται επίσημα στην κυβερνητική ατζέντα με τον όρο “λαθρομετανάστευση” και μέσα σε 80 δευτερόλεπτα πολιτικού λόγου, εμφανίζεται από το πουθενά και ο εμβληματικός ήρωας του αγώνα κατά του ρατσισμού και των διακρίσεων στην Αφρική.

Ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι. Το βράδυ του Σαββάτου, ο Αντώνης Σαμαράς έδωσε μία από τις σπάνιες και μετρημένες στα δάχτυλα πολιτικές του ομιλίες στη Βουλή στα πλαίσια της συζήτησης πριν την υπερψήφιση του προϋπολογισμού για το 2014. Ειλικρινά, θα ήθελα να γνωρίσω τα άτομα που επιμελούνται των ομιλιών του. Μέσα από τα όσα είπε, μπορούμε να εξάγουμε ορισμένα πολύ ενδιαφέροντα, αν μη τι άλλο, συμπεράσματα. Ποια είναι αυτά;

Ας δούμε πρώτα ένα βίντεο:

Συνεχίζουμε. Η εισαγωγή του όρου “λαθρομετανάστης” στην ατζέντα της κυβέρνησης αποσκοπεί σε δύο πράγματα. Αφενός, είναι ευθεία βολή εναντίον των πολιτικών της αντιπάλων που χρησιμοποιούν λιγότερο “επιθετικούς” όρους και αφετέρου είναι ένα ξεκάθαρο “άνοιγμᔨστο πιο συντηρητικό εκλογικό σώμα το οποίο η Νέα Δημοκρατία έχει σήμερα περισσότερο ανάγκη από ποτέ εν όψει δημοτικών και περιφερειακών εκλογών αλλά και μετά τη δημοσκοπική της πτώση. Ο όρος “λαθραίος” υπογραμμίζεται ουκ ολίγες φορές από στελέχη του κόμματος, ολοένα και περισσότερο. Τραγική ειρωνεία;

Μετά το #free_wi-fi, τώρα και το #o_nelson_o_mandela έγινε κοινός τόπος σχολιασμού, ή αλλιώς “hashtag” στα κοινωνικά δίκτυα.

Μετά την χρησιμοποίηση του όρου, ο Αντώνης Σαμαράς έκανε επίκληση στην αυθεντία, χρησιμοποιώντας το όνομα του Νέλσον Μαντέλα. Ενός ανθρώπου που είχε δώσει τον δικό του αγώνα κόντρα στις διακρίσεις, κόντρα σε κάθε τι “λαθραίο”, μη δημοκρατικό, στερεοτυπικό. Ατόπημα; Γκάφα; Μάλλον όχι.

Το να αποτίει κανείς φόρο τιμής σε αυτό το σύμβολο είναι πολιτικά λογικό, ορθό και δικαιολογημένο. Δεν μπορείς όμως να συσχετίζεις δύο ανόμοια πράγματα μεταξύ τους. Την μεταναστευτική πολιτική της ΝΔ που είναι ανέκδοτο και τον ηγέτη που οραματίστηκε ένα κράτος πολυπολιτισμικό και ομοιογενώς αναπτυσσόμενο μέσα στην ανομοιογένεια του, με όλα τα χρώματα και τις φυλές, κόντρα στο Απαρτχάιντ και το κυνήγι ψυχών.

Η ίδια κυβέρνηση που μιλάει για “λαθραίους” ανθρώπους, φρόντισε πρόσφατα να επαναφέρει στις καλένδες και να θέσει στο χρονοντούλαπο του Κοινοβουλίου το σύμφωνο συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών. Η μεταναστευτική της πολιτική περιορίζεται σε εξαγγελίες, περιορισμένες κινήσεις εντυπωσιασμού και σε κέντρα συγκέντρωσης μεταναστών. Την ίδια ώρα αφήνει το ιστορικό κέντρο της Αθήνας και όχι μόνο να γκετοποιείται και κάνει τα στραβά μάτια στις ανά την Ελλάδα “Μανωλάδες”.

Ο κ. Σαμαράς ανέφερε ότι ο όρος “λαθρομετανάστευση” μπήκε στην ατζέντα της Ευρώπης από την κυβέρνηση του. Ξεχνάει όμως ότι η χώρα μας είναι υπόλογη και διώκεται για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των “λαθραίων” μεταναστών για τα οποία καλείται να συμμορφωθεί από την όχι και τόσο “αριστερή” Ευρωπαϊκή Ένωση.

“Η Ελλάδα έχει διαψεύσει τις προσδοκίες πάρα πολλών θυμάτων ρατσιστικής και ξενοφοβικής βίας, δεδομένου ότι ούτε διερευνά ούτε διώκει ποινικά τους δράστες”, δήλωσε στις 3 Δεκεμβρίου η Eva Cossé, ειδικός της Human Rights Watch για την Ελλάδα. “Εάν ο υπουργός Δικαιοσύνης και το κοινοβούλιο προτίθενται σοβαρά να βελτιώσουν τον τρόπο απόκρισης της Πολιτείας έναντι των εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας, τότε οφείλουν να άρουν κάθε εμπόδιο προσφυγής στη δικαιοσύνη για αυτού του είδους τις επιθέσεις”.

