53 λόγοι για να θυμηθούμε πώς λειτουργούν τα κόμματα

Διαβάζω πως είναι στάση απόλυτης πολιτικής παράνοιας να είσαι κυβέρνηση και να αντιπολιτεύεσαι τον εαυτό σου. Το σχόλιο διατυπώνεται επ’ αφορμή της επανεμφάνισης της ομάδας των «53 +» και διανθίζεται από διαφορά κοσμογονικά, του τύπου «ο ΣΥΡΙΖΑ απειλείται από τη νέα ομάδα Λαφαζάνη» ή «βαθύ ρήγμα στο κόμμα – κραδασμοί για την κυβέρνηση».

Για να αντιληφθεί κανείς τους κανόνες της εσωκομματικής συμβίωσης ή τη σημασία της διαπάλης των τάσεων στο εσωτερικό του κόμματος, δεν είναι προφανώς ανάγκη να είναι μέλος του ΣΥΡΙΖΑ.  Πολύ πριν έρθει στα πράγματα η Αριστερά, γενιές πολιτικών στελεχών της Δεξιάς, του κέντρου και της κεντροαριστεράς εκπαιδεύτηκαν στο εσωκομματικό αντάρτικο, γνωρίζοντας ότι όσο χρήσιμη είναι η εσωκομματική πειθαρχία, άλλο τόσο πολύτιμη αποδεικνύεται η έκφραση διαφωνίας ή και η οργανωμένη διαφοροποίηση.

Επί ΠΑΣΟΚ, μάλιστα, οπότε και η συνάντηση όλων των φυλών του μεσαίου χώρου απέκτησε χαρακτήρα υπαρξιακής ανάγκης, η συστέγαση γειτονικών, ανόμοιων ή ακόμα και αντίπαλων πολιτικών ρευμάτων λειτούργησε συγκολλητικά. Ειδικά, μάλιστα, την περίοδο της διακυβέρνησης Σημίτη, το ΠΑΣΟΚ κατοχύρωσε την ευρεσιτεχνία να κυβερνά, αντιπολιτευόμενο διαρκώς τον εαυτό του. Ήταν η εποχή, όπου ο «δεξιός εκσυγχρονισμός» ισορροπούσε με τα λαϊκότροπα αντίβαρα που πρόβαλαν ομάδες ή προβεβλημένα στελέχη που διεκδικούσαν την κληρονομιά του Ανδρέα. Η συνύπαρξη των δύο αυτών κέντρων, του κυβερνητικού και του «κινηματικού» ΠΑΣΟΚ, λειτούργησε προσθετικά, αν και είναι αλήθεια ότι, σε κυβερνητικό επίπεδο, η συγκατοίκηση αυτή είχε τακτικά παραλυτικές συνέπειες.

Στις μέρες μας, με τον διπολισμό σε πλήρη ανάπτυξη, οι συστεγάσεις τάσεων και ρευμάτων δεν συνιστούν πολιτικό κόλπο, αλλά πολιτική ανάγκη. Το αποδεικνύει, άλλωστε, όχι μόνο ο χώρος της Αριστεράς, που αναγκαστικά επείγεται να επεκταθεί και προς το κέντρο, αλλά και ο χώρος της Δεξιάς, που υπό την ηγεσία του Κυριάκου Μητσοτάκη επιχειρεί να συγκρατήσει στο ίδιο πλαίσιο δυνάμεις του κέντρου με φιλελεύθερη ατζέντα, τυπικούς νεοφιλελεύθερους, λαϊκούς δεξιούς και «πούρους» δεξιούς.

Στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ, η συγκατοίκηση πολιτικών κινήσεων με κοινές καταβολές και αναφορές, αλλά με διαφοροποιημένη ατζέντα και αποκλίνουσα ρητορική, αποτυπώνει τόσο την «αρχιτεκτονική» του συγκεκριμένου κόμματος, που από την ίδρυσή του είχε άλλωστε χαρακτήρα συμπαράταξης, όσο και τα ζητήματα που θέτει η ίδια η διαχείριση της εξουσίας, σε περιβάλλον διεθνούς επιτήρησης της οικονομίας.

Οι «53+», με τις δυσκολίες που δημιουργεί το γεγονός της άσκησης διακυβέρνησης από μία σειρά προβεβλημένων στελεχών τους, επιδιώκουν να κρατήσουν ζωντανή την κινηματική διάσταση του  ΣΥΡΙΖΑ, σύρουν «κόκκινες γραμμές» που κατά τη γνώμη τους οφείλει να μην υπερβεί η ηγεσία και απαντούν αμυντικά στην προοπτική ανοίγματος του κόμματος προς το χώρο της μεταρρυθμιστικής Αριστεράς και της σοσιαλδημοκρατίας.

Αυτό που διαφεύγει, πάντως, σε όσους εντόπισαν στο «μανιφέστο» της κίνησης το σπέρμα μιας νέας ρήξης, είναι ότι η ευρωπαϊκή στροφή του περασμένου καλοκαιριού και η διάσπαση του κόμματος, έφεραν τον ΣΥΡΙΖΑ και τις τάσεις που τον συγκροτούν σε ένα νέο πολιτικό περιβάλλον. Η επιλογή της ευρωζώνης ως του μόνου δρόμου για τα συμφέροντα της χώρας και η ρήξη με τις αντιλήψεις που υποστήριζε και υποστηρίζει το μπλοκ που δημιούργησε τη ΛΑΕ, θέτουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύσσουν τη δράση τους όλες οι τάσεις και οι συσπειρώσεις του κόμματος.

Προφανώς, διαφορές υπάρχουν και θα υπάρχουν. Άλλοτε μικρότερες και άλλοτε μεγαλύτερες. Το συμβόλαιο για τη μετεξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ, ωστόσο, φέρει πλέον την υπογραφή όλων…

*Ο Χρήστος Μαχαίρας είναι δημοσιογράφος.