Εκπαίδευση: Η “επιστροφή στην κανονικότητα” και άλλα ευτράπελα

Το τραγούδι της Αγγλίδας Vera Lynn υποσχόταν στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ένα ηλιόλουστο μέλλον στους στρατιώτες που έδιναν τις ζωές τους στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Η νέα έκθεση ΟΟΣΑ υπόσχεται, όπως λέει και ο τίτλος της, «ένα λαμπρό μέλλον για την ελληνική εκπαίδευση» ή αλλιώς επιστροφή στην «κανονικότητα».

Όσοι αναπνέουν την κιμωλία μέσα στη σχολική τάξη, εύλογα, ρωτάνε; Για ποιον;

Για να απαντήσει κανείς το παραπάνω ερώτημα οφείλει να πάρει υπόψη του μια σειρά από -εκ πρώτης όψεως- ασύνδετα συμβάντα στην ελληνική εκπαίδευση. Πρόκειται για μια σειρά «επεισοδίων» που συνθέτουν, όμως, μ’ έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο το παζλ μιας εκπαίδευσης στην οποία επιχειρείται η αλλαγή DNA.

Πριν από τρεις δεκαετίες, δυο επιστήμονες, οι κ.κ. Ornstein και Ehrich, έκαναν έρευνα πάνω στην αδράνεια που δημιουργείται από τη μη συνειδητοποίηση των επερχόμενων μεταβολών.

Οι επιστήμονες απέδειξαν ότι αν βάλουμε ένα βάτραχο σε μια κατσαρόλα με νερό και αρχίσουμε να το θερμαίνουμε αργά, ο βάτραχος σταδιακά προσαρμόζει τη θερμοκρασία του σώματός του με αυτή του νερού. Μόλις το νερό αρχίσει να βράζει, δεν μπορεί πλέον να προσαρμόσει τη θερμοκρασία του και προσπαθεί να πηδήξει έξω από την κατσαρόλα. Αλλά δυστυχώς, σε αυτό το σημείο είναι αδύνατο να το σκάσει επειδή έχει ήδη σπαταλήσει όλη την ενέργειά του προσαρμόζοντας τη θερμοκρασία του και πλέον δεν έχει τη δύναμη να αποδράσει.

Η επιστροφή στην «κανονικότητα»

Ο υπουργός Παιδείας στην αρχή της σχολική χρονιάς είχε δηλώσει ότι «φέτος, επιτέλους, επιστρέφουμε στην κανονικότητα».

Να αποδεχτούμε λοιπόν ότι είναι πια «κανονικότητα» οι μηδενικοί διορισμοί, η μείωση των προσλήψεων και των δαπανών για τα σχολεία, το να μην υπάρχουν στελεχωμένες και μόνιμες δομές και προσωπικό για όλες τις εκπαιδευτικές ανάγκες, η απίστευτη εντατικοποίηση χρόνου, προγραμμάτων και ύλης.

Βρισκόμαστε στην εποχή των αναπληρωτών «νομάδων εκπαιδευτικών» (περίπου 24.000 φέτος), η επινόηση των οποίων καταργεί την παιδαγωγική σχέση και την αφοσίωση που είναι απαραίτητες στην εκπαίδευση, ενώ ανοίγει τον δρόμο στο νέο εργασιακό μοντέλο που αργά και συστηματικά εμπεδώνεται στις σχολικές μονάδες.

«Κανονικότητα» είναι να υπάρχουν εκπαιδευτικοί που κομματιάζονται σε δυο, τρία, τέσσερα και πέντε σχολεία (περίπου το 25%), να κάνουν ό,τι μάθημα υπάρχει όπου υπάρχει, ζωές που μετριούνται σε ώρες στο myschool, εκπαιδευτικοί που θα μετακινούνται όπου ζητηθεί και όταν ζητηθεί, αρκεί την ημέρα του αγιασμού να παραταχθούν χαμογελαστοί για τη φωτογραφία των δελτίων ειδήσεων.

Και έπειτα ήρθαν οι φίλοι μας

Μετά ήρθε η Έκθεση του ΟΟΣΑ και μάθαμε από τον υπουργό Παιδείας ότι «ο ΟΟΣΑ δεν επιβάλλει πολιτικές» και ότι «ο ΟΟΣΑ είναι ένας επιστημονικός οργανισμός» και ότι «είναι χρήσιμες αυτές οι εκθέσεις».