Το νομοσχέδιο, το οποίο τελεί υπό συζήτηση ενώπιον της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, προβλέπει αυστηρότερες ποινικές κυρώσεις για όσους προτρέπουν σε πράξεις δυνάμενες να προκαλέσουν μίσος, διακρίσεις ή βία. Επίσης, ποινικοποιεί τον δημόσιο εγκωμιασμό ή την άρνηση της σοβαρότητας εγκλημάτων γενοκτονιών, εγκλημάτων πολέμου και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας.

Το νομοσχέδιο, ωστόσο, δεν περιλαμβάνει μέτρα που θα ενθάρρυναν την καταγγελία βίαιων εγκλημάτων μίσους ή θα διασφάλιζαν κατάλληλο τρόπο απόκρισης εκ μέρους των αστυνομικών και δικαστικών αρχών, όπως αναφέρει η Human Rights Watch.

Ό όρος λοιπόν “λαθρομετανάστευση” δεν εξυπηρετεί τίποτα που να σχετίζεται με αυτή την κατεύθυνση, αλλά αντιθέτως βάζει ανθρώπους στην ίδια κατηγορία με προϊόντα του παράνομου εμπορίου.

Από την άλλη, η κυβέρνηση αποδέχεται το παράνομο εμπόριο, το “λαθρεμπόριο” ψυχών στη χώρα μας, χωρίς να μπορεί να το αντιμετωπίσει πρακτικά. Μονάχα το κατονομάζει ως τέτοιο για να το “ξορκίσει”, σαν να βλέπει μπροστά της τον Βελζεβούλ και να ψέλνει τρεις φορές το “Πάτερ Ημών” για να τον διώξει από την γειτονιά της.

Σε ό,τι αφορά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) και την Επιτροπή των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, που παρακολουθεί την εκτέλεση των αποφάσεων του Δικαστηρίου, η εκπροσώπηση της Ελληνικής Δημοκρατίας ενώπιόν του, ενεργείται από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους. Σε 480 ελληνικές υποθέσεις έχουν εκδοθεί καταδικαστικές αποφάσεις του ΕΔΔΑ, οι οποίες αφορούν ως επί το πλείστον τέσσερις μεγάλες κατηγορίες υποθέσεων α) εύλογη διάρκεια πολιτικής, ποινικής και διοικητικής δίκης και έλλειψη αποτελεσματικής προσφυγής (αφορούν περίπου τα 2/3 των υποθέσεων), β) υπερβολική και αυθαίρετη αστυνομική βία γ) συνθήκες κράτησης και χορήγηση ασύλου και δ) ελεύθερη σύσταση σωματείων και ενώσεων.

Κι ακόμα ένα στοιχείο. Η τελευταία έκθεση του επιτρόπου για τα ανθρώπινα δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, Νιλς Μούιζνιεκς ήταν κόλαφος.

Τι ανέφερε μεταξύ άλλων;

Καλεί τις ελληνικές αρχές να χρησιμοποιήσουν όλα τα διαθέσιμα μέσα για να καταπολεμήσουν κάθε μορφή ομιλίας και εγκλήματος μίσους και να δώσουν ένα τέλος στην ατιμωρησία αυτών των ποινικών αδικημάτων.

Τονίζει ότι η ελληνική νομοθεσία, παρόλο που δεν έχει εφαρμοστεί επαρκώς ή δεν έχει εφαρμοστεί καθόλου ως τώρα, έχει τη δυνατότητα να καταστείλει και να αποτρέψει εκδηλώσεις ρατσιστικών και άλλων μορφών διάκρισης από άτομα και πολιτικές οργανώσεις.

Το να βάζεις την ταμπέλα “λαθραίος” λοιπόν σε έναν άνθρωπο, δεν εξυπηρετεί την αντιρατσιστική πολιτική που το ίδιο το Συμβούλιο της Ευρώπης καλεί τη χώρα μας να λάβει, αφού εκείνη από μόνη της δεν θέλει ή δεν μπορεί.

“Μόνο τους τελευταίους μήνες πετύχαμε δύο μεγάλες αλλαγές στην Ευρωπαϊκή ατζέντα:

Βάλαμε- το επαναλαμβάνω, έχει σημασία- ως προτεραιότητα δικιά μας στην ατζέντα το ζήτημα της λαθρομετανάστευσης.

Και σας θυμίζω ότι μέχρι πριν λίγο, στους Ευρωπαϊκούς θεσμούς δεν τολμούσαν καν να πουν τη λέξη λαθρομετανάστευση! Τώρα μαζί με άλλες χώρες του μεσογειακού Νότου, τη βάλαμε ως προτεραιότητα στην ατζέντα. Και με τακτικές “αποτροπής” επιπλέον, που μέχρι σήμερα επίσης απαγορεύονταν. Και με πολιτική μαζικών επαναπατρισμών” (Α. Σαμαράς).