Βεβαίως, ξέχασαν να αναφέρουν ότι με τις παρεμβάσεις που έχει προτείνει ο ΟΟΣΑ και έχουν υλοποιηθεί τα προηγούμενα χρόνια (συγχωνεύσεις σχολείων, αυξημένος αριθμός μαθητών ανά τμήμα, αύξηση ωραρίου εκπαιδευτικών, αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης, κατάργηση και αποψίλωση υποστηρικτικών εκπαιδευτικών δομών, κόψιμο μαθημάτων και μείωση ωρών ωρολογίου προγράμματος, κατάργηση του μειωμένου ωραρίου στα εργαστήρια φυσικών επιστημών και πληροφορικής, ξεχείλωμα ειδικοτήτων, συμπίεση τμημάτων ΕΠΑΛ, μείωση γεννήσεων λόγω των μνημονιακών μέτρων, μισθός πρωτοδιόριστου μόνιμου στα 600 ευρώ και άλλα πολλά) και με τη θεραπευτική αγωγή της νέας του Έκθεσης, προωθεί ένα πλαίσιο αναδιαρθρώσεων με άξονες την αυτονομία της σχολικής μονάδας και τη λειτουργία της με όρους επιχείρησης, τη δυνατότητα των διευθυντών να επιλέγουν το διδακτικό προσωπικό, την αξιολόγηση, την αναζήτηση τοπικών πόρων για τη χρηματοδότηση των σχολείων, την κάθετη κατηγοριοποίησή των σχολείων και των εκπαιδευτικών.

«Αμ΄ έπος αμ΄ έργον» (μαζί με το λόγο και το έργο)

Βεβαίως, σιγά μήπως το υπουργείο Παιδείας περίμενε την Έκθεση του ΟΟΣΑ. Του αρκούσαν τα «ραβασάκια» που προηγήθηκαν και με βάση αυτά φέρνει το νομοσχέδιο για τις δομές για την προώθηση των συμφωνηθέντων με τους υπερεθνικούς οργανισμούς ΟΟΣΑ- Ε.Ε., την υλοποίηση των προτάσεων ΣΕΒ και ΙΟΒΕ, αλλά και των πορισμάτων του «εθνικού διαλόγου», για τη ριζική αντιδραστική αλλαγή του δημόσιου σχολείου.

Η προώθηση της αυτονομίας των σχολείων σε συνδυασμό με τη θεσμοθέτηση νέων ιεραρχικών δομών ασφυκτικού εποπτικού ελέγχου στα σχολεία και τους εκπαιδευτικούς, με διευθυντές managers, εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση-λογοδοσία των σχολείων, σε συνδυασμό με τα μέχρι τώρα μέτρα για το δημόσιο σχολείο (την επαγγελματική εκπαίδευση, τις εξαγγελίες για το νέο Λύκειο, τη μείωση του μισθολογικού κόστους, τον «εξορθολογισμό» στη διαχείριση του εκπαιδευτικού προσωπικού, την επέκταση της ελαστικής εργασίας, την Υ.Α. για τη λειτουργία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, τις συγχωνεύσεις-καταργήσεις σχολείων, το 30ωρο, προετοιμάζουν ένα εφιαλτικό τοπίο για το δημόσιο σχολείο και τους εκπαιδευτικούς.

Να σου και ο e-κόφτης

Από πέρσι έχουμε την εφαρμογή των ηλεκτρονικών (προ)εγγραφών, με άλλα λόγια ένας αθέατος αλλά πολύ αποτελεσματικός e-κόφτης τμημάτων.

Στόχος της νέας ρύθμισης, όπως και το σύστημα ηλεκτρονικών εγγραφών στα ΕΠΑΛ, που ξεκίνησε πρόπερσι και γενικεύτηκε και την τρέχουσα χρονιά και στα ΓΕΛ, είναι η ελεγχόμενη κεντρικά μείωση του αριθμού των τμημάτων των σχολείων, η αύξηση του αριθμού των μαθητών σε κάθε τμήμα, η επιπλέον εξοικονόμηση προσωπικού και δαπανών για την εκπαίδευση.

Αυτή είναι η μόνιμη επιδίωξη της εκπαιδευτικής πολιτικής των τελευταίων χρόνων, κινούμενη πάντα «στον δρόμο που χάραξαν» ο ΟΟΣΑ και η Ε.Ε.

Είναι προφανές ότι κάτι τέτοιο θίγει εκ νέου τα μορφωτικά δικαιώματα των παιδιών, αυξάνει την πιθανότητα κινητικότητας μαθητών από σχολείο σε σχολείο και των ίδιων των εκπαιδευτικών (ήδη το 25% των καθηγητών μετακινούνται σε 2, 3, 4 και 5 σχολεία.)

Μοντάρω… μαντάρω, τελείωσα!

Η ενοποίηση διαφόρων ειδικοτήτων και η νέα παρέμβαση (ανάμεσα στις πολλές των τελευταίων χρόνων) στις αναθέσεις μαθημάτων που προχώρησε το υπουργείο Παιδείας έχει τόση σχέση με τη βελτίωση της εκπαίδευσης και της μαθησιακής διαδικασίας όση ο φάντης με το ρετσινόλαδο.

Στο όνομα της «αξιοποίησης» του υπάρχοντος δυναμικού που υπακούει στη μαγική λέξη «περικοπές», κοντολογίς, πριμοδοτώντας μια μηχανιστική λογική της κάλυψης κενών και της τυπικής διεκπεραίωσης του ωρολογίου προγράμματος και παραβλέποντας επιστημονικά και διδακτικά κριτήρια, το υπουργείο Παιδείας αλλάζει και μοιράζει πρώτες και δεύτερες και τρίτες αναθέσεις μαθημάτων σε ειδικότητες εκπαιδευτικών.

Είναι φανερό ότι το υπουργείο Παιδείας βρήκε, για μια ακόμη φορά, τον εύκολο τρόπο αφ’ ενός να κρύψει τα κενά εκπαιδευτικών στα σχολεία και αφ’ ετέρου να τους οδηγήσει σε αλληλοσπαραγμό: μέσω των νέων… αναθέσεων μαθημάτων προωθεί το μοντέλο του καθηγητή-δασκάλου που «τα κάνει όλα και συμφέρει», θίγοντας καίρια τα μορφωτικά δικαιώματα των παιδιών.

Παράλληλα χρησιμοποιεί τις αναθέσεις των μαθημάτων για να «κατασκευάσει» πλεονάσματα εκπαιδευτικών.

Η ανθρωπιστική παιδεία στην πυρά

Οι ανθρωπιστικές επιστήμες και οι τέχνες (η φαντασία δηλαδή, η δημιουργικότητα και η κριτική σκέψη) εξοβελίζονται σχεδόν στο νέο Λύκειο που προωθεί το Υπουργείο Παιδείας και είναι σίγουρο ότι η ίδια τύχη περιμένει και τις υπόλοιπες τάξεις του Λυκείου που μένουν “απείραχτες” λόγω προεκλογικής περιόδου.

Ιδωμένες από αυτούς που ασκούν πολιτική, σαν περιττά μπιχλιμπίδια, χάνουν τάχιστα τη θέση τους στα προγράμματα σπουδών, για να μην αναφερθούμε και στα μυαλά και τις καρδιές των γονιών και των παιδιών.

Είναι αυτή, βεβαίως, μια κεντρική “οδηγία” του ΟΟΣΑ, των επιτελικών οργάνων της ΕΕ και του εγχώριου ΣΕΒ που ακολουθείται πιστά από τις κυβερνήσεις στο κυνήγι του βραχυπρόθεσμου κέρδους με την καλλιέργεια χρήσιμων, και εφαρμοσμένων δεξιοτήτων, κατάλληλων για να αποφέρουν κέρδος.

Ο λόγος που αυτές οι παρεμβάσεις δεν προκαλούν ισχυρή αντίδραση είναι ότι τις προηγούμενες τρεις δεκαετίες οι ευαισθησίες μας έχουν νεκρωθεί από τον πολλαπλασιασμό της γλώσσας της γραφειοκρατίας, όπως «ικανοποίηση του χρήστη», «οι δυνάμεις της αγοράς», «λογοδοσία», κ.λ.π. Πιθανόν, τ’ αυτιά μας, να μην μπορούν πλέον ν’ ακούσουν πόσο ανόητη και αμφιλεγόμενη είναι η φράση «Πλαίσιο για την Αριστεία στην Έρευνα», ή πόσο γελοία είναι η πρόταση, η ποιότητα μιας έρευνας να αξιολογείται από τον «αριθμό των εξωτερικών χρηστών αυτής», ή από τη γκάμα των «δεικτών απήχησης».

Το πέρασμα από την «κανονικότητα» στο «λαμπρό μέλλον για την ελληνική εκπαίδευση» είναι ήδη ζώσα πραγματικότητα. Απομένει να δούμε αν οι εκπαιδευτικοί, οι μαθητές και οι γονείς θα την πάθουν σαν τον βάτραχο!