Ναι. Δεν είναι καθόλου τυχαίο λοιπόν που η λέξη λαθρομετανάστευση δεν χρησιμοποιείται από το τις χώρες του Βορρά, χωρίς αυτό να σημαίνει πως κι εκείνες δεν έχουν πέσει κατά καιρούς σε ατοπήματα.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ε.Ε., ο ορθός όρος είναι “λαθραία μεταφορά μεταναστών δια ξηράς, αέρος και θαλάσσης”. Μεταφορά παράνομων μεταναστών, χωρίς χαρτιά δηλαδή από κάποιους τρίτους οι οποίοι διώκονται και ποινικά. Μεταφορά ανθρώπων. Όχι “λαθραίων εμπορευμάτων”. Παίζουμε με τις λέξεις; Ναι. Αλλά έχει και αυτό τη σημειολογική σημασία του στη μάχη για την αποκρυστάλλωση μιας πιο ανθρώπινης και αποτελεσματικής μεταναστευτικής πολιτικής. Διαφορετικά, ακολουθούμε τυφλά το παιχνίδι του προεκλογικού λαϊκισμού.

Όπως τέλος γράφει ο δικηγόρος Βασίλης Σωτηρόπουλος: “Το κεντρικό νομοθέτημα για την μετανάστευση είναι ο Ν.3386/2005 (“Για την είσοδο, διαμονή και κοινωνική ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελληνική Επικράτεια”, ο οποίος έχει τροποποιηθεί αρκετές φορές). Σε αυτόν τον νόμο ορίζονται συγκεκριμένα ποινικά αδικήματα, δηλαδή πράξεις που σύμφωνα με την μεταναστευτική πολιτική της Ελλάδας είναι παράνομες και τιμωρούνται (…). Σε καμία από αυτές τις ποινικές διατάξεις γίνεται χρήση των όρων “λαθρομετανάστης”, ή “λαθρομετανάστευση”. Επομένως η επιλογή του ποινικού νομοθέτη είναι να μην χρησιμοποιηθεί η συγκεκριμένη ορολογία.

Μόνο σε ένα άρθρο περιλαμβάνεται ο όρος “λαθρομετανάστες» στον μεταναστευτικό νόμο, σε άλλο κεφάλαιο, πέραν των ποινικών κυρώσεων: στο άρθρο 76, το οποίο έχει τίτλο «Προϋποθέσεις και διαδικασία διοικητικής απέλασης”. (…) Ο όρος “λαθρομετανάστευση” έχει χρησιμοποιηθεί σε κάποια προνομοθετικά κείμενα (αιτιολογικές εκθέσεις), κυρίως σε τμήματα που αναφέρονται στην μεταναστευτική πολιτική. (…) Δηλαδή η νομοθεσία, παρόλο που περιέχει περιστασιακά τον όρο, όταν έρχεται η ώρα να ορίσει το συγκεκριμένο περιεχόμενο ποινικών αδικημάτων που σχετίζονται με την μετανάστευση, αποφεύγει την χρήση του. Επομένως, οι όροι «λαθρομετανάστης» και “λαθρομετανάστευση” δεν είναι σαφείς νομικά. Αντιλαμβανόμαστε ότι παραπέμπει σε κάποια παρανομία, αλλά ο νόμος σιωπά ως προς το πώς ορίζεται η συγκεκριμένη παρανομία.

Έτσι, η χρήση του όρου “λαθρομετανάστες” στο δημόσιο λόγο, θεωρώ ότι προσβάλλει το τεκμήριο της αθωότητας αλλά και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια των προσώπων, στα οποία αναφέρεται. Γιατί τους αποδίδει αυτομάτως την ιδιότητα του παρανόμου, χωρίς να προβλέπεται τέτοια ιδιότητα και, πολύ περισσότερο, χωρίς βέβαια να υπάρχει σχετική δικαστική απόφαση που να κηρύσσει τα πρόσωπα ένοχα. Έτσι πρόκειται τελικά για έναν όρο όχι μόνο τεχνικά ασαφή, αλλά, ανάλογα και με το πλαίσιο της χρήσης του, μπορεί να αποτελέσει και προσβολή της προσωπικότητας του άλλου, ως μια περίπτωση εξύβρισης”.

Το είχαμε γράψει και μετά τα γεγονότα της Αμυγδαλέζας.

Τι θα έλεγε άραγε για όλα αυτά “ο Νέλσον ο Μαντέλα”; Μπορεί άλλωστε να ήταν κι εκείνος ένας “λαθραίος” ανάμεσα μας.

Και για κλείσιμο, ένα hashtag, για να δούμε πώς οι χρήστες των κοινωνικών δικτύων σχολίασαν την “ιστορική” φράση “Ο Νέλσον ο Μαντέλα”.

*Ο Χρήστος Δεμέτης είναι δημοσιογράφος. Σπούδασε Επικοινωνία και ΜΜΕ στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών όπου και ολοκλήρωσε το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών, “Πολιτισμικές Σπουδές και Ανθρώπινη Επικοινωνία”. Εργάστηκε στον Όμιλο του Πηγάσου. Από τον Μάιο του 2012 βρίσκεται στην 24 Media και αρθρογραφεί στο NEWS247.